Return to Video

Küba Füze Krizi'nin Tarihi - Matthew A. Jordan

  • 0:07 - 0:10
    Kendinizin ve tanıdıklarınızın,
    herhangi bir anda,
  • 0:10 - 0:15
    hiçbir uyarı yapılmaksızın, sadece
    bir düğmeye basılarak yok edilebileceği
  • 0:15 - 0:17
    bir dünya hayal etmek zor değil.
  • 0:17 - 0:21
    Bu, İkinci Dünya Savaşı'ndan sonra,
    şimdi Soğuk Savaş olarak bilinen
  • 0:21 - 0:23
    45 yıllık dönemde
  • 0:23 - 0:25
    milyonlarca insan için bir gerçeklikti.
  • 0:25 - 0:29
    ABD ve Sovyetler Birliği, Dünya genelinde
    birbirine meydan okurken, iki taraf da
  • 0:29 - 0:34
    karşı tarafın kendisini yok edebilecek
    nükleer silaha sahip olduğunu biliyordu.
  • 0:34 - 0:37
    Ve felaket hiçbir zaman 13 gün süren
    Küba Füze Krizi kadar
  • 0:37 - 0:40
    yakın olmamıştı.
  • 0:40 - 0:47
    ABD'nin 1961'de Küba'da yeni komünist
    hükûmeti devirme girişimi başarısız oldu.
  • 0:47 - 0:50
    Domuzlar Körfezi olarak bilinen
    bu başarısız girişim
  • 0:50 - 0:53
    Küba'yı Sovyetler Birliği'nden
    yardım istemeye itti.
  • 0:53 - 0:57
    Sovyet lider Nikita Kruşçev Küba'ya
    gizlice yerleştirdiği nükleer füzeler ile
  • 0:57 - 1:00
    sadece adayı korumaktan değil,
  • 1:00 - 1:02
    aynı zamanda İtalya ve Türkiye'deki
  • 1:02 - 1:07
    ABD füzelerinin yarattığı tehdide
    karşılık vermekten de memnundu.
  • 1:07 - 1:10
    ABD istihbaratı bu planı fark edene kadar,
  • 1:10 - 1:14
    füzeleri inşa etmek için gerekli
    malzemeler çoktan yerleştirilmişti.
  • 1:14 - 1:18
    16 Ekim 1962'de gerçekleşen
    olağanüstü toplantıda,
  • 1:18 - 1:22
    askeri danışmanlar ısrarla füze
    mevzilerine hava saldırısı düzenlenmesini
  • 1:22 - 1:24
    ve adanın işgalini tavsiye ettiler.
  • 1:24 - 1:27
    Ancak Başkan John F. Kennedy daha
    tedbirli bir yaklaşımı tercih etti.
  • 1:27 - 1:31
    22 Ekim'de, ABD donanmasının
    Küba'ye gelen tüm sevkiyatları
  • 1:31 - 1:34
    engelleyeceğini açıkladı.
  • 1:34 - 1:35
    Yalnız bir sorun vardı:
  • 1:35 - 1:39
    Deniz ablukası savaş sebebi
    olarak görülüyordu.
  • 1:39 - 1:42
    Her ne kadar Başkan bunun
    temel ihtiyaçları engellemeyen
  • 1:42 - 1:44
    bir karantina olduğunu söylese de,
  • 1:44 - 1:47
    Sovyetler Birliği bu ayrımı
    hoş karşılamadı.
  • 1:47 - 1:50
    Kruşçev, Kennedy'ye
    gönderdiği öfke dolu mektupta
  • 1:50 - 1:53
    "Uluslararası sular ve hava sahasını
    kullanma özgürlüğünün ihlali,
  • 1:53 - 1:57
    insanlığı bir nükleer füze savaşı
  • 1:57 - 2:03
    uçurumuna iten
    saldırgan bir fiildir.", yazdı.
  • 2:03 - 2:07
    Böylece Soğuk Savaş'ın en gergin
    altı günü birbirini takip etti.
  • 2:07 - 2:10
    ABD füzelerin kaldırılmasını
    talep ederken,
  • 2:10 - 2:14
    Küba ve Sovyetler Birliği füzelerin sadece
    savunma amaçlı olduğunda ısrar etti.
  • 2:14 - 2:17
    Silahlar donatılmaya devam ettikçe de,
  • 2:17 - 2:20
    ABD olası bir işgal için
    hazırlık yapıyordu.
  • 2:20 - 2:24
    27 Ekim'de, Binbaşı Rudolph Anderson
    tarafından kullanılan bir casus uçağı
  • 2:24 - 2:27
    bir Sovyet füzesi tarafından düşürüldü.
  • 2:27 - 2:32
    Aynı gün, nükleer silahlı bir Sovyet
    denizaltısı, yukarı çık sinyali vermeye
  • 2:32 - 2:37
    çalışan bir ABD gemisinden gelen küçük
    bir su altı bombası tarafından vuruldu.
  • 2:37 - 2:41
    Denizaltındaki komutanlar, yüzey ile
    iletişim için çok derinde olduklarından,
  • 2:41 - 2:46
    savaşın başladığını düşündüler ve nükleer
    bir torpido fırlatmaya hazırlandılar.
  • 2:46 - 2:50
    Bu karar üç subay tarafından
    oybirliği ile alınmalıydı.
  • 2:50 - 2:54
    Kaptan ve siyasi komiser
    fırlatmaya izin verdiler
  • 2:54 - 2:58
    ancak ikinci komutan
    Vasili Arkhipov izin vermedi.
  • 2:58 - 3:02
    Onun kararı günü
    ve belki de Dünya'yı kurtardı.
  • 3:02 - 3:04
    Ancak kriz henüz sona ermemişti.
  • 3:04 - 3:06
    Tarihte ilk kez,
  • 3:06 - 3:09
    ABD ordusu savunma hazırlık
    seviyesini DEFCON 2'ye,
  • 3:09 - 3:13
    yani nükleer savaşın bir
    seviye altına yükseltti.
  • 3:13 - 3:15
    Fırlatılmaya hazır yüzlerce
    nükleer füze ile,
  • 3:15 - 3:20
    mecazi Kıyamet Günü Saati de
    gece yarısına bir dakika kala durmuştu.
  • 3:20 - 3:22
    Ancak diplomasi devam etti.
  • 3:22 - 3:25
    Washington'da, Adalet Bakanı
    Robert Kennedy gizlice
  • 3:25 - 3:30
    Sovyet Büyükelçi Anatoly
    Dobrynin ile görüştü.
  • 3:30 - 3:34
    Yoğun müzakereden sonra,
    ortaya şöyle bir plan çıktı.
  • 3:34 - 3:37
    ABD, Türkiye ve İtalya'daki
    füzelerini kaldıracak
  • 3:37 - 3:39
    ve Küba'yı asla işgal etmeme
    sözü verecekti,
  • 3:39 - 3:44
    bunun karşılığında da Sovyetler BM
    denetiminde Küba'dan çekilecekti.
  • 3:44 - 3:46
    Toplantı biter bitmez,
  • 3:46 - 3:49
    Dobrynin Moskova'ya bir telgraf
    göndererek, kaybedecek zaman olmadığını
  • 3:49 - 3:51
    ve bu şansı kaçırmamaları
    gerektiğini söyledi.
  • 3:51 - 3:53
    Ertesi sabah saat 9'da Kruşçev'den
  • 3:53 - 3:55
    Sovyet füzelerinin
  • 3:55 - 3:59
    Küba'daki yerlerinden kaldırılacağına
    dair bir mesaj ulaştı.
  • 3:59 - 4:01
    Kriz sona ermişti.
  • 4:01 - 4:04
    Kendi hükûmetleri tarafından
  • 4:04 - 4:06
    düşmanla pazarlık ettikleri
    için eleştirilseler de,
  • 4:06 - 4:09
    çağdaş tarihi analiz Kennedy ve
    Kruşçev'e krizi diplomasi yoluyla
  • 4:09 - 4:14
    çözme becerilerinden dolayı
    büyük bir takdir gösteriyor.
  • 4:14 - 4:17
    Ancak buradaki rahatsız edici ders,
    ufak bir iletişim hatasının veya
  • 4:17 - 4:22
    bir komutanın saliselik kararının onların
    tüm çabalarını engelleyebileceğiydi,
  • 4:22 - 4:27
    tıpkı Vasili Arkhipov o cesur tercihi
    yapmasa olacağı gibi.
  • 4:27 - 4:31
    Küba Füze Krizi siyasetin, ortaya
    çıkaracağı endişe verici güce oranla
  • 4:31 - 4:35
    ne kadar da kırılgan olduğunu gösterdi.
Title:
Küba Füze Krizi'nin Tarihi - Matthew A. Jordan
Description:

Dersin tamamını izlemek için: http://ed.ted.com/lessons/the-history-of-the-cuban-missile-crisis-matthew-a-jordan

Hayatınızı kendiniz ve tanıdıklarınızın herhangi bir anda, hiçbir uyarı yapılmaksızın, sadece bir düğmeye basılarak yok edilebileceğinizi bilerek sürdürdüğünüzü hayal edin. Bu İkinci Dünya Savaşı'ndan sonra, şimdi Soğuk Savaş olarak bilinen 45 yıllık dönemde milyonlarca insan için bir gerçeklikti. Matthew A. Jordan bütün bu paniğin zirve yapmasının arkasındaki tarihi, Küba Füze Krizi'nin on üç gününü anlatıyor.

Ders: Matthew A. Jordan
Animasyon: Patrick Smith
more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TED-Ed
Duration:
04:52

Turkish subtitles

Revisions

Our website uses cookies for analysis purposes.