Acısız bir hayat ister miydiniz? - Hayley Levitt ve Bethany Rickwald

Tum ders icin:

Beyninizi size sonsuz mutluluk getirecek olan bir makineye bağladığınızı hayal edin. Peki tek karşılığı ne? Gerçeği kalıcı olarak geride bırakmak. Hayley Levitt ve Bethany Rickwald, Robert Nozick'in tecrübe makinesi olarak adlandırdığı düşünce deneyini inceliyor.

İçerik: Hayley Levitt ve Bethany Rickwald
Animasyon: Avi Ofer

Beyninizi ömrünüzün geri kalanında

size sonsuz mutluluk getirecek olan
bir makineye bağladığınızı hayal edin.

Böyle bir durum için seçenek sunulsaydı
kabul eder miydiniz?

Bu, filozof Robert Nozick'in
"tecrübe makinesi" adını verdiği

bir düşünce deneyi ile
ortaya çıkan bir sorudur.

Deney bizden bilim adamlarının

sadece mutluluk ve sıfır acı deneyimi
garanti ederken gerçek hayatı taklit eden

bir makine geliştirdiği bir dünya
düşünmemizi istiyor.

Karşılığında?

Kalıcı olarak gerçeği unutmak zorundasınız

ancak farkı zor ayırt edeceksiniz.

Yaşananlar gerçekten farksız olacak.

Hayatın doğal iniş ve çıkışları

sadece sonsuz bir çıkış dizisi ile
yer değiştirecek.

Kulağa hoş geliyor değil mi?

Cezbedici bir teklif gibi görünebilir ama
belki de o kadar mükemmel değildir.

Deney aslında
felsefi bir kavram olan hedonizmi

çürütmek amacıyla tasarlanmıştı.

Hedonistlere göre,

hayattaki en önemli şey mutlak hazzı
en yüksek dereceye çıkarmaktır

çünkü haz hayatın vermek zorunda olduğu
en büyük faydasıdır.

Hedonistler göre, bir kişinin
kendisi için yapabileceği en iyi seçim

kendisine mümkün olan en büyük miktarda
zevk vermekle birlikte

hiç acı vermeyeni seçmektir.

Sınırsız haz eksi sıfır acı eşittir
maksimum haz

başka bir deyişle, tam da
tecrübe makinesinin sunduğu durum.

Sonuç olarak seçtiğiniz felsefe
hedonizmse

makineye bağlanmak çok basit olacaktır.

Fakat ya hayat sadece zevkten
daha basit değilse?

Nozick'in
tecrübe makinesi düşünce deneyi ile

gösterdiğine inandığı şey buydu.

Makinenin maksimum haz
vaadine rağmen

teklifi göz önüne alan birçok
deneycinin yaptığı gibi

fişi takmamak için
hala gerekçe buluyordu.

Peki bizi sonsuz mutluluk dolu geleceği
seçmekten vazgeçiren ihtimal neydi?

Şu senaryoyu hayal edin:

Betsy ve Xander'in
ciddi bir ilişkileri var.

Betsy sırılsıklam aşıktır ve
daha mutlu olduğunu hiç hissetmemiştir.

Fakat Xander Betsy'le
ilşkisi sürerken

gizlice kız kardeşi Angelica'yla da

aşk mektupları ve gizli buluşmalarla
macera yaşıyor.

Betsy bunu öğrense

hem Xander hem de Agelica'yla
ilişkileri bozulacak

ve bunu yaşamak öyle sarsıcı olacak ki
bir daha asla aşık olmayacaktır.

Betsy Xander'in ihanetinden habersiz
mutlu olduğu için

hedonistler gizli kalması ve
yüksek haz düzeyini korumasının

daha iyi durum olacağını söyler.

Betsy ilişkilerini öğrenmediği sürece

hayatının tıpkı şimdi olduğu gibi
mutlu bir şekilde devam edeceği kesindir.

O zaman Betsy'nin kendi durumu hakkındaki
gerçeği bilmesinin bir değeri var mı?

Kendinizi Betsy'nin yerine koyun.

Gerçeği bilmeyi yeğler miydiniz?

Cevabınız evet ise

mutlak hazzınızı hızla azaltan seçeneği
tercih etmiş oluyorsunuz.

O zaman belki de hayatta hazdan

daha fazla gerçek değeri olan şeyler
olduğuna inanıyorsunuzdur.

Gerçek, bilgi,
diğer insanlarla güvenilir ilişkiler...

Bunlar listesi yapılacak şeyler olabilir.

Gerçeği asla öğrenmeden

Betsy aslında hayatını gerçeğe dayalı
olmayan mutlu bir dünyada;

kendine ait "tecrübe makinesi"nde yaşıyor.

Bu aşk üçgeni uç bir örnek

fakat günlük hayatımızda verdiğimiz
birçok kararımızı yansıtıyor.

Dolayısıyla Betsy ya da kendiniz için
seçim yaparken

neden gerçeğin bir faktör
olması gerektiğini hissetmeyesiniz?

Gerçek deneyimlerin özünde olan
zevk ya da acı veren

bir değeri mi var?

Gerçek hayatın
mutluluk ya da üzüntülerini yaşarken

kendiniz mi daha fazla önem yüklüyorsunuz?

Nozick'in deneyi
bütün sorulara cevap vermeyebilir ama

bizi gerçek hayatın kusursuz olmasa da
makineye bağlı mutluluktan ziyade

özünde bazı değerler
taşıdığını düşünmeye mecbur bırakıyor.