Return to Video

Kimyasal tepkimeyi ne tetikler? - Kareem Jarrah

  • 0:07 - 0:09
    Bilirsiniz, bazen kek
    yapmaya başladığınızda
  • 0:09 - 0:10
    muzlarınızı çürümüş,
  • 0:10 - 0:13
    malzemelerinizi paslanmış
    olarak bulursunuz.
  • 0:13 - 0:16
    Ayağınız takılır ve elinizdeki karbonatı
    sirke dolu sürahiye dökersiniz
  • 0:16 - 0:18
    ve sonra ocağınız patlar.
  • 0:18 - 0:24
    Sen ve senin kimyasal tepkimelerin entalpi
    ve entropiye kurban gittiniz.
  • 0:24 - 0:26
    Bunlar hafife alınmaması
    gereken şeylerdir.
  • 0:26 - 0:29
    Bütün reaktantlarınız ürünlerinizdir.
  • 0:29 - 0:33
    Peki, bu "E" ile başlayan kelimeler ve
    onların etkileri nelerdir ?
  • 0:33 - 0:35
    Entalpi ile başlayalım,
  • 0:35 - 0:39
    kimyasal bir tepkime sürecinde
    enerjinin iniş ve çıkışlarıdır.
  • 0:39 - 0:43
    Her bir molekül, atomları arasındaki
    bağların içinde depolanmış
  • 0:43 - 0:46
    belli bir miktar kimyasal
    potansiyel enerjiye sahiptir.
  • 0:46 - 0:49
    Yüksek enerjili kimyasallar
    daha az kararlı olurlar
  • 0:49 - 0:52
    ve dolayısıyla tepkimeye girme
    ihtimalleri daha yüksektir.
  • 0:52 - 0:55
    Bir tepkimedeki enerji akışını
  • 0:55 - 1:01
    hidrojen ve oksijenin yanmasını
    çılgınca golf oynayarak canlandıralım.
  • 1:01 - 1:05
    Amacımız topu yani reaktantımızı
    önce küçük bir tepeye
  • 1:05 - 1:08
    sonra da daha dik bir tepeye çıkarmak.
  • 1:08 - 1:11
    Tepe dikleştikçe, topa enerji
    yüklememiz gerekir
  • 1:11 - 1:16
    ve topumuz aşağı inerken kendi
    etrafına enerji aktarmaya başlar.
  • 1:16 - 1:20
    Delik ise ürünümüzü ya da reaksiyon
    sonucumuzu temsil eder.
  • 1:20 - 1:24
    Reaksiyon sona erdiğinde,
    top deliğe girdiğinde
  • 1:24 - 1:27
    ürünümüzü elde ediyoruz: Su.
  • 1:27 - 1:31
    Bu olay, tıpkı ocaktaki patlama
    gibi ekzotermik bir tepkimedir.
  • 1:31 - 1:35
    Yani kimyasalın son durumdaki enerjisi
    başlangıç durumundakinden daha azdır
  • 1:35 - 1:38
    ve aradaki enerji farkı etrafa
  • 1:38 - 1:41
    ısı veya ışık olarak yansır.
  • 1:41 - 1:43
    Bu tepkimeyi tam ters yönde
    yapmamız da mümkündür.
  • 1:43 - 1:45
    Son durumdaki enerjinin
  • 1:45 - 1:48
    başlangıç enerjisinden yüksek olduğu
    endotermik reaksiyon.
  • 1:48 - 1:52
    Bu kekimizi pişirerek başarmaya
    çalıştığımız şeydir.
  • 1:52 - 1:55
    Ocaktan gelen sıcaklık yumurtadaki
    proteinlerin ve
  • 1:55 - 1:59
    tereyağının içindeki çeşitli bileşenlerin
    yapısını değiştirecektir.
  • 1:59 - 2:01
    İşte buna entalpi diyoruz.
  • 2:01 - 2:03
    Sizin de şüphelenceğiniz gibi,
  • 2:03 - 2:07
    ekzotermik tepkimeler, endotermiklere göre
    daha çok meydana gelme eğilimindedirler
  • 2:07 - 2:10
    çünkü daha az enerji ile
    meydana gelirler.
  • 2:10 - 2:14
    Fakat tepkimelerin oluşmasını mümkün
    kılan bir başka bağımsız faktör vardır:
  • 2:14 - 2:15
    Entropi.
  • 2:15 - 2:19
    Entropi bir kimyasalın
    düzensizliğini ölçer.
  • 2:19 - 2:22
    Karşınızdaki muazzam
    golf topu piramidini ele alalım.
  • 2:22 - 2:25
    Düzenli bir yapısı olması entropisinin
    az olduğu anlamına gelir.
  • 2:25 - 2:28
    Öte yandan dağıldığında ise
    karmaşıklık meydana gelir,
  • 2:28 - 2:30
    toplar yüksek ve geniş alana savrulur.
  • 2:30 - 2:34
    O kadar çok ki, bazı toplar
    tepeyi bile aşar.
  • 2:34 - 2:37
    Bu değişkenlik veya yüksek
    entropiye geçiş
  • 2:37 - 2:40
    tepkimelerin meydana gelmesine
    olanak sağlar.
  • 2:40 - 2:43
    Golf toplarıyla olduğu gibi,
    gerçek kimyasallardaki
  • 2:43 - 2:48
    bu yapıdan düzensizliğe geçiş bazı
    reaktantlara tümseği geçirir
  • 2:48 - 2:51
    ve bir kimyasalların tepkimeyi
    başlatmalarına neden olur.
  • 2:51 - 2:54
    Entapli ve entropinin her
    ikisinin de nasıl çalıştığını
  • 2:54 - 2:57
    yemek pişirmek için bir kamp ateşi
    yaktığınızda görebilirsiniz.
  • 2:57 - 3:00
    Yanmanın ekzotermik tepkimesini
    başlatmak için
  • 3:00 - 3:02
    kibritiniz gereken enerjiyi sağlar ve
  • 3:02 - 3:06
    odundaki yüksek enerjili yanıcı maddeyi
  • 3:06 - 3:09
    karbondioksit ve su gibi daha
    az enerjiye dönüştürür.
  • 3:09 - 3:14
    Entropi ayrıca tepkimeye yardımcı olur
  • 3:14 - 3:16
    çünkü düzgün, düzenli bir odun yığını
  • 3:16 - 3:22
    şimdi rastgele hareket eden karbondioksit
    ve su buharına dönüştürülmüştür.
  • 3:22 - 3:24
    Bu ekzotermik tepkime ile
    yayılan enerji
  • 3:24 - 3:28
    yemeğinizi pişiren endotermik
    tepkimeyi güçlendirir.
  • 3:28 - 3:30
    Afiyet olsun!
Title:
Kimyasal tepkimeyi ne tetikler? - Kareem Jarrah
Description:

Tüm dersi izlemek için: http://ed.ted.com/lessons/what-triggers-a-chemical-reaction-kareem-jarrah
Kimyasallar gördüğümüz her şeyde vardır ve aralarındaki tepkime bir kaşığın üzerindeki tozdan ocağınıza kadar her şeye benzeyebilir. Her şeyden önce bu tepkimeler niçin oluşur? Kareem Jarrah bu soruya endotermik ve ekzotermik kimyasal tepkimeye neden olan önemli iki gücü inceleyerek cevap veriyor.
more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TED-Ed
Duration:
03:46

Turkish subtitles

Revisions

Our website uses cookies for analysis purposes.