Sherry Turkle: Połączeni lecz samotni?

Czy oczekując więcej od technologii, oczekujemy więcej od siebie nawzajem? Sherry Turkle analizuje to, jak nasze urządzenia i Internetowe osobowości na nowo definiują ludzkie relacje i komunikację. Prosi też, byśmy poważnie zastanowili się nad tym, jakich nowych rodzajów połączeń chcemy.

Przed chwilą

moja córka, Rebecca, wysłała mi SMSa na szczęście.

Napisała:

"Mamo, rządzisz!"

To wspaniałe.

Ten sms był jak uścisk.

Ten sms był jak uścisk.

I proszę bardzo.

Jestem wcieleniem

wielkiego paradoksu.

Jestem kobietą,

która kocha dostawać smsy

i która powie wam,

że zbyt wielka ich liczba może być problemem.

Ta wiadomość od córki

przypomina mi początek mojej historii,

w 1996 r., gdy wygłosiłam swój pierwszy TEDTalk.

Rebecca miała pięć lat

i siedziała tam,

w pierwszym rzędzie.

Skończyłam pisać książkę,

w której chwaliłam życie w Internecie

i miałam być na okładce

magazynu "Wired".

W tych ekscytujących czasach eksperymentowaliśmy

W tych ekscytujących czasach eksperymentowaliśmy

z chatami i internetowymi, wirtualnymi społecznościami.

Badaliśmy różne aspekty nas samych.

A potem odłączyliśmy się.

Byłam podekscytowana.

Jako psychologa, najbardziej ekscytowała mnie myśl,

Jako psychologa, najbardziej ekscytowała mnie myśl,

że to, czego nauczyliśmy się w wirtualnym świecie

o nas samych, naszej tożsamości,

przyda nam się w ulepszaniu prawdziwego życia.

Przeskoczmy teraz do roku 2012.

Znów stoję na scenie TED.

Moja córka ma 20 lat i studiuje.

Śpi ze swoją komórką. Ja tak samo.

Śpi ze swoją komórką. Ja tak samo.

Właśnie napisałam książkę,

ale tym razem nie dostanę się z nią

na okładkę magazynu "Wired".

na okładkę magazynu "Wired".

Co się stało?

Nadal ekscytuje mnie technologia,

ale uważam,

i chcę tutaj dowieść,

że pozwalamy jej zabierać się tam,

gdzie nie chcemy iść.

Przed ostatnie 15 lat

badałam technologie mobilnej komunikacji

i rozmawiałam z setkami ludzi, starych i młodych,

i rozmawiałam z setkami ludzi, starych i młodych,

o ich życiu w sieci.

Odkryłam, że nasze małe urządzenia,

Odkryłam, że małe urządzenia,

które nosimy w kieszeniach,

mają tak wielką moc psychologiczną,

że zmieniają nie tylko to, co robimy,

ale też to, kim jesteśmy.

Robimy teraz z naszymi urządzeniami rzeczy,

które parę lat temu wydałyby nam się dziwne lub niepokojące,

które parę lat temu wydałyby nam się dziwne lub niepokojące,

które parę lat temu wydałyby nam się dziwne lub niepokojące,

ale do których szybko się przyzwyczailiśmy.

ale do których szybko się przyzwyczailiśmy.

Oto parę przykładów:

Ludzie piszą smsy i e-maile

podczas zebrań w firmie.

Smsują, robią zakupy i wchodzą na Facebooka

na zajęciach, podczas prezentacji,

podczas wszystkich spotkań.

Ludzie mówią mi o nowej, ważnej umiejętności

utrzymywania kontaktu wzrokowego w trakcie pisania smsów.

utrzymywania kontaktu wzrokowego w trakcie pisania smsów.

(Śmiech)

Ludzie tłumaczą mi,

że to trudne, ale wykonalne.

Rodzice wysyłają smsy i e-maile

przy śniadaniu i obiedzie,

a dzieci narzekają, że rodzice

nie poświęcają im pełnej uwagi.

Ale te same dzieci nie poświęcają uwagi sobie nawzajem.

Ale te same dzieci nie poświęcają uwagi sobie nawzajem.

Oto najnowsze zdjęcie mojej córki z przyjaciółmi.

Oto najnowsze zdjęcie mojej córki z przyjaciółmi.

Są tam razem, nie będąc razem.

Są tam razem, nie będąc razem.

Piszemy smsy nawet na pogrzebach.

Badam to zjawisko.

Odchodzimy od żalu i powagi

Odchodzimy od żalu i powagi

do naszych telefonów.

Dlaczego jest to ważne?

Jest to ważne dla mnie,

bo myślę, że pakujemy się w kłopoty

bo myślę, że pakujemy się w kłopoty

w naszych wzajemnych relacjach,

i w tym, jak odnosimy się do siebie samych

i w tym, jak odnosimy się do siebie samych

i w naszej umiejętności autorefleksji.

Zaczynamy być samotni będąc razem.

Zaczynamy być samotni będąc razem.

Ludzie chcą być ze sobą,

ale także gdzie indziej,

połączeni z miejscami, w których chcą być.

Ludzie chcą modyfikować swoje życie.

Odwiedzać i opuszczać miejsca, w których są,

bo chcą kontrolować, na co zwracają uwagę.

bo chcą kontrolować, na co zwracają uwagę.

Czyli chcecie iść na to zebranie,

ale chcecie zwracać uwagę tylko na to, co was interesuje.

ale chcecie zwracać uwagę tylko na to, co was interesuje.

Niektórzy twierdzą, że to dobrze,

Ale w końcu możecie zacząć ukrywać się przed sobą,

Ale w końcu możecie zacząć ukrywać się przed sobą,

choć jesteśmy stale ze sobą połączeni.

Pewien 50-letni biznesmen żalił mi się,

że ma wrażenie, że nie ma już kolegów w pracy.

że ma wrażenie, że nie ma już kolegów w pracy.

Gdy przychodzi do pracy, z nikim nie rozmawia, nie dzwoni.

Gdy przychodzi do pracy, z nikim nie rozmawia, nie dzwoni.

Mówił, że nie chce przeszkadzać kolegom,

bo "są zbyt zajęci e-mailami".

Tutaj jednak przerwał

i powiedział: "Wiesz, to nieprawda.

To ja nie chcę, żeby mi przeszkadzano.

Może powinienem chcieć,

ale wolę się bawić swoim Blackberry".

We wszystkich pokoleniach widzę,

że ludzie nie mają siebie dosyć,

wtedy i tylko wtedy,

gdy mogą trzymać się na dystans

w ilościach, które kontrolują.

Nazywam to "efektem Złotowłosej":

nie za blisko, nie za daleko, w sam raz.

nie za blisko, nie za daleko, w sam raz.

Jednak to, co jest w sam raz

dla dyrektora w średnim wieku,

może być problemem dla nastolatka,

który musi pracować nad bezpośrednimi relacjami.

Osiemnastolatek,

który do wszystkiego używał smsów,

powiedział mi w zadumie:

"Kiedyś, ale na pewno nie teraz,

"Kiedyś, ale na pewno nie teraz,

chciałbym nauczyć się rozmawiać".

Gdy pytam ludzi:

"Co jest złego w rozmawianiu?"

mówią, że rozmowa

odbywa się czasie rzeczywistym

i nie da się kontrolować swoich słów.

Tak to można podsumować.

Smsy, e-maile, posty - dzięki nim

Smsy, e-maile, posty - dzięki nim

pokazujemy siebie takimi, jakimi chcemy być.

Możemy edytować, a więc także usuwać, retuszować

Możemy edytować, a więc także usuwać, retuszować

Możemy edytować, a więc także usuwać, retuszować

twarz, głos, skórę, ciało...

twarz, głos, skórę, ciało...

nie za mało, nie za dużo, w sam raz.

nie za mało, nie za dużo, w sam raz.

Stosunki międzyludzkie

są bogate, zagmatwane i wymagające.

są bogate, zagmatwane i wymagające.

Porządkujemy je przez technologię.

A jednym ze skutków może być

A jednym ze skutków może być

poświęcenie rozmowy dla zwykłego połączenia.

poświęcenie rozmowy dla zwykłego połączenia.

Oszukujemy się.

Z czasem chyba o tym zapominamy

Z czasem chyba o tym zapominamy

lub przestaje nam zależeć.

Zaskoczyło mnie,

gdy Stephen Colbert

zadał mi istotne pytanie:

zadał mi istotne pytanie:

"Czy te wszystkie tweety,

te drobiny komunikacji w sieci,

te drobiny komunikacji w sieci,

nie łączą się w prawdziwą rozmowę?"

nie łączą się w prawdziwą rozmowę?"

Odpowiedziałam, że nie.

Nie łączą się.

Pokawałkowane połączenia działają

przy zbieraniu pojedynczych informacji,

albo by przekazać: "Myślę o tobie",

czy nawet: "Kocham cię".

Popatrzcie, jak ja się poczułam,

kiedy dostałam smsa od córki.

Natomiast nie działają,

gdy chcemy poznać siebie nawzajem,

i wzajemnie zrozumieć.

Rozmowy z innymi

uczą nas, jak rozmawiać

z samym sobą.

Ucieczka od rozmowy może być istotna,

Ucieczka od rozmowy może być istotna,

bo może zagrażać

naszym zdolnościom do autorefleksji.

Dla dorastających dzieci ta zdolność to podstawa rozwoju.

Dla dorastających dzieci ta zdolność to podstawa rozwoju.

Ciągle słyszę: "Wolę pisać smsy niż rozmawiać".

Ciągle słyszę: "Wolę pisać smsy niż rozmawiać".

I widzę, że ludzie oszukują się, uciekając od prawdziwych rozmów

Widzę, że ludzie tak przyzwyczajają się

do ograniczenia prawdziwych rozmów,

do zadowalania się czymś mniejszym,

że są niemal gotowi

całkowicie zrezygnować z ludzi.

Np. wielu ludzi mówi mi, że chcieliby,

Np. wielu ludzi mówi mi, że chcieliby,

by pewnego dnia nowsza wersja Siri,

cyfrowej aplikacji pomocniczej w iPhon'ie

była jak najlepszy przyjaciel, który słucha, gdy inni nie słuchają.

była jak najlepszy przyjaciel, który słucha, gdy inni nie słuchają.

była jak najlepszy przyjaciel, który słucha, gdy inni nie słuchają.

To marzenie odzwierciedla bolesną prawdę,

To marzenie odzwierciedla bolesną prawdę,

którą odkrywałam przez ostatnie 15 lat.

Uczucie, że nikt nie słucha, jest bardzo ważne

Uczucie, że nikt nie słucha, jest bardzo ważne

w naszych relacjach z technologią.

Dlatego tak kusi konto na Facebooku lub Twitterze:

Dlatego tak kusi konto na Facebooku lub Twitterze:

Dlatego tak kusi konto na Facebooku lub Twitterze:

tylu automatycznych słuchaczy.

Uczucie, że nikt nie słucha sprawia, że chcemy spędzać czas

Uczucie, że nikt nie słucha sprawia, że chcemy spędzać czas

z maszynami, które zdają się interesować nami.

Pracujemy nad "robotami do towarzystwa",

Pracujemy nad "robotami do towarzystwa",

zaprojektowanymi by towarzyszyć osobom starszym,

zaprojektowanymi by towarzyszyć osobom starszym,

naszym dzieciom,

nam samym.

Czy tak dalece nie wierzymy,

że możemy liczyć na siebie nawzajem?

Podczas badań pracowałam w domach opieki

Podczas badań pracowałam w domach opieki

i sprowadziłam te towarzyskie roboty,

które miały dać starszym ludziom poczucie zrozumienia.

które miały dać starszym ludziom poczucie zrozumienia.

Pewnego dnia przyszłam tam,

a kobieta, która straciła dziecko

rozmawiała z robotem

w kształcie foczki.

Wydawał się patrzeć jej w oczy i skupiać się na rozmowie.

Wydawał się patrzeć jej w oczy i skupiać się na rozmowie.

Dawał jej pocieszenie.

Dla wielu ludzi było to niesamowite.

Jednak ta kobieta szukała sensu w życiu

u maszyny, która nie zna się na cyklu życia ludzkiego.

z maszyną, która nie zna się na cyklu życia ludzkiego.

Robot świetnie się popisał.

Jesteśmy nieodporni.

Ludzie biorą udawaną empatię za prawdziwą.

Ludzie biorą udawaną empatię za prawdziwą.

Kiedy ta kobieta doświadczała udawanej empatii,

Kiedy ta kobieta doświadczała udawanej empatii,

Kiedy ta kobieta doświadczała udawanej empatii,

myślałam: "Ten robot nie zna empatii,

nie pozna śmierci, nie zna życia".

nie pozna śmierci, nie zna życia".

Kiedy ona znajdowała pocieszenie u swojego robota,

Kiedy ona znajdowała pocieszenie u swojego robota,

nie dziwiłam się temu;

To była jedna z najbardziej poruszających chwil

w ciągu 15 lat mojej pracy.

Ale kiedy spojrzałam na to z zewnątrz,

poczułam, że stoję

w centrum sztormu doskonałego.

w centrum sztormu doskonałego.

Oczekujemy od technologii więcej, niż od siebie nawzajem.

Oczekujemy od technologii więcej, niż od siebie nawzajem.

Zadaję sobie pytanie:

"Jak do tego doszło?"

Uważam, że to dlatego,

że technologia trafia do nas najmocniej tam,

gdzie jesteśmy najwrażliwsi.

Jesteśmy wrażliwi, jesteśmy samotni,

Jesteśmy wrażliwi, jesteśmy samotni,

ale boimy się intymności.

Od portali społecznościowych do towarzyskich robotów

projektujemy technologie dające złudzenie towarzystwa

projektujemy technologie dające złudzenie towarzystwa

bez potrzeby przyjaźni.

Używamy technologii, by czuć połączenie,

które możemy wygodnie kontrolować.

Ale to nie jest wygodne

ani całkowicie pod kontrolą.

Dziś telefony w kieszeniach zmieniają nam myśli i serca,

Dziś telefony w kieszeniach zmieniają nam myśli i serca,

bo oferują nam trzy zadowalające fantazje.

bo oferują nam trzy zadowalające fantazje.

Po pierwsze, możemy zwracać uwagę na co chcemy;

Po pierwsze, możemy zwracać uwagę na co chcemy;

po drugie, zawsze będziemy wysłuchani;

a po trzecie, nigdy nie będziemy musieli być sami.

Ta trzecia myśl, że nie będziemy musieli być sami

Ta trzecia myśl, że nie będziemy musieli być sami

jest istotna w zmianie naszej psychiki.

Kiedy ludzie są sami, choćby przez kilka sekund

Kiedy ludzie są sami, choćby przez kilka sekund

denerwują się, panikują, niecierpliwią się,

sięgają po jakieś urządzenie.

Np. w kolejce do kasy albo na czerwonym świetle.

Np. w kolejce do kasy albo na czerwonym świetle.

Samotność staje się problemem do rozwiązania.

Ludzie szukają rozwiązania w połączeniu.

Lecz w tym przypadku

połączenie jest bardziej objawem niż lekiem.

Wyraża główny problem, ale go nie rozwiązuje.

Wyraża główny problem, ale go nie rozwiązuje.

Ale bardziej niż objaw,

stałe połączenie zmienia nasze postrzeganie samych siebie.

stałe połączenie zmienia nasze postrzeganie samych siebie.

Kształtuje nowy sposób bycia.

Można je najlepiej opisać słowami:

Dzielę się, więc jestem.

Przez technologię określamy siebie,

dzieląc się myślami i odczuciami, nawet na bieżąco.

dzieląc się myślami i odczuciami, nawet na bieżąco.

Dawniej było tak:

czuję coś - chcę zadzwonić.

czuję coś - chcę zadzwonić.

A teraz: chcę coś poczuć - muszę wysłać smsa.

A teraz: chcę coś poczuć - muszę wysłać smsa.

Problemem w tym nowym reżimie

"Dzielę się, więc jestem" jest to,

że bez połączenia nie czujemy się sobą.

że bez połączenia nie czujemy się sobą.

Prawie nie czujemy siebie.

I co robimy? Łączymy się coraz bardziej.

Jednak w tym procesie narażamy się na izolację.

Jednak w tym procesie narażamy się na izolację.

Jak przechodzi się od połączenia do izolacji?

Kończymy w izolacji, jeśli nie rozwiniemy zdolności

do bycia samemu,

umiejętności oddzielenia się, skupienia.

umiejętności oddzielenia się, skupienia.

W samotności odnajdujemy siebie samych,

by móc sięgnąć do innych

i tworzyć prawdziwe więzi.

Nie umiejąc przebywać w samotności

zwracamy się do innych, by się denerwować

lub by czuć, że żyjemy.

Wtedy nie doceniamy tego, kim są inni ludzie.

Wtedy nie doceniamy tego, kim są inni ludzie.

Używamy ich niemal jak części zamiennych

Używamy ich niemal jak części zamiennych

do wspierania kruchego poczucie własnego "ja".

Zaczynamy myśleć, że ciągle się łącząc

będziemy czuć się mniej samotni.

Jednak ryzykujemy, bo prawda jest całkiem inna.

Jednak ryzykujemy, bo prawda jest całkiem inna.

Jeśli nie umiemy być sami, będziemy bardziej samotni.

Jeśli nie umiemy być sami, będziemy bardziej samotni.

Jeśli nie nauczymy dzieci, jak być samemu,

będą znały tylko osamotnienie.

będą znały tylko osamotnienie.

Gdy opowiadałam w TED w 1996 r.

o swoich badaniach wczesnych społeczności wirtualnych,

o swoich badaniach wczesnych społeczności wirtualnych,

Powiedziałam: "Ludzie, którzy żyją głównie na ekranie

Powiedziałam: "Ludzie, którzy żyją głównie na ekranie

przychodzą tam w duchu autorefleksji".

Do tego właśnie nawołuję tu i teraz:

do refleksji i ponadto do rozmowy o tym,

do czego prowadzi nas obecne stosowanie technologii,

do czego prowadzi nas obecne stosowanie technologii,

ile nas to może kosztować.

Jesteśmy oczarowani technologią.

Boimy się, jak młodzi kochankowie,

że zbyt wiele gadania zepsuje romans.

Nadszedł czas na rozmowę.

Dorastaliśmy z technologią cyfrową

i uważamy ją za rozwiniętą.

Ale to dopiero początek.

Mamy wiele czasu by przemyśleć jej stosowanie, budowanie.

Mamy wiele czasu by przemyśleć jej stosowanie, budowanie.

Mamy wiele czasu by przemyśleć jej stosowanie, budowanie.

Nie sugeruję odrzucenia urządzeń,

Nie sugeruję odrzucenia urządzeń,

tylko pracę nad bardziej samoświadomymi relacjami

z nimi, ze sobą nawzajem i z nami samymi.

z nimi, ze sobą nawzajem i z nami samymi.

Widzę pierwsze kroki.

Zacznijcie myśleć o odosobnieniu jako o czymś dobrym.

Zacznijcie myśleć o odosobnieniu jako o czymś dobrym.

Znajdźcie dla niego miejsce, sposób, by je prezentować

Znajdźcie dla niego miejsce, sposób, by je prezentować

jako wartość dla dzieci.

Twórzcie "święte miejsca" w domu...

w kuchni, w jadalni...

i używajcie ich do rozmów.

Róbcie to samo w pracy.

W pracy tak zajmuje nas komunikacja,

że nie mamy czasu myśleć,

nie mamy czasu rozmawiać o tym, co naprawdę ważne.

nie mamy czasu rozmawiać o tym, co naprawdę ważne.

Zmieńcie to.

Musimy zacząć słuchać się nawzajem,

nawet kiedy nas to nudzi.

Bo właśnie gdy się potykamy, wahamy,

lub gdy brakuje nam słów,

otwieramy się na innych.

Technologia próbuje zdefiniować na nowo

porozumienie międzyludzkie,

to, jak dbamy o siebie nawzajem

i o siebie samych,

ale umożliwia nam także

afirmację naszych wartości

i obranego celu.

Jestem pełna optymizmu.

Mamy wszystko, czego trzeba na początek.

Mamy siebie.

Mamy największą szansę na sukces

gdy rozpoznamy własną słabość.

Słuchajmy, gdy technologia mówi,

Słuchajmy, gdy technologia mówi,

że w zamian za coś skomplikowanego

obiecuje coś łatwiejszego.

W pracy słyszę, że życie jest trudne,

W pracy słyszę, że życie jest trudne,

relacje są ryzykowne.

Wtedy wkracza technologia,

prostsza, pełna nadziei, optymistyczna, wiecznie młoda.

prostsza, pełna nadziei, optymistyczna, wiecznie młoda.

To jak wezwanie w kawalerii.

Reklama obiecuje, że w Internecie, z awatarem

Reklama obiecuje, że w Internecie, z awatarem

można "wreszcie pokochać przyjaciół,

własne ciało, swoje życie

w Internecie i z awatarami".

Pociąga nas wirtualny romans,

gry komputerowe wydające się światami,

myśl, że roboty będą kiedyś prawdziwymi towarzyszami.

myśl, że roboty będą kiedyś prawdziwymi towarzyszami.

Spędzamy wieczór w portalach społecznościowych,

zamiast w pubie z przyjaciółmi.

Jednak nasze fantazje o zastąpieniu kosztują.

Jednak nasze fantazje o zastąpieniu kosztują.

Teraz musimy się skupić na wielu sposobach,

Teraz musimy się skupić na wielu sposobach,

w jakie technologia może nam przywrócić

prawdziwe życie, własne ciało,

społeczności, politykę, planetę.

społeczności, politykę, planetę.

społeczności, politykę, planetę.

Jesteśmy potrzebni.

Rozmawiajmy o używaniu technologii cyfrowej,

Rozmawiajmy o używaniu technologii cyfrowej,

technologii marzeń,

by tworzyć życie,

które możemy pokochać.

Dziękuję.

(Brawa)