Lược sử về nỗi sầu - Courtney Stephens

Xem toàn bộ bài học tại: http://ed.ted.com/lessons/a-brief-history-of-melancholy-courtney-stephens

Là một con người, sinh sống, hít thở, rất có thể bạn đã từng trải qua cảm giác sầu muộn ít nhất vài lần trong đời. Vậy thì u sầu thật sự là gì và ta nên đối mặt với nó ra sao? Courtney Stephens nêu ra những hiểu biết ngày một nhiều của ta về nỗi buồn, và chỉ ra hoàn cảnh nào thì nỗi buồn trở nên có ích.

Bài giảng bởi Coutney Stephens, minh họa bởi Sharon Colman Graham.

Nỗi buồn là một phần
trải nghiệm làm người,

nhưng từ nhiều thế kỷ,
vẫn còn những bất đồng về việc

chính xác thì nỗi buồn là gì,
và làm thế nào để vượt qua nó.

Nói một cách đơn giản nhất,
người ta thường xem nỗi buồn

như một phản xạ tự nhiên
trước tình huống khó khăn.

Bạn cảm thấy buồn khi bạn mình
chuyển đi, khi thú cưng chết.

Khi một người bạn nói: "Buồn quá",

bạn thường hỏi lại: "Sao buồn vậy?"

Nhưng nếu bạn tin
nỗi buồn đó đến từ bên ngoài,

thì đây là một ý nghĩ
khá mới lạ.

Các bác sĩ Hy Lạp cổ
không cho là như thế,

mà tin rằng nỗi buồn do một loại dịch
màu đen trong cơ thể gây ra.

Theo hệ thống dịch thể của Hy Lạp,

cơ thể và linh hồn chúng ta
bị chi phối bởi 4 loại dịch thể

mà trạng thái cân bằng
ảnh hưởng trực tiếp

đến sức khoẻ và tính khí của ta.

Từ "sầu muộn" có bắt nguồn từ
"melaina kole",

nghĩa là "mật đen", được coi
là dịch thể gây ra sầu muộn.

Bằng cách thay đổi chế độ dinh dưỡng,
và các liệu pháp y tế,

bạn có thể cân bằng lại
các dịch thể này.

Dù người ta đã biết nhiều hơn
về các hệ thống chi phối cơ thể con người,

quan điểm của người Hy Lạp
về nỗi buồn,

đến nay, vẫn còn giữ được giá trị,

không chỉ với loại sầu muộn
mà ta thường cảm thấy,

mà còn cả với
chứng trầm cảm lâm sàng.

Các bác sĩ tin rằng
những cảm xúc mơ hồ kéo dài

ít nhiều có liên quan đến
các chất hoá học trong não,

sự cân bằng của
các chất này bên trong não bộ.

Theo như hệ thống của Hy Lạp,

việc thay đổi cân bằng
sẽ có tác động lớn đến

cách phản ứng của ta hoặc
gây ra tình trạng cực kì nghiêm trọng.

Ngoài ra, còn có một nỗ lực
từ lâu đời, nhằm nhận biết

giá trị của nỗi buồn,

trong lúc thảo luận,

bạn sẽ tìm thấy
một luận điểm mạnh mẽ về nỗi buồn,

không chỉ là không thể thiếu
mà còn là phần tất yếu trong cuộc sống.

Nếu chưa từng cảm thấy buồn,

bạn đã bỏ lỡ một phần ý nghĩa
của việc làm người.

Nhiều nhà tư tưởng cho rằng
nỗi buồn là thiết yếu cho sự khôn ngoan.

Robert Burton, sinh năm 1577,

dành cả đời để nghiên cứu
nguyên nhân và trải nghiệm nỗi buồn.

Trong quyển sách để đời của mình,
"Giải phẫu nỗi u sầu",

ông viết:
"Ai càng thông thái thì càng buồn."

Những nhà thơ lãng mạn
đầu thế kỉ 19 tin rằng

nỗi buồn giúp ta hiểu những cảm xúc
sâu sắc khác một cách rõ ràng hơn,

ví dụ như cái đẹp và niềm vui.

Để có thể hiểu nỗi buồn
của một cái cây trụi lá vào mùa thu,

ta phải hiểu hơn về chu kỳ sự sống
khiến mùa xuân, trăm hoa đua nở.

Nhưng sự khôn ngoan và trí tuệ
cảm xúc có vẻ là nhu cầu trước nhất.

Liệu nỗi buồn có giá trị
trên mức cơ bản, hoặc hữu hình,

hay thậm chí là cấp độ tiến hóa không?

Nhiều nhà khoa học cho rằng
khóc và cảm giác muốn trốn chạy

là cách mà tổ tiên của chúng ta
bảo vệ các mối liên kết xã hội

và giúp họ có được sự hỗ trợ cần thiết.

Nỗi buồn, ngược với giận dữ
và bạo lực, là biểu hiện của nỗi đau

nó có thể lập tức
đưa chúng ta lại gần nhau,

và điều này giúp cho cá nhân
và cộng đồng phát triển.

Có thể nỗi buồn giúp tạo ra
sự đoàn kết cần thiết để tồn tại,

tuy nhiên, nhiều người vẫn tự hỏi
liệu nỗi đau của người khác

có giống với nỗi đau của mình.

Nhà thơ Emily Dickinson đã viết rằng:

"Tôi nhìn từng nỗi đau xa lạ
bằng đôi mắt trăn trở sâu xa

Trong suy tư, tôi luôn tự hỏi
Ai gánh được án khổ nặng bằng tôi."

Vào thế kỉ 20,

các nhà nhân chủng học y khoa,
như Arthur Kleinman,

thu thập bằng chứng từ cách
mà người ta nói về nỗi đau,

để giả thuyết rằng cảm xúc
không phải là quy luật chung cho tất cả,

và văn hóa, đặc biệt là
cách sử dụng ngôn ngữ

có thể ảnh hưởng đến
cảm nhận của chúng ta.

Khi nói đến cảm giác
"đau lòng" nói chung,

cảm giác vụn vỡ sẽ thành
một phần của trải nghiệm,

trong khi dùng ngôn ngữ của một
nền văn hoá để nói về tổn thương,

mỗi người có thể sẽ có
một trải nghiệm khác nhau.

Một số nhà tư tưởng đương đại
không hứng thú

với nỗi buồn của cá nhân
lẫn nỗi buồn phổ quát,

và thà sử dụng công nghệ để loại bỏ
mọi hình thức khổ đau.

David Pearce đã gợi ý rằng
công nghệ gen di truyền

và một số công nghệ hiện đại khác

không chỉ thay đổi cách con người
cảm nhận nỗi đau tinh thần và thể xác,

mà còn có thể cấu trúc lại
hệ sinh thái toàn thế giới

để các loài động vật không còn phải
đánh vật với tự nhiên.

Ông đặt tên cho dự án này là
"công nghệ thiên đường".

Nhưng nếu không còn nỗi buồn trên đời,
đó chẳng phải cũng là một nỗi buồn sao?

Tổ tiên và các nhà thơ yêu thích
của ta

chắc cũng sẽ không muốn gia nhập
thiên đường này đâu.

Thực tế, điều duy nhất về nỗi buồn
mà ai cũng đồng tình,

chính là việc hầu như ai,
ở thời đại nào, cũng đã từng nếm trải,

là dù hàng ngàn năm trôi qua,

một trong những cách hiệu quả nhất
để đối phó với nó

là giải bày, cố gắng thể hiện
những cảm xúc khó tả.

Như trong lời thơ của Emily Dickinson,

"Niềm tin tựa như chim đậu
trong tán linh hồn

bản không lời chim hót
mãi còn với thời gian."