Piraci, pielęgniarki i inni buntownicy designu

W tej odzie do renegatów designu, Alice Rawsthorn przedstawia pracę niecodziennych bohaterów, od Czarnobrodego do Florence Nightingale. Wskazując zależności łączące ich ze współczesnymi wizjonerami takimi jak Buckminster Fuller, Rawsthorn pokazuje w jaki sposób najwięksi designerzy są największymi buntownikami.

Design to delikatny, nieuchwytny fenomen,

mający różne znaczenia,
w różnych epokach.

Jednakże wszystkie prawdziwie inspirujące
projekty, mają jedną wspólną cechę:

biorą początek z marzenia.

I im odważniejsze marzenie,

tym większy wysiłek designerski,
potrzebny by je zrealizować.

Dlatego właśnie najwięksi designerzy
są prawie zawsze

największymi marzycielami
i buntownikami i renegatami.

Zawsze tak było w historii,

począwszy od 300 roku p.n.e.,

gdy 13-latek został królem

dalekiego, ubogiego
i bardzo małego azjatyckiego kraju.

Marzył o pozyskaniu ziemi,
bogactw oraz władzy

przez zbrojny najazd.

Umiejętności designerskie,

choć brzmi to niewiarygodnie,

okazały się niezbędne do osiągnięcia celu.

W tym czasie

broń wytwarzano ręcznie
do różnych specyfikacji.

Jeśli łucznikowi zabrakło
strzał w trakcie walki

nie zawsze mógł użyć
strzał innego łucznika

w swoim łuku.

Oczywiście tracili przez to
wydajność w walce

i narażali się na atak.

Ying rozwiązał ten problem,

żądając by wszystkie łuki i strzały
projektowano identycznie,

by można było je łatwo podmieniać.

To samo zrobił z kindżałami,
toporami, włóczniami, tarczami

i każdą inną formą uzbrojenia.

Jego potężnie wyposażona armia
wygrywała bitwę za bitwą

i w ciągu 15 lat

jego małe królestwo podbiło

wszystkich większych, bogatszych,
i potężniejszych sąsiadów,

by zapoczątkować chińskie Imperium.

Oczywiście nikt nie powiedziałby wtedy,

że Ying Zheng to designer,

bo niby czemu?

Użył designu nieświadomie i instynktownie,

ale z ogromną pomysłowością,

by osiągnąć cel.

To samo zrobił inny designer,
równie nieprawdopodobny i przypadkowy,

który dla swoich potrzeb
nie stronił od użycia siły,

Był to Edward Teach, lepiej znany
jako brytyjski pirat: Czarnobrody.

To był złoty okres piractwa,

gdy piraci pokroju Teacha
terroryzowali oceany.

Handel kolonialny kwitł

i piractwo było bardzo dochodowe.

Co sprytniejsi piraci spostrzegli,
że dla zmaksymalizowania łupów

trzeba atakować wrogów tak brutalnie,

żeby poddawali się na sam widok piratów.

Innymi słowy,

mogli zawłaszczać statki
bez marnowania amunicji

lub ponoszenia strat.

Edward Teach przeprojektował
samego siebie na Czarnobrodego

przez odgrywanie roli
bezlitosnego brutala.

Przez ciężkie kurtki i wielkie kapelusze
uwydatniał swój wzrost.

Zapuścił gęstą czarną brodę,
która przysłoniła mu twarz.

Obwieszał się kaburami pistoletów.

Podpalał nawet specjalnie przytwierdzone
zapałki przy rondzie kapelusza,

by skwierczały groźnie
kiedy statek szykował się do ataku.

Jak wielu piratów tamtej epoki,

wieszał flagę z makabrycznymi symbolami

ludzkiej czaszki
i pary skrzyżowanych kości,

bo te motywy oznaczały od stuleci
śmierć w tak wielu kulturach,

że ich znaczenie rozumiano natychmiast,

nawet w pozbawionym prawa,
niepiśmiennym świecie otwartych mórz:

"Poddaj się albo ucierpisz".

Oczywiście każda rozsądna ofiara
poddawała się na sam widok.

Patrząc na to w ten sposób,

łatwo zauważyć, dlaczego
Edward Teach i jego piraci

jawią się jako pionierzy
współczesnego designu komunikacyjnego

i dlaczego ich śmiercionośny symbol...

(Śmiech)

to nie koniec...

czemu symbol czaszki
i skrzyżowanych piszczeli

był prekursorem dzisiejszych logo,

jak te duże czerwone litery za mną,

ale oczywiście z innym przesłaniem.

(Śmiech)

Design używał też
w szlachetniejszych celach

równie błyskotliwa
i niespodziewana designerka,

XIX-wieczna brytyjska pielęgniarka,
Florence Nightingale.

Jej misją była porządna
opieka zdrowotna dla każdego.

Nightingale urodziła się w dość wytwornej,
bardzo bogatej brytyjskiej rodzinie,

zszokowanej jej wolontariatem
w wojskowym szpitalu

podczas wojny krymskiej.

Na miejscu szybko spostrzegła,

że więcej pacjentów umiera od infekcji

złapanej w brudnych, cuchnących szpitalach

niż na skutek odnoszonych w walce ran.

Przeprowadziła kampanię
na rzecz projektowania i budowy

czystszych, jaśniejszych,
przewiewnych klinik.

Po powrocie do Wielkiej Brytanii

zorganizowała następną kampanię,

tym razem dla cywilnych szpitali,

nalegając na te same reguły projektowe.

Oddział Nightingale, jak jest nazywany,

zdominował szpitalny design
na następne dziesięciolecia,

a niektóre jego elementy
wciąż są w użyciu.

W tym czasie design uchodził

za narzędzie Ery Industrialnej.

Sformalizowany i sprofesjonalizowany,

ograniczał się tylko do pewnych sfer

i stosowano go do celów komercyjnych,

raczej niż intuicyjnie,

tak jak to robili Florence Nightingale,
Czarnobrody i Ying Zheng.

Do XX wieku

komercyjny etos był tak silny,

że designer, który się od niego uchylał,

ryzykował opinię dziwaka i wichrzyciela.

Należy do nich jeden z moich
największych bohaterów designu,

znakomity László Moholy-Nagy.

Był on węgierskim artystą i designerem,

którego eksperymenty z wpływem
techniki na życie codzienne

były tak skuteczne,

że wciąż mają wpływ
na design zdjęć cyfrowych,

które widać na naszych telefonach
i monitorach komputerowych.

W latach 20. w Niemczech zradykalizował
Bauhaus, szkołę designu,

a mimo to dawni koledzy
odwrócili się od niego,

gdy miał trudności z otworzeniem
Bauhausu w Chicago wiele lat później.

Pomysły Moholy'ego były zawsze
odważne i zdecydowane,

ale jego podejście do designu
było zbyt eksperymentalne,

tak jak jego uparte postrzeganie designu

jako postawy, a nie profesji,
zgodnej z duchem czasu.

Niestety to samo mialo miejsce

w przypadku innego indywidualisty:
Richarda Buckminstera Fullera.

Był on kolejnym wspaniałym
wizjonerem designu

oraz aktywistą designu,

całkowicie oddanym
idei zrównoważonego społeczeństwa

w tak pionierski sposób,

że podjął temat znaczenia ekologii

w designie już w latach 20.

Pomimo wysiłków

był rutynowo wyśmiewany
w kręgach designerskich

i trzeba przyznać,

że niektóre jego eksperymenty
były nieudane,

jak latający samochód
który nigdy nie poderwał się z ziemi.

Ale za to kopuła geodezyjna,

jego własna fromuła designu,
do budowy awaryjnego schronu

z kawałków drewna, metalu i plastiku,

kawałków drzewa, starych koców,
folii z tworzywa sztucznego,

a właściwie czegokolwiek,
co jest pod ręką w danej chwili,

jest jednym z największych osiągnięć
humanitarnego designu,

która dostarcza
tak potrzebnego schronienia

wielu ludziom w ciężkich warunkach,

aż do dziś.

To właśnie odwaga i wigor
takich radykalnych projektantów

jak Bucky i Moholy

przyciągnęła mnie do designu.

Zaczęłam karierę jako dziennikarz
wiadomości i korespondent zagraniczny.

Piszę o polityce, ekonomii
i korporacyjnych sprawach,

i mogłam wybrać specjalizację
w którejkolwiek z tych dziedzin.

Ale wybrałam design,

bo wierzę że to jedno z najpotężniejszych
narzędzi, jakimi dysponujemy

do tego, by poprawić jakość życia.

Dziękuję wszystkim entuzjastom designu

(Brawa)

O ile podziwiam osiągnięcia
profesjonalnych projektantów,

zawsze niezwykłe i fantastyczne,

tak wierzę również,

że design odnosi największe
korzyści z oryginalności,

myślenia lateralnego

i pomysłowości buntowników i renegatów.

Żyjemy w szczególnym momencie,

bo dwa obozy zbliżają się do siebie.

Nawet najmniejszy postęp techniki cyfrowej

pozwala im na coraz większą niezależność,

w komercyjnym kontekście lub poza nim,

by dążyć do coraz ambitniejszych
i szerszych celów.

W teorii podstawowe platformy,

jak crowdsourcing, chmura obliczeniowa,
media społecznościowe,

pozwalają profesjonalnym designerom
na większą swobodę

i dostarczają więcej środków
do improwizacji

i mam nadzieję,

że bardziej otwartych reakcji
na ich pomysły.

Moje ulubione tego przykłady
znajdują się w Afryce,

gdzie nowe pokolenia projektantów

budują niesamowite
technologie Internetu Rzeczy,

by spełnić sen Florence Nightingale
o poprawie opieki zdrowotnej

w krajach, gdzie więcej osób
ma dostęp do telefonów komórkowych

niż do czystej, bieżącej wody.

Jest pośród nich Arthur Zang.

Młody inżynier designu z Kamerunu,

który podłączył tablet do Cardiopadu,

przenośnego urządzenia
monitorującego serce.

Można go używać do monitorowania serca
pacjentów z dalekich, wiejskich regionów.

Dane te następnie są wysyłane
siecią komórkową

do świetnie wyposażonych szpitali
oddalonych o setki mil

do analizy.

Jeśli tamtejsi specjaliści
odkryją jakiś problem,

zalecają odpowiednie leczenie.

To oszczędza wielu pacjentom

długiej, żmudnej, kosztownej
i często daremnej podróży

do tych szpitali

oraz zwiększa szanse na to,

że ktoś naprawdę zbada im serce.

Arthur Zang zaczął pracować
nad Cardiopadem osiem lat temu,

w trakcie ostatniego roku studiów
na uniwersytecie.

Lecz nie udało mu się przekonać
konwencjonalnych źródeł

do zainwestowania,
żeby projekt mógł ruszyć.

Udostępnił swój projekt na Facebooku,

gdzie zauważył go kameruński rząd

i zapewnił przyznanie funduszu.

Dzisiaj buduje nie tylko Cardiopad,

ale inne przenośne urządzenia medyczne
do leczenia różnych dolegliwości.

Nie jest sam,

bo jest wielu obiecujących
i przedsiębiorczych designerów,

którzy też realizują niezwykłe projekty.

Na koniec przytoczę kilka z nich.

Jeden to Peek Vision.

To grupa lekarzy i designerów w Kenii,

którzy rozwinęli własną
technikę Internetu Rzeczy,

w postaci przenośnego zestawu
do badań wzroku.

Następnie Gabriel Maher,

który buduje nowy język designu

który pomoże nam artykułować subtelności
zmieniających się tożsamości seksualnych,

bez uciekania się
do tradycyjnych stereotypów.

Wszyscy oni i wielu innych
realizują swe marzenia,

przez wykorzystanie
nowo nabytej wolności

wraz z dyscypliną
profesjonalnych designerów

i odwagą buntowników i renegatów.

Wszyscy na tym skorzystamy.

Dziękuję.

(Brawa)