Return to Video

زبان‌ها چگونه تکامل می‌یابند؟ - الکس جندلر

  • 0:07 - 0:10
    داستان برج بابل در کتاب انجیل میگوید
  • 0:10 - 0:13
    روزگاری تمام انسانها به یک زبان واحد سخن میگفتند
  • 0:13 - 0:15
    تا اینکه ناگهان به گروههای بسیاری منقسم شدند
  • 0:15 - 0:17
    که دیگر نمیتوانستند زبان یکدیگر را بفهمند
  • 0:17 - 0:21
    ما حقیقتا نمیدانیم که آیا چنین زبان واحدی اصلا وجود داشته است یا نه
  • 0:21 - 0:24
    اما میدانیم اگر هزاران زبانی را که امروزه وجود دارند، بررسی کنیم
  • 0:24 - 0:27
    نهایتا به تعداد بسیار کمتری در گذشته ها دست مییابیم
  • 0:27 - 0:29
    پس چگونه شد که اکنون این همه زبان مختلف داریم؟
  • 0:29 - 0:32
    در اوایل مهاجرت انسانها
  • 0:32 - 0:34
    جهان بسیار کم جمعیتتر از اکنون بود
  • 0:34 - 0:37
    گروههایی از افراد که زبان و فرهنگ مشترکی داشتند
  • 0:37 - 0:39
    اغلب به قبیلههای کوچکتری تقسیم میشدند
  • 0:39 - 0:42
    که هر یک در جستجوی شکارهای تازه و زمینهای حاصلخیز
    به مناطقی متفاوت میرفتند
  • 0:42 - 0:45
    با مهاجرت و سکونت این قبایل در مناطق جدید
  • 0:45 - 0:46
    آنها از یکدیگر دور میافتادند
  • 0:47 - 0:49
    و بدین ترتیب به شیوه هایی متفاوت رشد و توسعه مییافتند
  • 0:49 - 0:50
    قرنها زندگی در شرایط متفاوت
  • 0:50 - 0:52
    خوردن غذاهای متفاوت
  • 0:52 - 0:53
    و مواجهه با همسایگان متفاوت
  • 0:53 - 0:57
    موجب شد گویشهای مشابهی که فقط واژگان و تلفظشان فرق میکرد
  • 0:57 - 0:59
    به زبانهایی کاملا متفاوت بدل شوند
  • 1:00 - 1:03
    که با رشد و پراکندگی هر چه بیشتر جمعیت، به انشعاب خود ادامه دهند
  • 1:03 - 1:07
    زبانشناسان مدرن نیز مانند تبارشناسان، سعی کردهاند نقشه تحول این فرایند را
  • 1:07 - 1:10
    با عقب رفتن در سیر تحول زبانهای گوناگون تا حد ممکن
  • 1:10 - 1:13
    و رسیدن به نیای مشترک آنها یا همان زبان اولیه به دست آورند
  • 1:13 - 1:17
    گروهی از زبانها که بدین شیوه با هم مرتبط شناخته شوند،
    خانواده زبانی نامیده میشوند
  • 1:17 - 1:20
    هر خانواده زبانی خود میتواند شامل زیرشاخهها
    و خانوادههای زبانی دیگری باشد
  • 1:20 - 1:24
    اما در وهله اول چطور میتوان تعیین کرد که زبان ها با هم مرتبطند؟
  • 1:24 - 1:27
    کلمات دارای تلفظ مشابه در این زمینه کمک چندانی نمیکنند
  • 1:27 - 1:29
    آنها ممکن است به اشتباه همریشه
    یا اینکه حاصل قرضگیری مستقیم باشند
  • 1:30 - 1:32
    نه اینکه از یک ریشه مشترک مشتق شده باشند
  • 1:32 - 1:35
    اما دستور و نحو زبانها، راهنماهای قابل اطمینانتری هستند
  • 1:35 - 1:36
    و همین طور واژگان پایه
  • 1:36 - 1:39
    نظیر ضمایر، اعداد و اصطلاحات خویشاوندی
  • 1:39 - 1:42
    که احتمال قرضی بودن آنها بسیار کمتر است
  • 1:42 - 1:44
    با مقایسه نظاممند این خصوصیات زبانی
  • 1:44 - 1:46
    و یافتن الگوهای تغییر آوایی
  • 1:46 - 1:48
    و تطابقهای میان زبانها
  • 1:49 - 1:51
    زبانشناسان قادرند روابط میان آنها را تعیین
  • 1:51 - 1:53
    مراحل دقیق تکامل آنها را ردیابی
  • 1:53 - 1:57
    و حتی زبانهای اولیهای که هیچ سابقهی مکتوبی ندارند، بازسازی کنند
  • 1:57 - 2:01
    زبانشناسان حتی میتوانند برخی سرنخهای تاریخی دیگر
    را نیز بدین ترتیب آشکار کنند
  • 2:01 - 2:05
    مثلا میتوانند ریشههای جغرافیایی و سبک زندگی مردم باستان را
  • 2:05 - 2:07
    بر اساس اینکه کدام واژههایشان اصیل
  • 2:07 - 2:09
    و کدام قرضی بوده است، تعیین کنند
  • 2:09 - 2:11
    اما هنگام تهیه این درختهای خانوادههای زبانی
  • 2:11 - 2:13
    دو مشکل عمده نیز بر سر راه زبانشناسان وجود دارد
  • 2:13 - 2:16
    یکی اینکه هیچ روش مشخصی وجود ندارد که بتوان تعیین کرد که
  • 2:16 - 2:18
    شاخههای پایینی درخت در کجا باید پایان یابند، یعنی
  • 2:18 - 2:23
    کدام گویشها را باید زبان هایی مجزا در نظر گرفت
    یا کدام زبانها را باید گویشی از یک زبان دانست
  • 2:23 - 2:25
    مثلا چینی یک زبان واحد در نظر گرفته میشود
  • 2:25 - 2:29
    اما گویشهای آن آنقدر متفاوتند که بین گویش ورانشان فهم متقابل وجود ندارد
  • 2:29 - 2:31
    از سوی دیگر، زبانوران دو زبان ظاهرا مجزای اسپانیانی و پرتغالی
  • 2:31 - 2:33
    در غالب موارد میتوانند سخن یکدیگر را بفهمند
  • 2:33 - 2:36
    در حقیقت زبانهایی که توسط افراد زنده سخن گفته میشوند
  • 2:36 - 2:37
    در قالب دسته بندی هایی کاملا مشخص و دقیق نمیگنجند
  • 2:37 - 2:40
    بلکه بیشتر به حرکتی تدریجی گرایش دارند
  • 2:40 - 2:42
    که از فرای مرزها و طبقهبندی های زبانی عبور می کند
  • 2:43 - 2:45
    در حقیقت تفاوت میان زبانها و گویشها اغلب
  • 2:45 - 2:47
    متاثر از ملاحظات و مسائل ملی و سیاسی متغیر است
  • 2:48 - 2:51
    نه مشخصهها و ویژگیهای دقیق زبانی
  • 2:51 - 2:53
    به همین دلیل است که پاسخ به سوال
    «چند زبان در دنیا وجود دارد؟»
  • 2:53 - 2:56
    می تواند عددی بین ۳٫۰۰۰ تا ۸٫۰۰۰ باشد
  • 2:56 - 2:58
    بسته به اینکه چه کسی دارد زبانها را می شمارد
  • 2:58 - 3:01
    مشکل دیگر این است که هر چه بیشتر در زمان
  • 3:01 - 3:02
    به سمت بالای درخت، عقب برویم
  • 3:02 - 3:05
    شواهد کمتری درباره زبانهای بالای درخت در دست داریم
  • 3:05 - 3:07
    تقسیمبندی فعلی میان خانوادههای زبانی
  • 3:07 - 3:11
    خود به خوبی مشکل تعیین روابط میان زبانها
  • 3:11 - 3:12
    با قطعیتی قابل دفاع را نشان میدهد
  • 3:13 - 3:14
    به این معنا که فرض میشود زبانهای متعلق به خانوادههای مختلف
  • 3:14 - 3:17
    در هیچ سطحی از درخت زبانی به هم مربوط نیستند
  • 3:17 - 3:18
    اما این وضعیت ممکن است تغییر کند
  • 3:19 - 3:22
    با اینکه بسیاری از نظریات مربوط به روابط سطح بالایی درخت ها
  • 3:22 - 3:24
    یا اَبَرخانوادهها فرضی، مبتنی بر گمانه زنی هستند
  • 3:24 - 3:25
    اما برخی از آنها به طور گسترده پذیرفته شدهاند
  • 3:25 - 3:27
    و برخی دیگر نیز موقتا پذیرفته شدهاند
  • 3:27 - 3:30
    به خصوص برای زبانهای بومی با جمعیت اندک
  • 3:30 - 3:32
    که تا به حال به طور جدی و گسترده مورد مطالعه قرار نگرفتهاند
  • 3:32 - 3:35
    شاید ما هرگز قادر نباشیم دریابیم که زبانها چطور به وجود آمدهاند
  • 3:35 - 3:39
    و آیا تمام زبانهای بشری واقعا در ابتدا نیای مشترکی داشتهاند
  • 3:39 - 3:41
    که با پراکندگی ابنای بشر پس از داستان برج بابل، از هم فاصله گرفتهاند
  • 3:41 - 3:44
    اما دفعه بعد که یک زبان بیگانه را میشنوید، دقت کنید
  • 3:44 - 3:47
    شاید آنقدرها هم که فکر میکنید، بیگانه نباشد
Title:
زبان‌ها چگونه تکامل می‌یابند؟ - الکس جندلر
Description:

درس کامل در آدرس زیر
http://ed.ted.com/lessons/how-languages-evolve-alex-gendler

در طی تاریخ زندگی بشر هزاران زبان از تعداد کمی ریشه‌ گرفتند و توسعه یافتد ولی این سوال مطرح است که چرا تعداد و تنوع زبان‌های تا این حد زیاد است و ما چگونه می‌توانیم رد پای آن‌ها را در سیر تاریخ دنبال کنیم؟
الکس جندلر برای ما توضیح خواهد داد که زبان‌شناسان چگونه زبان‌ها را به خانواده‌های زبانی طبقه‌بندی می‌کنند و چکونه ارائه‌ی چنین درخت‌های زبانی می‌تواند سرنخ‌های مهمی از گذشته را در اختیار ما بگذارند.

درس:
الکس جندلر

پویانمایی:
Igor Coric
more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TED-Ed
Duration:
04:03

Persian subtitles

Revisions

Our website uses cookies for analysis purposes.