Giải thưởng khoa học khiến bạn bật cười rồi ngẫm nghĩ

Người sáng lập giải Ig Nobel, Marc Abrahams chuyên tìm hiểu về các nghiên cứu kì quặc nhất trên thế giới. Trong bài nói chuyện khiến bạn phải suy nghĩ (và đôi khi bật cười) của mình, ông kể câu chuyện về những nghiên cứu kì lạ - nhấn mạnh rằng sự hài hước là cực kỳ quan trọng trong việc thu hút sự chú ý của công chúng đối với khoa học.

Đôi vợ chồng George và Charlotte Blonsky

sống ở Bronx, thành phố New York

đã chế tạo ra một thứ.

Họ được cấp bằng sáng chế năm 1965

cho thứ gọi là "thiết bị hỗ trợ sinh đẻ".

Thiết bị này bao gồm một bàn tròn lớn

và một số máy móc.

Khi một phụ nữ sẵn sàng sinh em bé,

cô ta nằm lên bàn

và được trói chặt vào đấy,

người ta sẽ xoay chiếc bàn ở tốc độ cao

đứa trẻ sẽ văng ra

bởi lực ly tâm.

Nếu quan sát kỹ sáng chế của họ,

đặc biệt nếu có khả năng,
kinh nghiệm về cơ khí,

có thể bạn sẽ thấy rằng
một hoặc hai chỗ chưa thực sự ổn (cười).

Bác sĩ Ivan Schwab ở California

và có lẽ chỉ có ông là người

đã giúp trả lời câu hỏi sau:

"Tại sao chim gõ kiến
không bị đau đầu?"

Câu trả lời là
vì não của chúng

được gói gọn trong hộp sọ

theo cách khác với
não loài người.

Những chú gõ kiến

khi mổ sẽ đập đầu

vào miếng gỗ cả ngàn lần mỗi ngày

và chúng chằng hề hấn gì.

Tại sao như vậy?

Não của chúng
không dao động nhiều như của chúng ta.

Não của chúng được gói rất chặt.

Ít ra là để đối phó
với những cú đập từ phía trước.

Người ta không chú ý

tới nghiên cứu này cho tới vài năm trước,

Khi mà ở đất nước này,

người ta bắt đầu lo lắng về

não của các cầu thủ bóng bầu dục

khi đầu của họ bị va chạm nhiều lần

và những con chim gõ kiến
có thể có liên quan.

Có một bài báo đăng
trên tạp chí y khoa The Lancet

Ở Anh, vài năm trước đây

"Một người đàn ông bị đứt tay
và bốc mùi trong 5 năm".

Bác sĩ Caroline Mills và nhóm của cô

tiếp nhận bệnh nhân này
và chẳng biết làm gì.

Người đó bị đứt tay,

khi đang mổ gà

từ đó, anh ta bắt đầu
bốc mùi cực kỳ khó chịu.

Khó chịu đến mức khi anh ta
vào phòng với bác sĩ và y tá,

họ không thể ở nổi trong phòng.

Họ đã thử mọi loại thuốc

và mọi cách chữa trị.

Một năm sau, anh ta vẫn bốc mùi.

Sau hai năm, vẫn bốc mùi.

Sau 3, 4 năm vẫn nặng mùi.

Sau 5 năm, tự nó biến mất.

Thật là bí ẩn.

Tại New Zealand, tiến sĩ Lianne Parkin
và nhóm của cô

thử nghiệm
một thói quen địa phương lâu đời.

Thành phố đó có nhiều đồi dốc,
kiểu San Francisco.

Mùa đông ở đó, trời rất lạnh và băng giá.

Nhiều tai nạn xảy ra.

Họ thử nghiệm thói quen

bằng cách yêu cầu

người đi đường vào buổi sáng;

dừng lại và thử

một trong hai điều kiện.

Có tục lệ rằng vào mùa đông

ở thành phố đó,
người ta đeo tất bên ngoài giày.

Qua thử nghiệm,

họ khám phá ra rằng

thật sự là

nếu đeo tất bên ngoài,
chứ không phải bên trong

bạn sẽ không bị trượt ngã.

Đến đây, tôi hy vọng
bạn sẽ đồng ý rằng

những điều tôi vừa nói

đều xứng đáng
nhận được một giải thưởng nào đó. (cười)

Đúng, họ đã nhận thưởng,

từng người trong số họ
đã được trao giải Ig Nobel.

Vào năm 1991,
tôi, cùng với nhiều người khác;

bắt đầu tổ chức giải Ig Nobel.

Mỗi năm, chúng tôi trao 10 giải

dựa vào một tiêu chí đơn giản,

bạn phải làm thứ gì đó
khiến mọi người bật cười rồi ngẫm nghĩ.

Bất kể nó là gì đi nữa.

Lần đầu tiên thấy nó,
họ bật cười.

Một tuần sau đó,

nó vẫn còn vang vọng trong đầu họ

và điều mà họ muốn làm
là kể lại cho bạn bè.

Đó là điều chúng tôi tìm kiếm.

Mỗi năm, chúng tôi có khoảng

9000 đề cử mới cho giải Ig Nobel.

Trong số đó, khoảng 10-20%

là do tự đề cử,

những người tự đề cử
hầu như không bao giờ đạt giải.

Thống kê cho thấy,
rất khó để đạt giải

dù muốn hay không đi chăng nữa.

Bạn nên biết rằng
khi chọn ai đó để trao giải Ig Nobel,

chúng tôi liên hệ với người đó
một cách rất kín đáo.

Chúng tôi cho họ quyền từ chối

niềm vinh dự này nếu muốn.

Mừng thay, hầu như mọi người

đều quyết định nhận giải.

Bạn sẽ có gì nếu đoạt giải Ig Nobel?

Vài thứ.

Chứng nhận giải Ig Nobel,
mỗi năm mỗi khác,

nhưng đều là hàng thủ công
từ những vật liệu rẻ tiền.

Đây là bức hình chụp giải thưởng

mà chúng tôi trao tặng
vào năm ngoái, năm 2013.

Hầu hết các giải thưởng trên thế giới

đều thưởng tiền mặt.

Chúng tôi không có tiền

vì thế, người đạt giải phải tự chi trả

để đến buổi trao giải Ig Nobel.

Hầu hết bọn họ đều chấp nhận thế.

Tuy nhiên, năm ngoái,
chúng tôi đã gom được một số tiền

mỗi người trong 10 người đạt giải Ig Nobel

được nhận 10 nghìn tỷ đô la.

1 tờ 10 nghìn tỷ đô la từ Zimbabwe (cười).

Chắc hẳn, bạn có còn nhớ
Zimbabwe đã đối mặt

với lạm phát trong vài năm.

Họ đã in thêm rất nhiều tiền

và đơn vị tiền lớn nhất
lên tới 100 nghìn tỷ đô.

Người chịu trách nhiệm
điều hành ngân hàng ở đó

đã giành được giải Ig Nobel
về toán học.

Một thứ nữa mà bạn nhận được
là vé mời đến dự buổi trao giải,

tổ chức ở Đại học Harvard.

Tới đó, bạn sẽ vào trong
hội trường lớn nhất,

có sức chứa 1.100 người,

nhồi kẹt cứng từ phía sau
lên đến sân khấu

là chủ nhân của các giải Nobel,
đợi để được bắt tay

và trao giải Ig Nobel cho bạn.

Đó là trọng tâm của buổi lễ.

Tên người đạt giải
được giữ bí mật đến phút cuối

thậm chí, chính những người trao giải

cũng không biết
cho đến khi được thông báo.

Tôi sẽ kể cho bạn nghe một chút

về giải thưởng liên quan
đến y tế chúng tôi đã trao.

Chúng tôi đã trao 230 giải thưởng

nhiều người trong số họ, bạn có thể biết,

có thể là đồng nghiệp của bạn.

Bài nghiên cứu xuất bản
30 năm về trước,

tựa là "Các tai nạn
gây ra bởi trái dừa rơi"

được viết bởi bác sĩ Peter Barss,

người Canada.

Bác sĩ Barss đã đến buổi lễ

và trình bày rằng
là một bác sĩ trẻ, muốn khám phá thế giới,

ông đã đến Papua New Guinea

làm việc tại một bệnh viện và tò mò
không biết vì sao người dân nhập viện.

Ông nhìn vào hồ sơ và nhận thấy

một số lượng lớn trường hợp

bị thương do trái dừa rơi phải.

Thông thường sẽ như thế này,

người từ vùng cao,
nơi không có nhiều dừa,

xuống vùng bờ biển để thăm họ hàng,
nơi có rất nhiều loài cây này.

Họ nghĩ rằng dưới bóng dừa
là vị trí đẹp để đứng, thậm chí, để nằm.

Một cây dừa cao 27 m,

có những trái dừa nặng khoảng 1 kg

có thể rụng bất cứ lúc nào.

Một nhóm bác sĩ ở Châu âu

xuất bản chuỗi bài báo về soi ruột kết.

Hẳn các bạn đều đã quen với soi ruột kết,
bằng cách này hay cách khác.

Trong những bài báo này,

họ giải thích cho đồng nghiệp
thực hiện soi ruột kết

cách để giảm thiểu khả năng
bệnh nhân nổ tung khi được nội soi. (cười)

Bác sĩ Emmanuel Ben-Soussan,
một trong những tác giả,

đã bay từ Paris đến buổi lễ,

giải thích nguồn gốc của câu chuyện,

vào thập niên 1950,

khi soi ruột kết,
lần đầu tiên, được phổ biến,

người ta tìm cách
để cho nó đạt kết quả cao.

Những khó khăn ban đầu,

tôi chắc bạn đã biết,

đó là nhìn vào một nơi dài, hẹp và tối tăm

bạn muốn có thêm không gian.

Bạn thêm khí ga vào để thổi phồng nó

để dễ dàng quan sát xung quanh.

Phần khí đó bổ sung vào lượng khí mê tan
có sẵn bên trong.

Loại khí mà họ sử dụng ban đầu
thường là oxi,

vậy là thêm oxi vào khí mê tan.

Và vì muốn thấy rõ ràng hơn,
họ cần ánh sáng.

Họ đặt một nguồn sáng vào,

vào thập niên 1950,
nguồn sáng này rất nóng.

Bạn có khí mê tan, rất dễ cháy,
oxi và nhiệt độ.

Họ ngừng sử dụng oxi
ngay sau đó (cười).

Hiện nay, rất hiếm khi bệnh nhân nổ tung,
nhưng không phải là không thể.

Điều cuối cùng tôi muốn nói
là một giải thưởng

được trao cho bác sĩ Elena Bodnar.

Bà đã phát minh ra loại áo ngực,

trong trường hợp khẩn cấp,
có thể nhanh chóng

tách ra thành
hai chiếc mặt nạ phòng độc,

một để cứu bạn,

một để cứu người may mắn
đứng cạnh bạn. (cười)

Tại sao có người làm điều đó,
bạn ngẫm nghĩ xem!

Bác sĩ Bodnar đến buổi lễ

giải thích rằng bà ớn lên ở Ukraine

và là bác sĩ chữa trị cho nạn nhân
trong sự cố hạt nhân Chernobyl.

Họ khám phá ra rằng

nhiều vấn đề y khoa tệ nhất

đến từ thứ mà người ta hít phải.

Bà ấy đã luôn trằn trọc về việc

tạo ra loại khẩu trang đơn giản,

sẵn có ở mọi nơi
khi tình huống bất ngờ xảy đến.

Nhiều năm sau đó,
bà chuyển đến Mỹ và có em bé.

Một ngày nọ, bà nhìn thấy
cậu con trai bé bỏng

lấy áo ngực của mình
và để nó lên mặt.

Đó là xuất phát của ý tưởng.

Bà đến lễ trao giải Ig Nobel
với nguyên bản đầu tiên của chiếc áo ngực

và thị phạm nó.

(cười) (vỗ tay)

[Paul Krugman, người đạt giải Nobel (2008)
về kinh tế]

[Wolfgang Ketterle, đoạt giải Nobel (2001)
về vật lý]

Tôi cũng sở hữu
một chiếc áo ngực khẩn cấp (cười).

Nó là chiếc áo ngực
ưa thích của tôi

và tôi rất vui lòng
chia sẻ nó với bạn

khi cần thiết.

Xin cảm ơn!

(vỗ tay)