Gözlükler görüşümüzü nasıl düzeltir? - Andrew Bastawrous ve Clare Gilbert

Dersin tamamı: http://ed.ted.com/lessons/how-do-glasses-help-us-see-andrew-bastawrous-and-clare-gilbert

Günümüzde gözlükler net göremeyen milyonlarca insanın görüşünü düzeltmeye yardımcı oluyor. Ama nasıl? Andrew Bastawrous ve Clare Gilbert ışığın kırınımını — ondan geçen ışığı değiştirmeye yarayan cam, su veya göz gibi saydam bir aracın kabiliyeti — anlatarak bunu anlamamızı sağlıyor.

Ders: Andrew Bastawrous ve Clare Gilbert, animasyon: Andrew Foerster.

İki bin yıl kadar önce
Romalı filozof Seneca,

elindeki kitaba bir bardak
suyun ardından baktı.

Arkadaki yazı, bir anda
değişime uğramıştı.

Sözcükler büyülü
bir biçimde netleşmişti.

Aynı ilke kullanılarak
ilk gözlüklerin üretilmesi ise

bundan ancak bin sene
sonra gerçekleşebildi.

Günümüzde gözlük, düzeltilemeyen
kırma kusurları nedeniyle

görüşü zayıf olan milyonlarca
kişiye yardımcı oluyor.

Kırma kusurlarını anlamak için
kırma terimini anlamak gerekir:

Kırma, cam, su veya göz gibi

saydam bir ortamın,

içinden geçen ışığın
yönünü değiştirmesidir.

Gözde iki temel kırma yüzeyi bulunur:

Kornea ve lens.

İdealde bu yüzeyler
birlikte çalışarak,

gözün arkasında bulunan
ışığa duyarlı katman olan

ve görmenin gerçekleşmesi için
beyinle birlikte çalışan retinanın

tam üzerine odaklayacak
biçimde ışığı kırar.

Fakat pek çok insanda
kırma kusurları olur.

Bu kusurlar çocuklukta
gözler büyürken

veya ileri yaşlarda gözler
yaşlanırken ortaya çıkabilir.

Kusursuz olmayan kornea ve lens,

kırılan ışığın retinanın önüne veya
arkasına odaklanmasına neden olur.

Bu da görüntüyü bulanıklaştırır.

Kırma kusuru olan insanlar yine de

renkleri, hareketleri

ve ışığı görebilir.

Ama baktıkları şeylerin
ayrıntıları odağın dışındadır.

İnsanlar kırma kusurlarını,
gözlerindeki farklılıklara bağlı olarak

farklı biçimlerde deneyimler.

Bazılarında ışık çok fazla kırılır;

bazılarında ise çok az kırılır.

Odak noktası retinanın
önünde olan gözlere

miyop ya da
"yakını görebilen göz" denir.

Yakındaki nesneleri net görürler,

ama uzaktakiler odağın dışındadır.

Odak noktası retinanın
arkasında olduğunda ise

kişi hipermetrop olur ve
uzağı net görebilir.

Onlar için yakındaki nesneler
odak dışı iken,

uzaktaki nesneler son derece nettir.

Bazı insanların ise korneası
tam küresel değildir.

Bu durum astigmatlığa yol açar.

Nesnelerin uzak ya da yakın
olmalarından bağımsız olarak,

odak dışı görüş nedeniyle bulanık olur.

Yaşımız ilerledikçe,
gözlerimiz de güçlüklerle karşılaşır.

Gençken, göz lensi esnektir ve

görüntüleri odağa getirmek için
biçimini değiştirebilir.

Buna uyumlanma adı verilir.

Bakışlarımızı uzaktan
yakına çevirdiğimizde,

bu sayede nesneleri odağa alabiliriz.

Fakat yaşlandıkça lensin
esnekliği azalır ve

yakın nesnelere bakmak istediğimizde
biçimini değiştiremez.

Buna presbitlik denir.

40 yaş civarından itibaren
yetişkinleri etkilemeye başlar.

Miyop,

hipermetrop,

astigmat

ve presbitlik.

Bunların tümü kırma kusurlarıdır.

Şimdilerde hepsini, ışığı tekrar
odaklayarak tam retinaya düşüren

gözlükler veya yapay
lensler ile düzeltebiliyoruz.

Hatta lazerle korneanın biçimini
değiştirip kırıcılık özelliklerini

farklılaştıran operasyonlarla

görüşü düzeltmek de olası.

Ama yine de gözlükler
popülerliğini koruyor.

Dikkatle işlenmiş lensler kullanarak

ışığı retinadaki doğru
noktaya yönlendirmek

ve kişinin görüşünü düzeltmek mümkün.

Seneca'nın keşfinden ve
eski zamanların kaba gözlüklerinden

bu yana epey mesafe kat ettik.

1727 yılında Edward Scarlett
adlı bir İngiliz optikçisi,

modern tarz gözlükleri geliştirdi.

Bunlar, kulaklara asılan kollar
sayesinde yerinde duruyordu.

Günümüzde kullanılan gözlükler de
bu tasarıma dayanır;

fakat çok daha uygun ve kişiye özeldirler.

Her gözlük, kişinin görüşünün düzelmesi
için gereken biçimde hazırlanır.

Yani eğer uzağı ya da yakını
veya her ikisini birden görmede

sorun yaşayan 500 milyon
insandan biriyseniz,

görüşünüzü düzeltip
size yepyeni bir dünya sunacak

bir gözlük bulabilirsiniz.