Dünya'nın en tehlikeli yerlerindeki adaletsizlikleri filme alan gizli kameralar

Görmek inanmaktır diyor Oren Yakobovich — bu yüzden şiddet, siyasi dolandırıcılık ve istismar gibi tehlikeli durumları gizli kameralarla filme almak için insanlara yardım ediyor. Kuruluşu Videre, dünyanın şahit olması gereken insan hakları ihlallerini açığa çıkarıyor, doğruluyor ve halka duyuruyor.

Mary'nin hikayesiyle

başlamak istiyorum.

Afrika köylerinden bir kadın.

Onun ilk anıları

ailesinin, iktidardaki
siyasi partinin planladığı

vahşi ayaklanmadan kaçmak.

Abisi devlet destekli milisler
tarafından katledildi

ve kendisi sırf yanlış
partiye oy verdiği için

defalarca tecavüze uğradı.

Bir sabah, seçimden bir ay evvel,

Mary’nin köyü başka bir gözdağı
mitingi için çağrılmıştı.

Bu mitingde, bir adam karşılarına geçiyor

ve diyor ki: “Kim olduğunuzu biliyoruz,

kime oy vereceğinizi biliyoruz

ve eğer doğru oy pusulasını seçmezseniz

intikamını alırız.”

Fakat Mary’e göre bu miting farklı.

O farklı hissediyor.

Bu sefer, bu toplantı için bekliyor,

çünkü bu sefer kıyafetinde küçük
bir gizli kamera saklıyor,

kimsenin göremeyeceği bir kamera.

Bu toplantıları filme almak yasaktı.

Bunu yapmak hayatını riske atmaktı.

Mary bunu biliyordu ama onları
durdurmanın, kendisini ve

toplumunu korumasının tek yolunun

onların yıldırma çabalarını ifşa etmek,

birilerinin onları izlediğini
anlamalarını sağlamak,

dokunulmazlıklarını kırmak
olduğunu da biliyordu.

Mary ve arkadaşları aylarca,
iktidardaki siyasi partinin

yıldırma çabalarını gizlice filme aldılar.

(Video) [“Gizli kamerayla çekildi”]

Adam: Şimdi önümüzdeki seçimler
hakkında konuşacağız.

Bizi kimse, istediklerimizi
yapmaktan alıkoyamaz.

Eğer onlardan [Muhalefet parti]
olduğunuzu duyarsak

sizi affetmeyeceğiz.

[“Milislerin gözdağı yürüyüşü”]

[Parti] size istediği zaman
işkence yapabilir.

Gençler sizi dövebilir.

[“Mitingde karışıklık”]

[Partiyi] desteklediği hakkında
yalan söyleyenler,

sizin vaktiniz daralıyor.

[“Partideki genç milisler”]

Kimisi isyan ettiği için öldü.

Kimileri evlerini kaybetti.

Eğer [Parti'ye] destek vermezseniz,

çok kötü bir hayat yaşayacaksanız.

Oren Yakobovich: Bu görüntüler
tüm dünyada yayınlandı

ama daha da önemlisi

aynı toplumda da yayınlandılar.

Bunu zorbalık yapanlar da gördü.

Birilerinin onları izlediğini
farkına vardılar.

Korktular. Dokunulmazlık kalkmıştı.

Mary ve arkadaşları iktidar partisini,
seçimler sırasında

şiddet kullanmamaya zorladılar

ve yüzlerce hayat kurtardılar.

Mary, kamera kullanarak insan hakları

ihlalini belgelemek için benim örgütümün
yardım ettiği yüzlerce insandan

yalnızca biri.

Geçmişim beni farklı bir
noktaya getirmeliydi.

İsrail’de sağcı bir ailenin içinde doğdum

ve kendimi bildim bileli

ülkeme hizmet etmek için İsrail
ordusuna katılmak ve

bu toprakların bize ait olduğuna
inandığımı kanıtlamak istemişimdir.

İlk intifadanın -ilk filistin ayaklanması-
hemen ardından

İsrail ordusuna katıldım

ve en zorlu, en sert ve saldırgan

piyade birliğinde askerlik yaptım.

Müfrezedeki en büyük silah bendeydi.

Göz açıp kapayıncaya kadar subay olmuştum

ve emrime askerler verilmişti.

Bir zaman sonra, Batı Şeria’ya
tayin edildim

ve bu görüntülerle karşılaştım.

Gördüğüm şeyden hoşlanmamıştım.

Biraz vakit aldı

ama nihayet Batı Şeria’ da
çalışmayı reddetmiştim

ve bir süreliğine hapse atıldım.

Bu biraz --

(Alkışlar) --

O kadar da kötü olmadığını söylemeliyim.

Bu biraz otelde kalmak gibiydi,
sadece yemekleri berbattı.

(Gülüşmeler)

Hapisteyken, bunu insanların bilmesi
gerektiğini düşünüp durdum.

İnsanların Batı Şeria’da

gerçekte neler döndüğünü
anlamalarına ihtiyacım vardı.

Benim duyduklarımı duymaları,

benim gördüklerimi görmeleri lazımdı

ve ayrıca anladım ki,
asıl acı çeken Filistinlilerin,

hikayelerini anlatabilmelerine
ihtiyacımız vardı,

olayı dışarıdan izleyen gazetecilerin
ya da yöneticilerin değil.

Bir insan hakları örgütüne katıldım,

B'Tselem adında İsrail kökenli
bir insan hakları örgütü.

Birlikte, Batı Şeria’yı inceledik

ve en riskli bölgelerde
yaşayan 100 aile seçtik:

kontrol noktasına yakın,
ordu üslerinin yanında,

yerleşimcilerle yan yana olanlar.

Onlara kameralar verdik ve eğittik.

Çabucak, yerleşimciler ve askerlerin
onları nasıl istismar ettiğiyle ilgili

oldukça rahatsız edici görüntüler
almaya başladık.

Sizlerle bu projeden iki
klip paylaşmak istiyorum.

İkisi de İsrail’de yayınlandı ve
şiddetli bir tartışma yarattı.

Sizi uyarmam lazım,

bazılarınız bunları sakıncalı bulabilir.

İlk klipte göreceğiniz maskeli adamlar

yahudi yerleşimcilerdir.

Kamera açılmadan dakikalar önce,

topraklarında çalışan Filistinli

aileye yaklaşıyorlar

ve bu toprakları terk
etmelerini söylüyorlar

çünkü bu topraklar yahudi
yerleşimcilere ait.

Filistinliler reddediyorlar.

Hep birlikte neler olduğunu görelim.

Yaklaşan maskeli adamlar
yahudi yerleşimcilerdir.

Filistinli aileye yaklaşıyorlar.

Bu Batı Şeria’daki bir gösteri.

Yeşilli adam Filistinli.

Birazdan tutuklanacak.

Burada onu gözleri bağlanmış ve
kelepçelenmiş görüyorsunuz.

Bir kaç saniyede onu gösteriye
geldiğine pişman ediyorlar.

Plastik mermiyle ayağına sıkıyorlar.

Hayatta.

Bütün yerleşimciler ve askerler bu
şekilde davranmıyor.

Çok küçük bir azınlıktan bahsediyoruz
ama adalete teslim edilmeleri lazım.

Bu klipler ve bunlar gibi diğerleri,

ordu ve polisi soruşturma yapmaya zorladı.

Bunlar İsrail’de gösteriliyor tabii ki

ve İsrail kamuoyu da bunlarla yüzleşti.

Bu proje işgal altındaki bölgelerde,
insan hakları mücadelesine

yeni bir boyut kazandırdı

ve Batı Şeria’daki vahşi saldırıları
azaltmayı başardık.

Bu projenin başarısı, beni aynı metodu

dünyanın farklı yerlerine nasıl
taşıyabileceğimi düşünmeye sevk etti.

Artık, elimizdeki onca teknolojiyle,

akıllı telefonlar ve internetle,

dünyada olan her şeyi

görüp ve duyabileceğimizi
sanıyoruz

ve insanların hikayelerini
anlatabildiğini --

ama bu sadece kısmen doğru.

Bugün hâlâ, elimizdeki
onca teknolojiye rağmen

dünya nüfusunun yarısından azı

internete erişebiliyor

ve üç milyardan fazla insan --

tekrar söylüyorum --

üç milyar insan, nüfuzlu insanların
sansürlediği haberlerle besleniyor.

Aşağı yukarı aynı zamanlarda,

Uri Fruchtmann adında harika bir
adam benimle temas kurdu.

O bir yapımcı ve aktivist.

Aynı fikirleri paylaştığımızı fark ettik

ve birlikte Videre adında bir
organizasyon kurmaya karar verdik.

Organisazyon Londra’da kurulurken

biz de, bir toplumun istismar edildiği,

kitlesel barbarlıkların yaşandığı yerlere

gizli bir şekilde seyahat ettik

ve buralarda yeterli haber yapılmıyordu.

Nasıl yardım edebileceğimizi
anlamaya çalıştık.

Öğrendiğim dört şey var.

Birincisi, kırsal bölgelerde yaşayan

topluluklar üzerinde çalışmamız gerekiyor,

şiddetin toplum gözünden
uzakta gerçekleştiği yerler.

Onlarla ortak çalışmamız gerekiyor

ve hangi görüntülerin
oradan çıkamadığını anlamalı

ve bunları belgelendirmelerine
yardım etmeliydik.

Öğrendiğim ikinci şey,

güvenli bir şekilde filme almalarını
mümkün kılmamız gerektiğidir.

Öncelik emniyet olmalı.

Batı Şeria’da çalıştığım zamanlarda,

birisi bir kamera çıkartabilir ve

ve büyük ihtimalle de vurulmazdı.

Fakat çalışmak istediğimiz yerlerde

sadece bir telefon çıkartman ölümün
demektir -- gerçek manada.

Bu yüzden operasyonları

gerektiğinde gizli yapmaya

ve çoğunlukla

gizli kamera kullanmaya karar verdik.

Maalesef, bariz sebeplerden dolayı
bugün kullandığımız gizli kameraları

gösteremiyorum

ama bunlar daha önceden
kullandığımız kameralar.

Bunları piyasada bulabilirsiniz.

Bugün, özel yapılmış gizli
bir kamera üretiyoruz.

Mary’nin, iktidar partisinin

düzenlediği yıldırma mitingini
filme almak için

üzerine giydiğinin aynısı.

Kimsenin göremediği,

çevreyle kamufle olabilen bir kamera.

Artık, güvenlik önlemleri gizli
kameraların ötesine geçti.

Güvenlik, eylemcinin kamerayı
açmasından çok daha önce başlıyor.

Ortağımızı güvende tutmak için,

her mekanın ve isabet etmeden
evvel her merminin riskini

hesap etmeye çalışıyoruz.

Bir şeyler yanlış giderse
diye yedek plan hazırlıyoruz

ve operasyonumuz
başlamadan önce her şeyin

yerli yerinde olduğundan
emin oluyoruz.

Öğrendiğim üçüncü şey ise
doğrulamanın önemidir.

Harika bir vahşet çekimi yapabilirsiniz,

ama bunu doğrulayamazsanız
hiçbir değeri olmaz.

Geçenlerde, Suriye veya Gazze'de
devam eden savaşlar gibi,

farklı çatışmalardan getirilen veya
sahnelenen görüntüler gördük.

Bu yanlış bilgilendirme,
kaynağın güvenilirliğini zedeledi

ve bu diğer güvenilir ve sağlam kaynakların
güvenilirliğine de zarar verdi.

Bilgiyi doğrulayabileceğimizden emin olmak
için çeşitli yöntemler kullanıyoruz

ve böylece materyale güvenebiliyoruz.

İş, ortakları incelemekle, onların
kim olduklarını anlamakla başlıyor.

Ve bir konumu nasıl filme
alabileceğimiz hususunda

onlarla yoğun bir şekilde çalışıyoruz.

Yol işaretlerini, saatleri, gazeteleri filme alırsın.

Biz haritaları kontrol ediyoruz,
haritalara bakıyoruz,

bilgileri iki kere kontrol ediyoruz

ve ayrıca materyalin üstverisine bakıyoruz.

Şimdi, öğrendiğim
dördüncü ve en önemli şey,

olumlu bir değişim için
görüntülerin nasıl kullanıldığı oldu.

Etki yaratabilmek için

kilit nokta, materyali nasıl kullandığındır.

Bugün, gizli kayıt yapan yüzlerce

aktivist ile çalışıyoruz.

Hem alandaki durumu anlamak,
hem de bu durumu izah için

hangi görüntülerin
eksik olduğunu anlamak,

duruma etki edenlerin kimler olduğunu
ve mücadelede ilerlemek için

materyallerin ne zaman salınacağını
kestirmek için onlarla çalışıyoruz.

Bazen farkındalık
yaratmak için olayı medyaya

-daha çok yerel medyaya-
yansıtmak meseledir.

Bazen yasaları değiştirmek
için karar vericilerle

çalışmak meseledir.

Bazen, mahkemede kanıt olarak
kullanmak için avukatlarla çalışmaktır.

Ama bunun da ötesinde,

sosyal bir değişim yaratmanın
en etkili yolu

toplum içerisinde çalışmaktır.

Size bir örnek vermek istiyorum.

Fatuma Kenya'daki tacizlerle savaşan
bayan grubunun bir parçası.

Onun toplumunda kadınlar okula,

işe giderken sürekli taciz ediliyor.

Toplumun davranışını içeriden
değiştirmek istiyorlar.

Sonraki klipte,

Fatuma'ya işe giderken eşlik ediyoruz.

Sesi gizli kamerayla kendi çektiği filmdeki

görüntülerle birleştirilmiş.

(Video) Fatuma Chiusiku:
Adım Fatuma Chiusiku.

32 yaşında bir anneyim.

Ziwa La Ng'Ombe benim evim.

Her sabah, 11 numaralı minibüse biniyorum.

Fakat işe huzur içerisinde gideyim derken

her günüm bir kabusa dönüşüyor.

Şimdi benimle gelin

ve benim gözlerimden

hissettiklerimi hissedin.

Yürürken, kendimce düşünüyorum:

Ellenecek miyim?

Tutulacak mıyım?

Biletçi yine taciz edecek mi?

İçerideki adamlar bile,

bana bakış şekilleri,

vücuduma dokunmaları,
bana sürtünmeleri,

bana yapışmaları..

Şimdi de, koltuğuma oturunca

keşke aklımda sadece günümü,

hayallerimi, okuldaki
çocuklarımı düşünsem.

Fakat onun yerine oraya gideceğim anın

ve tekrar taciz edileceğimin
endişesini taşıyorum.

OY: Bugün, insan hakları
savaşında yeni bir cephe açıldı.

Büyük bir silah taşırdım.

Şimdi, bunu taşıyorum.

Bu çok çok daha güçlü
ve çok çok daha etkili bir silah.

Fakat bu silahı akıllı kullanmalıyız.

Doğru zamanda, doğru ellere,
doğru görüntüleri vererek,

tam bir etki yaratabiliriz.

Teşekkür ederim.

(Alkışlar)

Teşekkür ederim.

(Alkışlar)