ئایا ڕووەکەکان دەتوانن لەگەڵ یەكتر بدوێن؟ - ڕیچارد کاربان
-
0:09 - 0:11ڕووەکەکان دەتوانن لەگەڵ یەكتر بدوێن؟
-
0:11 - 0:12بە دڵنیاییەوە بەو شێوازە دەرناکەوێ.
-
0:12 - 0:16،ڕووەکەکان هەستی ئاڵۆزیان نییە یاخود
سیستەمی شڵەژاوی وەك ئاژەڵەکان، -
0:16 - 0:18و زۆر سست دەردەکەون،
-
0:18 - 0:19خاوبوونەوە لەبەر خۆردا،
-
0:19 - 0:23و وەڵامدانەوەی نەژادی بۆ ڕووناکی و ئاو.
-
0:23 - 0:27بەڵام سەرەڕای نامۆییەکەی، ڕووەکەکان
دەتوانن پەیوەندی لەگەڵ یەکتردا بکەن. -
0:27 - 0:31هەر وەکو ئاژەڵەکان، ڕووەکەکان هەموو
جۆرەکانی ئاماژەی کیمیایی بەرهەم دەهێنن -
0:31 - 0:33لە وەڵامدانەوە بۆ ژینگەکەیان،
-
0:33 - 0:35و دەتوانن ئەو ئاماژانە هاوبەشی
پێبکەن لەگەڵ یەکتریدا، -
0:35 - 0:38بە تایبەتی کاتێك لە ژێر هێرشێکدا بن.
-
0:38 - 0:40ئەو ئاماژانە دوو ڕێگا دەگرنەبەر:
-
0:40 - 0:41بەهۆی هەوا،
-
0:41 - 0:42و بەهۆی خاک.
-
0:42 - 0:44کاتێك گەڵای ڕووەك
توشی زیان دەبێت، -
0:44 - 0:47چ لەلایەن مێرووی برسی یان مەکینەی گیابڕ
-
0:47 - 0:50ئەو ماددە کیمیاییانە بەڕەڵا دەکەن.
-
0:50 - 0:54کە بەرپرسن لە بۆنی گیای تازە بڕاو.
-
0:54 - 0:57هەندێك جۆری ڕووەک،
وەك مریەمی و فاسۆلیای لیما، -
0:57 - 1:00توانای هەڵگرتنی ئەو پەیامە ب
هەوادا گوازراوەیان هەیە -
1:00 - 1:04و چاککردنی کیمیایی
ناوخۆیی خۆی بەگوێرەی ئەوە. -
1:04 - 1:08لە تاقیکردنەوەیەکدا، گەڵاکانی مریەمی
بەئەنقەست لەلایەن مێرووەوە زیانی پێگەیەندرا -
1:08 - 1:11یاخود لەلایەن زانای کارامەوە بڕا.
-
1:11 - 1:12بە درێژایی هاوین،
-
1:12 - 1:14لقەکانی دیکەی هەمان ڕووەکی مریەمی
-
1:14 - 1:18کەمتر دەخوران لەلایەن ئەو
مێرووانەی لەناوی دەگەڕان، -
1:18 - 1:20و بەهەمان شێوە لە لقەکانی
ڕووەکەکانی دراوسێی، -
1:20 - 1:25پێشبینی دەکرا کە ئەوان پارێزەری
دژە-مێرووی خۆیان بەهێزکردبێت. -
1:25 - 1:29تەنانەت جوڵەی هەوا لەسەرو
ڕووەکە بڕاوەکە بۆ دانەیەکی دیکە -
1:29 - 1:32وا لە ڕووەکی دووەم دەکات زیاتر
بەرگری لە مێروو بکات. -
1:32 - 1:37ئەو ئاماژەی لە هەوا گواستنەوەیە ئەگەری
بەردەوامبوون لە چەکەرەکردن زیاد دەکات، -
1:37 - 1:42و وا لە ڕووەکە تازە پێگەیشتووەکان
دەکات لق و گوڵی زیاتر بەرهەم بهێنن. -
1:42 - 1:45بەڵام بۆچی دەبێت ڕووەك هاوسێکەی
ئاگادار بکاتەوە لە مەترسی، -
1:45 - 1:47بەتایبەتی ئەگەر پێشبڕکێ بکەن لە سەرچاوە؟
-
1:47 - 1:52باشە، لەوانەیە ئەوە ئەنجامێکی بە ڕێکەوت
بێت لە میکانیکی بەرگری لەخۆکردن. -
1:52 - 1:56ڕووەکەکان ناتوانن زانیاری بجوڵێنن لەڕێگەی
جەستەیانە بەو ئاسانیەی ئێمە ئەتوانین، -
1:56 - 1:59بەتایبەتی ئەگەر ئاو دەگمەن بێت.
-
1:59 - 2:02کەواتە ڕووەکەکان لەوانەیە پشت ببەستن
بەو کیمیاییە لە هەوا گواستراوەیە -
2:02 - 2:06بۆ بڵاوکردنەوەی زانیاری لە
بەشێکی ڕووەکەکە بۆ بەشەکانی تر. -
2:06 - 2:09ڕووەکە لێك نزیکەکان
دەتوانن گوێ لەو ئاماژانە بگرن، -
2:09 - 2:13وەك گوێگرتن لە پژمینی دراوسێکەت
و پاشەکەوت کردنی دەرمانی سەرما. -
2:13 - 2:17ڕووەکە جیاوازەکان ئەو وریاکەرەوانە
دەگوازنەوە بە بەکارهێنانی زمانی کیمیای -
2:17 - 2:19جیاواز. ڕووەکە مریەمیە
تەنهاکانی هەمان مێرگ -
2:19 - 2:22وریاکردنەوەی کیمیایی
کەمێك جیاواز بەڕەڵا دەکەن. -
2:22 - 2:28پێکهاتەی ئەو تێکەڵە کاریگەری
هەیە لەسەر چالاکی گەیاندن. -
2:28 - 2:31تاکو زیاتر پەنجەمۆری کیمیایی
دوو ڕووەکەکە لەیەك بچن، -
2:31 - 2:34باشتر دەتوانن بگوازنەوە.
-
2:34 - 2:38ڕووەك زیاتر هەستیار دەبێت بۆ ئەو ئاماژان
ی کە لەلایەن گەڵاکانی خۆی نێردراوە. -
2:38 - 2:41بەڵام بەهۆی ئەوەی ئەو کیمیاییە بۆماوەییە،
-
2:41 - 2:43وەك جۆری خوێنی مرۆڤ،
-
2:43 - 2:45ڕووەکی مریەمی بە کاریگەریەکی
زیاتر پەیوەندیان دەبێت -
2:45 - 2:48لەگەڵ خزمەکانیان وەك لەگەڵ بێگانەکان.
-
2:48 - 2:51بەڵام هەندێ کات، تەنانەت جۆرەکانی
دیکەش دەتوانن سوود وەرگرن. -
2:51 - 2:56ڕووەکی تەماتە و تووتن هەردووکیان دەتوانن
ئاماژەکانی وریاکردنەوەی مریەمی لێکبدەنەوە. -
2:56 - 3:00ڕووەکەکان پێویست ناکا تەنها پشت
ببەستن بەو بڵاوبوونەوە هەواییانە. -
3:00 - 3:04هەرەوەها، ئاماژەکان دەتوانن گەشت بکەن
لەژێر ڕووی خاک. -
3:04 - 3:07زۆربەی ڕووەکەکان پەیوەندیەکی
هێماییان لەگەڵ کەڕوو هەیە، -
3:07 - 3:11کە ڕەگی ڕووەکەکە داگیر دەکات و یارمەتی
دەدات بۆ هەڵمژینی ئاو و ماددە خۆراكیەکان. -
3:11 - 3:15ئەو دەزوولە کەڕووییانە
تۆڕێکی فراوان پێکدێنێت -
3:15 - 3:17کە دەتوانێت ڕووەکە
جیاکراوەکان بەیەك بگەیەنێت، -
3:17 - 3:21بە دروستکردنی ڕێگەیەکی گشتی نایاب
لەژێر زەوی بۆ پەیامە کیمیاییەکان. -
3:21 - 3:24کاتێك ڕووکی تەماتە وەڵامی
دەردێکی ڕووەکی دەداتەوە -
3:24 - 3:27لەڕێی بەگەڕخستنی جین و ئەنزیمی دژ بە زیان،
-
3:27 - 3:30گەردیلەکانی ئاماژەکردن بەرهەمدێن
بەهۆی سیستەمی پارێزگاریەکەی -
3:30 - 3:32دەتوانێت بگوازرێتەوە بۆ
ڕووکێکی تەندروست -
3:32 - 3:35و هانی ئەویش بدات بۆ
بەکارخستنی سیستەمی پارێزگریەکەی. -
3:35 - 3:40ئەو وریاکردنەوە پەرەسەندووە هەلی زیاتر
بە ڕووەك دەدات بۆ مانەوە. -
3:40 - 3:43ڕووەکەکانی فاسۆلیا بەهەمان شێوە
گوێ لە تەندروستی یەکتر دەگرن -
3:43 - 3:45لەڕێگەی ئەو بۆڕییە کەڕووییانەیەوە.
-
3:45 - 3:47دروستبوونی مێرووی سن
لە یەك ڕووەکدا -
3:47 - 3:53دراوسێکانی وریا دەکاتەوە بۆ زیادکردی
بەرهەمی ئەو ئاوێتانەی کە بەرپەرچی سن -
3:53 - 3:56دەداتەوە و زەردەواڵەی سن
خۆر بۆلای خۆی ڕادەکێشێت. -
3:56 - 4:00ئەگەر وا بیر لە گواستنەوە دەکەیتەوە
وەك ئاڵوگۆڕێکی زانیاری، -
4:00 - 4:02کەواتە ڕووەکەکان وا دەردەکەون
گوێزەرەوەیەکی چالاك بن. -
4:02 - 4:05،ئەوان دەنێرن، وەردەگرن
و وەڵامی ئاماژەکان دەدەنەوە -
4:05 - 4:07بە بێ ئەوەی دەنگێك دروست بکەن،
-
4:07 - 4:11و بە بێ مێشك، لووت،
فەرهەنگەکان، یان ئینتەرنێت. -
4:11 - 4:14و ئەگەر ئێمە بتوانین فێربین
لەگەڵیان بدوێین بە مەرجەکانی ئەوان، -
4:14 - 4:20لەوانەیە ئامێری نوێ بەهێز بەدەستبهێنین بۆ
پاراستنی دانەوێڵە و جۆرە بەنرخەکانی دیکە. -
4:20 - 4:24ئەوانە هەمووی وات لێدەکات بپرسیت
ئایا چی دیکەمان لەدەست دەچێت؟
- Title:
- ئایا ڕووەکەکان دەتوانن لەگەڵ یەكتر بدوێن؟ - ڕیچارد کاربان
- Description:
-
more » « less
تەواوی وانەکە لێرە ببینە: http://ed.ted.com/lessons/can-plants-talk-to-each-other-richard-karban
ئایا ڕووەکەکان دەتوانن لەگەڵ یەكتر بدوێن؟ بە دڵنیاییەوە بەو شێوازە دەرناکەوێت: ئەوان هەستی ئاڵۆز یاخود سیستەمی شڵەژاویان نیە، وەك ئاژەڵەکان، و تەواو سست دەردەکەون. بەڵام سەرەڕای نامۆییەکەی .ڕووەکەکان دەتوانن پەیوەندی بکەن لەگەڵ یەکتر — بە تایبەتی کاتێك لە ژێر هێرشدا بن. ڕیچارد کاربان چۆنیەتیەکەی ڕوون دەکاتەوە.
وانەیەك لەلایەن ڕیچارد کاربان، ئەنیمەیشن لەلایەن یوکەی دو.
- Video Language:
- English
- Team:
closed TED
- Project:
- TED-Ed
- Duration:
- 04:39
|
Daban Q Jaff approved Kurdish (Central) subtitles for Can plants talk to each other? - Richard Karban | |
|
|
Daban Q Jaff accepted Kurdish (Central) subtitles for Can plants talk to each other? - Richard Karban | |
|
Razaw Bor edited Kurdish (Central) subtitles for Can plants talk to each other? - Richard Karban | |
|
|
Razaw Bor edited Kurdish (Central) subtitles for Can plants talk to each other? - Richard Karban | |
|
|
Razaw Bor edited Kurdish (Central) subtitles for Can plants talk to each other? - Richard Karban |