Michael Norton: Si të blejmë lumturinë

Tek TEDxCambridge, Michael Norton ndan me ne hulumtimin e tij se si paraja mundet në fakt të blejë lumturinë -- kur nuk e shpenzoni për veten. Dëgjoni për të dhënat befasuese në shumë mënyrat e shpenzimeve nga të cilat përfitoni ju, puna juaj, dhe (sigurisht) njerëzit e tjerë.

Pra sot dua të flas për paratë dhe lumturinë,

të cilat janë dy gjëra

për të cilat shumë prej nesh kalojmë shumë kohë duke menduar.

ndonëse duke menduar ose dukeu përpjekur të i arrish ato.

Dhe shumë prej nesh e përmbushim këtë fazë.

Pra e shohim në fe dhe libra vetë-ndihmës,

që paraja nuk mund ta blej lumturinë.

Dhe dua të sygjeroj sot, se në fakt, kjo është e tëra gabim.

(Të qeshura)

Jm në një shkollë biznesi, dhe ja se qfarë bëjmë ne.

Pra është gabim, dhe në fakt, nëse e mendon ashtu

në të vërtet nuk po i shpezoni sic duhet.

Pra në vend se të shpenzoni në mënyrën që jeni mësuar të i shpenzoni,

ndoshta nëse shpenzoni më ndryshe,

do mund të funksionojë më mirë.

Dhe pra unë dua të ju tregoj mënyrën që mund të shpezoni që do ju bëjë më të lumtur,

të mendojmë per mënyrën që zakonisht shpenzojmë

që në fakt nuk na bën të lumtur.

Ne kemi pasur një eksperiment natyral

CNN, kohë më parë, shkruajti një artikull interesant

se cfarë ndodh me njerëzit kur fitojne llotarine.

Rezultoi se njerëzit mendojnë që kur e fitojnë lotarinë, jetët e tyre do jenë të mrekullueshme.

Ky artikëll është rreth asaj se si jetët e tyre shkatërrohen.

Pra çfarë ndodh kur njerëzit luajnë lotari

e para, eshte qe ata harxhojne gjithë parate dhe futen në borxhe,

dhe e dyta, te gjithe shokët dhe cdokush që i njeh

i gjen dhe i kerkon para.

Dhe në fakt, dëmton marëdhëniet e tyre sociale.

Kështu ata kanë më shumë borxhe dhe shoqëri me të këqija

se që kanë pasur para se të fitonin llotarinë.

Çfarë ishte interesante për këtë artikull

ishte se njerëzit filluan të komentonin rreth artikullit.

Dhe në vend qe të flisnin

se si ky artikull i bëri që të kuptojnë se paraja nuk të çon tek lumturia,

të gjithë filluan të thonin,

"E dini çdo te bëja po ta fitoja llotarinë?"

dhe fantazoni për çfarë ata bëjnë,

Dhe këtu janë dy komente që ne i pamë që janë interesante për të menduar për to.

Njëri shkroi, "Kur të fitoj, do të blej nje mal të vogël timin

dhe do ndërtoj një shtëpi në maje."

(Te qeshura)

Dhe një tjetër shkroi, "Do të mbushja një vaske plot me para

dhe të bëja dush përderisa do pija një cigare të trashë

dhe një gotë shampanjë."

Kjo eshte akoma më keq tani: "Pastaj do të bëja një foto

ne gjithe ate shkelqim.

Çdokush që do tentonte për të më vjedhur para

do të merrte një kopje të fotos dhe asgjë tjetër."

(Te qeshura)

Dhe shumë komente tjera ishin të këtij lloji,

kur njerëzit fitonin para

dhe, në fakt, i bënte ata antisocial.

Prandaj ju thashe se paraja shkatërron jetët e njerezve dhe se shokët e tyre fillojne t'i shqetësojnë.

Dhe gjithashtu, paraja shpesh herë na bën egoistë

dhe bëjmë gjëra vetëm për veten tonë.

Ndoshta, arsyeja pse paratë nuk na bëjnë të lumtur

është se gjithmonë i harxhojmë në gjëra të kota,

dhe ne vecanti, sepse ne i shpenzojme gjithmonë vetem per veten tonë.

Dhe kam menduar, se çfarë do të ndodhte

nëse do i detyronim njerëzit të shpenzonin paratë e tyre tek njerëzit e tjerë.

Kështu në vend të te qenurit antisocial me paratë e tua,

çfare do te ndodhte nëse do te ishit më prosocial me paratë tuaja?

Dhe ne menduam, le t'i detyrojmë njerëzit ta bëjnë këtë dhe të shikojme se çfarë ndodh.

Kështu bëmë disa njerëz të bëjnë atë që bëjnë zakonisht

dhe të harxhojnë paratë e tyre për vete,

dhe disa njerëz të tjerë të jepnin para,

dhe krahasuam lumturinë e tyre për të parë se në fakt se a do të ishin më të lumtur.

Kështu mënyra e parë që bëmë këtë.

Në një mëngjes, në Vankuver, ne shkuam në një konvikt

tek Universiteti British Columbia

dhe pyetëm disa njerëz, "A dëshironi të jeni pjesë e në një eksperiment?"

Ata thanë, "Po."

Ne i pyetëm sa të gëzuar ata ishin, dhe i dhamë një zarf.

Dhe njëri prej zarfave kishte gjera që thonin,

"Në ora 5 mbasdite, harxhoji keto para per veten tende."

U dhamë disa shembuj se në cfarë mund t'i harxhonin paratë.

Disa njerëz të tjerë, në mëngjes, morën disa zarfe qe thonin,

"Në ora 5 mbasdite, harxhoji keto para për dikë tjetër."

Gjithashtu brenda zarfit kishte para.

Dhe ne manipuluam se sa para u dhamë atyre.

Pra, disa njerëz morën këtë zarf dhe pesë dollarë.

Disa morën këtë zarf dhe 20 dollarë.

Ne i lamë ata të lirë. Ata bënë atë që donin te benin

Ne zbuluam në fakt, se ata i harxhuan paratë, ashtu siç i thamë ne.

Ne i telefonuam natën vonë dhe i pyetëm,

"Në cfarë i harxhuat, dhe sa të lumtur ndiheni tani?"

Në cfarë i harxhuat?

Disa prej tyre ishin studentë, prandaj shumica e asaj që kishin harxhuar për veten

ishin gjëra si vathë dhe kozmetikë.

Një grua tha se bleu një kafshë shtëpiake për mbesën e saj.

Disa i dhanë ato parë për njërëzit e pastrehë.

Efekt i madh këtu i Starbucks-it.

(Te qeshura)

Kështu nëse i jep studentëve pesë dollar, atyre ju duket si kafe

dhe vrapojnë Starbuks për t'i harxhuar sa më shpejtë që mundeshin.

Por disa njerëz blenë kafe për vete, si zakonisht,

por disa thanë se blenë kafe per dikë tjetër.

Pra me blerje të njejta

disa blejne per veten e tyre

disa për dikë tjetër.

Çfarë zbuluam ne kur i thirrëm në fund të ditës?

Njerëzit që harxhuan para për njerëzit tjerë ishin më të lumtur.

Njerëzit që harxhuan paratë për veten e tyre, asgjë nuk ndodhi me ta.

Nuk i bëri më pak të lumtur, vetëm se nuk ndryshoi asgjë për ta.

Dhe një gjë tjetër që pamë, është se vlera e parasë nuk ka rëndësi edhe aq shumë.

Kështu disa menduan se 20 dollarë do ishin më mirë se pesë dollarë.

Në fakt, nuk ka rëndësi sesa para harxhon.

Ajo qe ka rëndësi është se i harxhon ato më para për dikë tjetër

sesa për veten tënde.

E pamë këtë përsëri dhe përsëri

kur u dhame njerëzve para qe t'i hargjojne për dikë tjetër dhe jo për veten.

Natyrisht, këta janë studenta në Kanada

dhe nuk perfaqesojne te gjithë popullsine e botës.

Ata gjithashtu janë të pasur nga te gjithë këto gjëra.

Ne dëshiruam të dinim nese kjo është e vërtetë në te gjithë botën

jo vetëm në shtetet e pasura.

Kështu ne shkuam në Uganda dhe provuam një eksperiment të ngjashëm.

Kështu imagjinoni, në vend të vetëm njerëzve në Kanada

ne i thamë, "Na tregoni herën e fundit kur harxhuat para për vete apo për dikë tjetër.

Përshkruajeni. Sa të lumtur ju bëri qe të ndiheni?"

Ose në Uganda "Tregoni herën e fundit kur harxhuat para

për veten apo per dikë tjetër dhe përshkruajeni."

Dhe pastaj i pyetëm se sa të lumtur janë përsëri.

Dhe cfarë shohim ështe e mrekullueshme

sepse janë universale gjërat që bëjnë njerëzit me para

dhe pastaj janë edhe dallimet kulturore.

Kështu për shembull,

një djalë nga Uganda tha kështu.

"Thirra një vajzë që dashuroja."

Ata dolën për një takim,

dhe ai tha në fund se nuk kishte mundur ta bëjë për vete atë vajzë deri më tani.

Ja dhe një djalë tjetër nga Kanada.

Shum e ngjashme.

"E mora të dashurën time për darke.

Shkuam të shikonim një film, u larguam më herët,

dhe u kthyem në dhomën e saj për ... "vetëm tortë -- vetëm per një copë torte.

Universalizmi njerëzor, shpenzon para në njerëz tjerë,

duke u treguar i sjellshem me ata.

Ndoshta keni dicka në mëndje, ndoshta jo.

Por pastaj shohim ndryshime të mëdha.

Pra, shihni këta te dy.

Kjo është një grua nga Kanada.

Ne i thamë, "Na trego kur keni harxhuar para për dikë tjetër."

Ajo tha, "I bleva mamasë një dhuratë.

Shkova në një dyqan, bleva një dhuratë, dhe ia dhashë mamase sime."

Një gjë shumë e mirë per ta bere.

Është gjë e mirë nëse u blen dhurata njerezve qe njeh.

Krahasojeni këtë me këtë grua nga Uganda.

"Po ecja në rrugë dhe u takova me një shoqe që kisha kohe pa e parë

djali i së cilës ishte i sëmurë me malaria.

Ata ishin të varfer, shkuan në një klinikë dhe une ia dhashë asaj parate."

Këto nuk janë aq shumë sa 10,000$.

Është një sasi shumë e vogël, në fakt.

Por shikoni ndryshimin këtu.

Kjo është një nevoje mjekesore,

Realisht një jetë e shpëtuar me këtë kontribut.

Per sa me siper, eshtë shum e thjeshtë, i bleva mamasë një dhuratë.

Ate cfarë ne shohim përsëri

është se mënyra specifike se si harxhoni për njerëzit e tjerë

nuk është shumë me e rëndësishme

se fakti që harxhoni për dikë tjetër

në mënyrë që të ndiheni më të lumtur,

që në fakt është e rëndësishme.

Nuk ju duhet të bëni gjëra të mrekullushme me paratë e tuaja që të ndjeheni të lumtur.

Mund të bëni gjëra të vogla dhe përsëri të jeni të lumtur.

Këto janë vetëm dy shtete.

Ne dëshiruam të shkonin në cdo cep të botës

per te pare marëdhënien mes parasë dhe lumturisë.

Morem informata prej Organizates Gallup,

që me siguri e njihni nga studimet e votave qe i kane bere këto vitet e fundit.

Ata pyetën njerëz "A keni dhëne para për bamirësi kohet e fundit?"

dhe gjithashtu i pyetën "Sa të lumtur jeni me jetën e tuaj ne pergjithesi?"

Dhe mund të shohim marëdhënien mes këtyre te dyjave.

A janë të lidhura pozitivisht? Të japësh para, të bën të lumtur.

Apo jane te lidhur negativisht?

Në këtë hartë, e gjelbërta do të thotë qe ato janë të lidhura pozitivisht

dhe e kuqja do të thotë që nuk janë.

Sic e shohim, bota është shume e gjelbërt.

Pothuajse në çdo vend të botës

ku ne kemi këto informata,

njerëzit që japin para për bamirësi janë më të lumtur,

sesa njerëzit që nuk japin para për bamirësi.

E di që të gjithë po shikoni shtetin e kuq në mes.

Nuk do të ishte mirë nga ana ime po të mos u tregoja se cfarë është,

por në fakt, është Republika e Afrikës Qëndrore.

Mund të krijosh historira. Por ndoshta është ndryshe atje per nje arsye apo per nje tjeter.

Pak më poshte në të djathtë, është Ruanda,

që është shumë e gjelbërt.

Kështu qe gati kudo ku shikuam

pamë se po të japim para, jemi më të lumtur

sesa për kur i mbajmë për vete.

Po për jetën tuaj te punes, ku në fakt kalojme shumicën e kohës

e kur nuk jemi me njerëz qe njohim.

Vendosëm të depërtonim në disa kompani dhe të bëjmë një gjë të ngjashme.

Kështu këto janë disa ekipe të shitjes ne Belgjikë.

Ata punojnë në grupe, përpiqen t'u shesin doktorëve

lloje të ndryshme të ilaqeve.

Mund të shikojmë dhe të kuptojme se sa mire i shesin gjerat

si një funksion i të qenit anetar i një ekipi.

U dhamë disa njerëzve në ekip ca para për vete

dhe u thamë, "Harxhoni këto para si të doni për veten tuaj,"

siç bëmë me studentët në Kanda.

Por në disa ekipe u thamë, "Ja ku janë 15 euro.

Harxhoni për dikë në ekipin tuaj këtë javë.

Blijuni dicka, ndonjë dhuratë apo diçka të tillë dhe ua jepni atyre.

Tani mund të shohim, që kemi ekipe qe harxhojnë para për veten

dhe kemi ekipet prosociale

qe u japim para per te bere grupet e tyre pak me te mira.

Arsyeja pse kam nxjerre ate kal qesharak atje

eshte se njera prej grupeve shpenzoi leket per ta blere ate,

dhe të gjithë u mblodhën së bashku, dhe i raneme sa kishin fuqi derisa ranë të gjitha karamelet.

Vërtetë një gjë e parëndësishme dhe fëmijore për të bërë,

por mendoni për ndryshimin në ekipin që kishte bërë asgjë,

që morrën 15 euro, i futën në kuletën e tyre,

dhe blenë kafe për vete,

ose ekipet qe kishin kete eksperiencë prosociale

ku të gjithë u bashkuan për të blerë dicka dhe bënë një aktivitet grupi.

Çfarë shohim eshte qe, ekipet që jane me prosociale shesin gjëra më shumë

sesa ekipet që i morën parate vetem për vete.

Dhe mënyra e vetme për të menduar rreth kesaj

është për qe cdo 15 euro që i jep njerëzve për veten,

ata i fusin në xhepat e tyre, e nuk bëjnë asgjë ndryshe nga më parë.

Nuk fiton asnjë para nga kjo.

Në fakt humbet para sepse nuk i motivon ata që të punojnë më shumë.

Por kur i jep 15 euro, që t'i harxhojne për ekipin e tyre,

ata bëjnë gjëra shumë më të mira

nga e cila përfiton aq shumë duke investuar ne diçka të tillë.

Dhe une e kuptoj, që ju po mendoni me vete,

kjo është në rregull,

por aty është një kontekst shumë i rëndësishëm për politikat publike

dhe nuk do të imagjonja qe te funksiononte atje.

Dhe nëse nuk ma tregon që funksiononkëtu,

nuk besoj asgjë se çfarë thotë ai.

Dhe e di se të gjithë po mendoni për ekipe e dodgeball.

(Te qeshura)

Kjo ishte një kritikë e madhe që duhet

ta themi, nëse nuk e tregoni me ekipe e dodgeball, atëherë asgjë nuk vlen.

Kështu ne gjeten disa ekipe të dodgeball

dhe depërtuam në ta.

Dhe bëmë te njejten gje si me para.

Kështu, disa ekipeve, u dhamë para per t'i shpenzuar ato për vete.

Dhe disa tjerëve, u dhame para

për t'i shpenzuar për shokët e ekipit.

Ekipi që harxhoi para për vete

janë në perqindje të njejtë si më parë sa i përket fitores së tyre.

Ekipe që kishin shpenzuan para për njëri-tjetrin,

ndryshuan

dhe, në fakt, ata dolën të parët në ligë.

Pas gjithë këtyre konteksteve të ndryshme --

jeta juaj personale, jeta juaj e punës,

edhe gjërat budallaqë si ky sporti --

shohim se shpenzimi në njerëzit e tjerë, u shpërblehet më mirë ju

sesa shpenzimi për vete.

Dhe vetëm do të thoja, mendoj se nëse mendoni se paraja nuk blen lumturinë

ju nuk jeni duke i shpenzuar ku duhet.

Implikimi nuk është se duhet ta blesh atë produkt dhe jo tjetrin

dhe kjo është mënyra për të bërë veten më të lumtur.

Në fakt, duhet të ndaloni së menduari

se çfarë produkti të bleni për vete

dhe provoni t'ua bleni të tjerëve.

Dhe ne për fat kemi një mundësi për ju.

DonorsChoose.org është një organizate joqeveritare

kryesisht për mësuesit e shkollave publike që kanë të ardhura të ulëta.

Ata postojnë projekte,

ata thonë,"Dua t'u mësoj nxënësve për Huckleberry Finn por nuk kemi libra,"

ose,"Dua një mikroskop, që t'u mësoj nxënësve të mi rreth shkencës

dhe ne nuk kemi një të tillë."

Unë dhe ju mund t'i blejmë për ata.

Mësuesi ju shkruan një letër falenderimi, gjithashtu dhe fëmijët.

Ndonjëherë të dërgojnë foto duke përdorur mikroskopin.

Është një gjë e mrekullueshme.

Klikoni në faqen e internetit dhe filloni të

mendoni përsëri, më pak "Si t'i harxhoj parate vetëm për vete?"

dhe per me teper "Nese i kam pese dollare ose 15 dollare,

cfare mund te bej qe te perfitojne edhe njerezit e tjere?"

Sepse përfundimisht po ta bëni atë do ta shihni që vetë do të përfitoni më shumë.

Ju falemnderit.

(Duartrokitje)