Jak Hitler doszedł do władzy? - Alex Gendler i Anthony Hazard

Zobacz całą lekcję: http://ed.ted.com/lessons/how-did-hitler-rise-to-power-alex-gendler-and-anthony-hazard

Dekady po upadku Trzeciej Rzeszy, zrozumienie, jak Adolf Hitler, tyran, który zorganizował jedno z największych ludobójstw w historii, doszedł do władzy w demokratycznym kraju, wydaje się niemożliwe. Jak więc do tego doszło i czy może się to powtórzyć? Alex Gendler i Anthony Hazard zgłębiają historię i okoliczności, które pozwoliły Hitlerowi zostać przywódcą Niemiec.

Lekcja: Alex Gendler i Anthony Hazard, animacja: Uncle Ginger.

Jak Adolf Hitler,

tyran, który zorganizował
największe ludobójstwo w historii,

zdobył władzę w demokratycznym kraju?

Historia zaczyna się z końcem
I wojny światowej.

Po zwycięstwie aliantów w 1918 roku

Niemcy zrozumieli, że nie wygrają

i zawarli rozejm.

Gdy upadł cesarski rząd,

w kraju zaczęły szerzyć się
niepokoje społeczne i strajki.

Obawiając się komunistycznej rewolucji,

największe partie połączyły się,
żeby stłumić powstania

i utworzyły parlamentarną
Republikę Weimarską.

Jednym z pierwszych zadań nowego rządu

było wdrożenie postanowień
traktatu pokojowego

narzuconego przez aliantów.

Oprócz rozbrojenia armii
i utraty ponad 1/10 terytorium

Niemcy musiały same
spłacać reparacje wojenne,

co podkopało już osłabioną gospodarkę.

Wielu nacjonalistów i weteranów
postrzegało to jako upokorzenie.

Błędnie uważali, że wojna byłaby wygrana,

gdyby wojska nie zdradzili
politycy i protestujący.

Poglądy te stały się obsesją Hitlera,

a jego fanatyzm i paranoja sprawiły,
że winę przypisywał Żydom.

Jego słowa znalazły oddźwięk
w antysemickim społeczeństwie.

W tym czasie setki tysięcy Żydów

żyło zasymilowanych
z niemieckim społeczeństwem,

ale wielu Niemców nadal
postrzegało ich jako outsiderów.

Po pierwszej wojnie sukcesy Żydów
powodowały bezpodstawne oskarżenia

o działalność wywrotową
i spekulacje wojenne.

Trzeba mocno podkreślić,
że te teorie spiskowe

wyrosły ze strachu,

złości

i fanatyzmu,

nie faktów.

Niemniej jednak Hitler
odniósł dzięki nim sukces.

Gdy wstąpił do niewielkiej
partii nacjonalistycznej,

stał się jej przywódcą dzięki umiejętności
przemawiania i manipulowania masami,

co przyciągało kolejnych zwolenników.

Łącząc antysemityzm
z populistycznymi resentymentami,

naziści odrzucili komunizm i kapitalizm

jako międzynarodowe spiski żydowskie,
mające na celu zniszczenie Niemiec.

Partia nazistowska początkowo
nie cieszyła się popularnością.

Po nieudanej próbie obalenia rządu

została zdelegalizowana,

a Hitler uwięziony za zdradę.

Jednak rok później,
tuż po wyjściu na wolność,

zaczął odbudowę ruchu.

Wtedy, w 1929 roku,
zaczął się Wielki Kryzys.

Amerykańskie banki
wycofały pożyczki z Niemiec,

słaba niemiecka gospodarka
zaraz potem załamała się.

Hitler wykorzystał gniew ludzi,

dając im kozły ofiarne

i obiecując, że przywróci
Niemcom ich dawną świetność.

Główne partie nie potrafiły
poradzić sobie z kryzysem,

a lewicowa opozycja była
wewnętrznie zbyt podzielona.

Część sfrustrowanych obywateli
przyłączyło się do nazistów,

których udział w parlamencie
wzrósł z poniżej 3 do 18% w dwa lata.

W 1932 roku Hitler
kandydował na prezydenta,

przegrywając z bohaterem wojennym,
generałem von Hindenburgiem.

Zdobywając 36% głosów,
Hitler pokazał, jakie ma poparcie.

Rok później, doradcy
i czołowi przedsiębiorcy

przekonali Hindenburga,
żeby mianował Hitlera kanclerzem,

mając nadzieję na wykorzystanie
jego popularności do własnych celów.

Chociaż kanclerz był jedynie
administracyjnym szefem parlamentu,

Hitler stopniowo zwiększał
kompetencje swojego stanowiska,

a jego zwolennicy tworzyli
grupy paramilitarne,

walczące z protestującymi na ulicach.

Hitler obudził strach
przed powstaniem komunistów

i przekonywał, że tylko on
może przywrócić ład i porządek.

W 1933 roku

młody robotnik został skazany
za podpalenie parlamentu.

Hitler wykorzystał to, żeby przekonać rząd

do nadania mu wyjątkowych kompetencji.

W kilka miesięcy zniesiono wolność prasy,

rozwiązano inne partie

i uchwalono antyżydowskie prawa.

Wielu z jego wczesnych zwolenników
zostało aresztowanych i zgładzonych

wraz z potencjalnymi rywalami,

a gdy w sierpniu 1934 roku
zmarł prezydent Hindenburg,

było jasne, że nie będzie nowych wyborów.

Co niepokojące, wiele z wczesnych działań
nie wymagało masowych represji.

W swoich przemówieniach Hitler
wykorzystywał strach i gniew,

żeby zdobyć poparcie dla siebie
i partii nazistowskiej.

W międzyczasie przedsiębiorcy
oraz intelektualiści,

chcąc mieć za sobą opinię publiczną,

popierali Hitlera.

Zapewniali siebie i innych,

że ta ekstremalna retoryka
jest tylko na pokaz.

Dziś dojście do władzy Hitlera
nadal ostrzega przed kruchością

instytucji demokratycznych
wobec wściekłego tłumu i jego przywódcy,

skwapliwie karmiącego
i wykorzystującego ich lęki.