Mối nguy của sinh vật xâm hại -Jennifer Klos

Những dây leo khổng lồ bao trùm miền Nam nước Mỹ, leo cao lên trong khi chúng bứng rể các cây khác và nuốt chửng các toàn nhà. Một con rắn tham mồi nuốt tươi một con cá sấu. Một đàn thỏ ăn chính bản thân chúng vì nạn đói. Đây không phải là những ý tưởng cho một bộ phim kinh dị - đây là sự thật. Nhưng làm sao những chuyện như thế lại có thể xảy ra trong tự nhiên? Jennifer Klos sẽ cho ta biết về sự thật của loài xâm hại.
Bài giảng bởi Jennifer Klos, đồ họa bởi Globizco.

Những dây leo khổng lồ
phủ kín miền nam nước Mỹ,

leo cao đến hơn 30 mét khi chúng
bứng rể cây và nuốt chửng các tòa nhà.

Một con rắn háu ăn
có thể nuốt tươi một con cá sấu.

Những con thỏ ăn chính mình
vì nạn đói hoành hành.

Đây không phải là
các ý tưởng phim kinh dị

Chúng là những chuyện có thật,

nhưng làm sao những chuyện như thế
lại có thể xảy ra trong tự nhiên?

Ba ví dụ trên là ví dụ về
những sinh vật xâm hại

sinh vật nguy hiểm
không phải vì chúng là gì,

mà là nơi chúng xuất hiện.

Cây leo Kudzu chẳng hạn,

phát triển một cách khiêm tốn ở Đông Á
vì bị ăn bởi các loại côn trùng

và chết dần vào mùa đông.

Nhưng vận may của nó đã đến

khi nó được nhập khẩu
vào miền đông nam nước Mỹ

để trang trí cổng
và làm thức ăn cho gia súc.

Việc trồng loại cây này đã được
Chính phủ trợ cấp nhằm chống xói mòn đất.

Với những cánh đồng đầy nắng, khí hậu
ôn hòa, và không có kẻ thù tự nhiên ở đây,

chúng mọc một cách bừa bãi

cho đến khi chúng được biết đến
là loài cây ăn miền đất phía Nam.

Trong khi đó ở Everglades, Florida,
loài trăn Miến Điện,

được cho rằng đã được phóng thích
bởi chủ của chúng,

là nguyên nhân chính dẫn đến
sự suy giảm dân số của nhiều loài.

Chúng vượt mặt cả những loài săn mồi
đứng đầu chuỗi thức ăn,

ví dụ như cá sấu và báo,

dẫn đến sự suy giảm nghiêm trọng
trong nguồn thức ăn của chúng.

Chúng không phải là vấn đề ở Châu Á,

bởi vì bệnh tật, loài ký sinh, và thú
săn mồi khác giúp hạn chế số lượng cá thể.

Và ở Châu Úc, thỏ Châu Âu
ăn quá nhiều cây cối

đến nỗi chúng phá sạch nguồn cung
thực phẩm cho chính nó và các loài khác.

Chúng là những loài có mặt gần đây

được cố ý đem đến lục địa
bởi vì một người đàn ông thích săn chúng.

Giống như loài trăn Miến Điện,

nhiều yếu tố ở môi trường bản xứ của chúng
giúp kiểm soát số lượng của chúng.

Nhưng ở Úc,
việc thiếu kẻ thù tự nhiên

và khí hậu tuyệt vời
cho việc sinh sản quanh năm

giúp số lượng của chúng tăng nhanh chóng.

Vậy tại sao điều này cứ liên tục xảy ra?

Hầu hết các hệ sinh thái trên thế giới

là kết quả của hàng thiên niên kỷ
cộng tiến hóa của các loài sinh vật,

thích nghi với môi trường của chúng
và với nhau

cho đến khi đạt được trạng thái cân bằng.

Hệ sinh thái khỏe mạnh giữ vững cân bằng
thông qua nhiều yếu tố giới hạn,

các điều kiện môi trường kìm hãm
số lượng và phạm vi của một loài.

Nó bao gồm những yếu tố như
địa lý tự nhiên và khí hậu,

nguồn dự trữ thức ăn,

và sự có mặt hay vắng mặt
của các loài thú săn mồi.

Ví dụ, sự sinh trưởng của cây phụ thuộc
vào cường độ ánh sáng và dinh dưỡng ở đất.

Số lượng cây ăn được ảnh hưởng đến
số lượng cá thể của các loài ăn cỏ,

và tương tự như vậy ảnh hưởng đến
các loài thú ăn thịt săn mồi chúng.

Và số lượng loài ăn thịt lành mạnh sẽ
giúp cho loài ăn cỏ không tăng quá nhiều

và tiêu thụ hết các loài thực vật.

Nhưng chỉ cần một thay đổi nhỏ trong các
yếu tố trên cũng có thể phá vỡ sự cân bằng

và sự xuất hiện đột ngột
của các sinh vật di trú

có thể được xem là một thay đổi lớn.

Một loài được tiến hóa từ một nơi khác

sẽ nhạy cảm với các yếu tố giới hạn khác,

các loài thú săn mồi khác,

các nguồn năng lượng khác,

và các vùng khí hậu khác biệt.

Nếu những yếu tố giới hạn ở môi trường mới
không thể kìm hãm sự phát triển của loài,

nó sẽ tiếp tục sinh sôi nảy nở,

chiếm ưu thế hơn các loài bản xứ
để giành thức ăn

và phá hỏng toàn bộ hệ sinh thái.

Sinh vật đôi khi được đem đến môi trường
mới bằng nhiều yếu tố tự nhiên khác nhau,

như bão,

dòng chảy của biển,

hoặc biến đổi khí hậu.

Nhưng đa số các loài xâm hại
lại được đem đến bởi con người.

Nó thường xảy ra một cách vô ý,

như loài trai vằn được đem đến Hồ Erie
bằng những con tàu chở hàng.

Nhưng khi con người di cư khắp thế giới,

chúng ta cố ý đem
cây cối và con vật theo cùng,

và ít khi lường trước hậu quả.

Nhưng bây giờ
chúng ta đã biết nhiều hơn

về mối nguy của loài xâm hại
đối với hệ sinh thái,

chính phủ nhiều nước nay đã gắt gao
kiểm soát việc vận chuyển động, thực vật,

và cấm nhập khẩu
nhiều loài sinh vật nhất định.

Nhưng có lẽ nào loài có sức ảnh hưởng
quyết liệt nhất đến môi trường

lại chính là một nhóm linh trưởng đã
xuất hiện từ Châu Phi và phủ kín Trái đất?

Có lẽ nào chính chúng ta
lại là loài xâm lấn?