Vier redenen om een nieuwe taal te leren

Engels is hard op weg om de universele wereldtaal te worden en de technologie voor onmiddelijke vertaling verbetert ieder jaar. Waarom zou je dan nog een vreemde taal leren? Taalkundige Prof. John McWhorter (Columbia University) deelt vier verleidelijke redenen om een onbekende taal te leren.

De taal Engels

is hard op weg om de universele taal
van de wereld te worden.

Ten goede of ten kwade.

Laten we wel wezen,

het is de taal van het internet,

het is de taal van de financiële wereld,

het is de taal
van de luchtverkeersleiding,

populaire muziek,

van de diplomatie --

Engels is overal.

Mandarijn Chinees wordt
door meer mensen gesproken,

maar er zijn meer Chinese mensen
die Engels leren

dan dat er Engelse mensen zijn
die Chinees leren.

Zover ik weet,

zijn er in China nu
zo'n twintig universiteiten

waar alleen in het Engels
wordt lesgegeven.

Engels neemt de wereld over.

Bovendien heeft men voorspeld

dat tegen het einde van deze eeuw

bijna alle talen die nu bestaan --

zo'n 6.000 --

niet meer zullen worden gesproken.

Er zullen er nog maar
een paar honderd overblijven.

Daar komt nog bij

dat onmiddelijke vertaling
van gesproken taal

op dit moment niet alleen mogelijk is,
maar ieder jaar beter wordt.

De reden dat ik deze feiten
voor jullie opnoem,

is dat ik kan merken
dat we op het punt komen

dat de vraag gesteld zal worden:

waarom zouden we nog
een vreemde taal leren --

behalve Engels dan,
als dat je moedertaal niet is?

Waarom zou je de moeite doen
om een andere taal te leren,

als binnenkort bijna iedereen ter wereld
in één taal kan communiceren?

Ik denk dat er veel redenen zijn.

Maar eerst wil ik een argument bespreken

dat jullie waarschijnlijk
allemaal al eens gehoord hebben,

want dat argument is gevaarlijker
dan jullie misschien denken.

Ik bedoel hier het idee

dat een taal je gedachten kanaliseert,

dat de woordenschat
en de grammatica van verschillende talen

sprekers zogezegd
een verschillende 'high' geven.

Dat is een ontzettend verleidelijk idee,

maar het is nogal problematisch.

Het is niet helemaal onwaar.

In het Frans of Spaans, bijvoorbeeld,

is het woord voor 'tafel'
om de een of andere reden vrouwelijk.

Dus: 'la table', 'la mesa'.
Dat moet je gewoon zo accepteren.

Er is aangetoond,

dat als je één van die talen spreekt

en aan jou wordt gevraagd

hoe je je een sprekende tafel voorstelt,

dat veel vaker dan door toeval
kan worden verklaard,

een Frans- of Spaanstalige dan zal zeggen

dat een tafel spreekt
met een hoge, vrouwelijke stem.

Dus voor jou als Frans- of Spaanstalige
is een tafel een soort meisje.

Voor een Engelstalige is dit niet zo.

Zulke data zijn natuurlijk
erg aantrekkelijk

en veel mensen zullen je vertellen

dat dit betekent dat je wereldbeeld
wordt bepaald door de taal die je spreekt.

Maar hier moet je mee oppassen.

Want stel je eens voor dat iemand ons
onder de microscoop zou leggen,

en met 'ons' bedoel ik
mensen die Engels als moedertaal hebben:

wat is het Engelstalige wereldbeeld?

Laten we een Engelstalige
als voorbeeld nemen.

De man op het scherm is Bono.

Bono spreekt Engels.

Ik neem aan dat hij
een bepaald wereldbeeld heeft.

En dat is Donald Trump.

Hij spreekt ook Engels --

op zijn eigen manier dan.

(Gelach)

En dit is mevrouw Kardashian,

zij is ook een Engelsspreker.

Dus dit zijn drie Engelstaligen.

Welk wereldbeeld
hebben deze drie mensen gemeen?

Welk wereldbeeld,
gevormd door het Engels, verenigt hen?

Dit is een problematisch concept.

Langzamerhand ontwikkelt zich de consensus
dat taal gedachten vorm kan geven,

maar dan wel op een nogal gevoelige,
obscuur psychologische manier.

Het is niet simpelweg een kwestie
van 'een andere bril opzetten'.

Als dit zo is,

waarom zou je dan een andere taal leren?

Als het je manier van denken
niet verandert,

welke andere redenen zijn er dan wel?

Er zijn verschillende redenen.

Eén reden is dat als je
je wilt identificeren met een cultuur,

als je die echt wilt ervaren,
er deel van wilt worden,

dan, of taal de cultuur
nu kanaliseert of niet

-- en ik betwijfel dat --

als je je in een cultuur wilt inleven,

dan moet je tot op bepaalde hoogte

de taal beheersen
waarin die cultuur plaatsvindt.

Er is geen andere manier.

Hier is een interessant voorbeeld van.

Het is een nogal obscuur voorbeeld,
maar je moet het echt eens opzoeken.

Er is een film van de Canadese
regisseur Denys Arcand

-- dit spel je D-E-N-Y-S A-R-C-A-N-D,

mocht je hem willen opzoeken.

Hij heeft een film gemaakt
met de titel 'Jesus of Montreal'.

Veel van zijn personages

zijn levendige, grappige, gepassioneerde,
interessante, Frans-Canadese

Franssprekende vrouwen.

Er is één scene aan het einde,

waarin ze een vriend
naar een Engelstalig ziekenhuis brengen.

In het ziekenhuis
moeten ze Engels spreken.

Ze spreken Engels,
maar het is niet hun moedertaal,

ze spreken liever geen Engels.

Ze spreken het langzamer,
ze hebben een accent,

ze hebben een slechte woordenschat.

Opeens zijn deze personages
waar je van bent gaan houden

niet meer dan een lege huls,
ze zijn schimmen van zichzelf.

Als je een cultuur binnentreedt,

maar de mensen alleen ontmoet
door een soort horgordijn,

kun je die cultuur nooit écht begrijpen.

Dus als er nog maar
een paar honderd talen overblijven,

is één reden om ze te leren
dat ze een 'toegangskaartje' zijn

voor deelname aan de cultuur
van de mensen die deze talen spreken.

Alleen omdat dit hun 'code' is.

Dus dat is één reden.

Tweede reden:

het is aangetoond

dat je minder kans hebt op dementie
als je twee talen spreekt

en dat je waarschijnlijk
een betere multitasker bent.

Deze invloeden beginnen vroeg,

dus dat zou je een idee moeten geven

van wanneer Pietje en Marietje
hun eerste vreemde-taalles moeten krijgen.

Tweetaligheid is gezond.

Ten derde:

talen zijn gewoon ontzettend leuk.

Veel leuker dan ons vaak wordt verteld.

Bijvoorbeeld, in het Arabisch:
'kataba' - hij schreef,

'yaktubu' - hij of zij schrijft,

'uktub' - schrijf, in de gebiedende wijs.

Wat hebben deze woorden gemeen?

Ze hebben gemeen

dat de medeklinkers in het midden staan,
als een soort pilaren.

Zij staan stil

en de klinkers dansen
om de medeklinkers heen.

Wie wil dat nu niet
in zijn mond laten rondrollen?

Hetzelfde gebeurt in het Hebreeuws

en in het Amharisch,
de grootste taal van Ethiopië.

Dat is toch leuk!

Of talen hebben andere woordvolgordes.

Leren te spreken
met een andere woordvolgorde,

is net als in het buitenland
aan de andere kant van de weg rijden,

of dat tintelende gevoel
wanneer je tijgerbalsem op je huid smeert.

Dat is wat taal kan doen.

Dus bijvoorbeeld,

in 'De kat met de hoed komt terug',

een kinderboek dat we vast
allemaal regelmatig teruglezen,

net als 'Moby Dick',

staat de zin: "Weet jij
waar ik hem gevonden heb?

Weet jij waar hij was?
Hij at taart in het bad.

Eerlijk waar!"

Goed. Maar als je dat
in het Mandarijn moet leren

dan lees je:

"Jij kan weten ik waar hem vond?

Hij was bad binnen vreten taart,

geen fout, vreten kauwen!"

Dat voelt toch fijn.

Stel je voor dat je dat
jarenlang kan doen!

Heb je wel eens Cambodjaans geleerd?

Ik ook niet, maar als ik dat zou doen

dan zou ik niet een stuk of tien klinkers
in mijn mond kunnen laten rollen,

zoals in het Engels,

maar meer dan dertig,

want die zoemen en vliegen rond
in een Cambodjaanse mond,

als bijen in een bijenkorf.

Dat is wat een taal voor je kan doen.

Praktisch gezien leven we in een tijd

waarin het gemakkelijker is dan ooit
om jezelf een andere taal te leren.

Vroeger moest je naar een klaslokaal

en daar stond dan een ijverige leraar

-- een geweldig slimme leraar --

maar die persoon was er maar af en toe

en je moest op het goede moment gaan

en dat moment kwam niet heel vaak.

Je moest naar school.

En als die er niet was
dan was er nog de lp.

Dat was mijn eerste ervaring.

Maar er stond slechts
een beperkte hoeveelheid informatie

op een lp of een cassettebandje

of zelfs op een ouderwetse cd.

Verder waren er nog
boeken die niet werkten,

zo was het nu eenmaal.

Vandaag de dag kun je
gewoon gaan liggen --

gewoon op de vloer van je woonkamer,

een glas whiskey drinken

en jezelf iedere taal leren die je wilt

met geweldige hulpmiddelen
zoals Rosetta Stone.

Ik kan het minder bekende
Glossika ook aanraden.

Het kan op ieder moment

en dus kan je het vaker en beter doen.

Je kunt iedere ochtend
van andere talen genieten.

Ik consumeer 's ochtends altijd
wat 'Dilbert' in verschillende talen.

Het verbetert je vaardigheden.

Dat kon twintig jaar geleden niet,

toen het idee om iedere taal die je wilde

in je zak te hebben, op je telefoon,

nog als science fiction klonk,
zelfs voor ontwikkelde mensen.

Dus ik raad jullie van harte aan

om jezelf een andere taal aan te leren
dan die taal die ik nu spreek.

Er is nooit een betere tijd
geweest om het te doen.

Het is ontzettend leuk.

Het zal je hersenen niet veranderen,

maar er gaat zeker
een wereld voor je open.

Heel erg bedankt.

(Applaus)