Πώς να μεγαλώσεις τον έγχρωμο γιο σου στην Αμερική

Ως παιδιά, όλοι έχουμε λάβει συμβουλές από γονείς και δάσκαλους που μας έχουν φανεί παράξενες, προκαλώντας μας ακόμα και σύγχυση. Αυτό συνέβη μια νύχτα και στον μικρό Κλιντ Σμιθ καθώς έπαιζε με νεροπίστολα σε ένα σκοτεινό πάρκινγκ μαζί με τους λευκούς του φίλους. Σε ένα εγκάρδιο απόσπασμα, ο ποιητής αποτυπώνει την σκηνή της έξαλλης και φοβισμένης αντίδρασης του πατέρα του.

Μεγαλώνοντας, δεν καταλάβαινα πάντα

γιατί οι γονείς μου με ανάγκαζαν
να ακολουθώ τους κανόνες τους.

Γιατί δηλαδή έπρεπε να κουρεύω το γκαζόν;

Γιατί είχε τόση σημασία το διάβασμα;

Γιατί δεν μπορούσα να βάλω
ζελεδάκια στα δημητριακά μου;

Η παιδική μου ηλικία
ήταν γεμάτη από τέτοιες απορίες.

Συνηθισμένα πράγματα όταν είσαι παιδί
και διαπιστώνεις ότι μερικές φορές,

είναι καλύτερα ν' ακούς τους γονείς σου
ακόμα κι αν δεν καταλαβαίνεις γιατί.

Όχι πως δεν ήθελαν
να έχω κριτική σκέψη.

Ως γονείς πάντα επεδίωκαν

εγώ και τα αδέρφια μου να καταλάβουμε
τις πραγματικότητες αυτού του κόσμου,

αλλά και να σιγουρευτούν ότι ποτέ δεν θα
αποδεχόμαστε μια κατάσταση ως αναπόφευκτη.

Τελικά κατάλαβα ότι αυτή, στην ουσία,

ήταν μια πολύ σκόπιμη μορφή εκπαίδευσης.

Ένας από τους αγαπημένους μου παιδαγωγούς,

ο Βραζιλιάνος συγγραφέας
και λόγιος Πάουλο Φρέιρε,

είναι κατηγορηματικός για την ανάγκη
να χρησιμοποιείται η εκπαίδευση

σαν εργαλείο για το ξύπνημα
της κριτικής σκέψης και του ανθρωπισμού.

Στο πιο διάσημο βιβλίο του
«Η Παιδαγωγική των Καταπιεσμένων»

δηλώνει, «Κανένας δεν μπορεί
να είναι πραγματικά ανθρώπινος

ενώ εμποδίζει τους άλλους
να είναι ανθρώπινοι».

Με απασχολεί πολύ τώρα τελευταία
η ιδέα του ανθρωπισμού, και ειδικά,

ποιος σε αυτό τον κόσμο έχει το προνόμιο
να θεωρείται πλήρως ανθρώπινος.

Τους τελευταίους μήνες,

ο κόσμος έχει παρακολουθήσει
άοπλους μαύρους άνδρες και γυναίκες

να χάνουν τη ζωή τους
από αστυνομικούς και αυτόκλητους τιμωρούς.

Αυτά τα γεγονότα και όσα επακολούθησαν

με πήγαν πίσω στην παιδική μου ηλικία

και τις αποφάσεις που πήραν οι γονείς μου

για να μεγαλώσουν
ένα μαύρο αγόρι στην Αμερική,

που δεν τις καταλάβαινα όταν μεγάλωνα
όπως τις κατανοώ τώρα.

Σκέφτομαι πόσο δύσκολο πρέπει να ήταν,
πόσο βαθιά άδικο πρέπει να τους φαινόταν

να νοιώθουν ότι πρέπει να αφαιρέσουν
μέρος της παιδικής ηλικίας μου

προκειμένου να μπορώ
να επιστρέφω σπίτι το βράδυ.

Για παράδειγμα, σκέφτομαι πώς ένα βράδυ,

όταν ήμουν περίπου 12 χρονών, σε ημερήσια
εκδρομή με διανυκτέρευση σε άλλη πόλη,

εγώ κι οι φίλοι μου αγοράσαμε νεροπίστολα

και μετατρέψαμε το πάρκινγκ του
ξενοδοχείου σε πλημμυρισμένο πεδίο μάχης.

Κρυβόμασταν πίσω από τα αυτοκίνητα,

τρέχοντας στα σκοτάδια
ανάμεσα στα φώτα του δρόμου,

ατελείωτα γέλια παντού στα πεζοδρόμια.

Αλλά μέσα σε 10 λεπτά,

ήρθε ο πατέρας μου,
με άρπαξε δυνατά από το χέρι

και με τράβηξε στο δωμάτιό μας.

Προτού προλάβω να μιλήσω,

να του πω πόσο με είχε ξεφτιλίσει
μπροστά στους φίλους μου,

με χλεύασε που ήμουν τόσο αφελής.

Με κοίταξε στα μάτια με τον τρόμο
ζωγραφισμένο στο πρόσωπό του,

και είπε, «Γιε μου, λυπάμαι,

αλλά δεν μπορείς να κάνεις
ότι κάνουν οι λευκοί φίλοι σου.

Δεν μπορείς να κάνεις ότι πυροβολείς.

Δεν μπορείς να τρέχεις στα σκοτάδια.

Δεν μπορείς να κρύβεσαι πίσω από
τίποτα άλλο εκτός από τα δόντια σου».

Τώρα ξέρω πόσο πρέπει να είχε φοβηθεί,

πόσο εύκολα θα μπορούσα
να είχα χαθεί μέσα στη νύχτα,

όταν κάποιος θα μπορούσε
να θεωρήσει αυτό το νεροπίστολο

αρκετή δικαιολογία για να με ξεπαστρέψει.

Τέτοια είναι τα μηνύματα
που με κατάκλυζαν όλη μου τη ζωή:

Πάντα να έχεις τα χέρια σου σε εμφανές
μέρος, μην κινείσαι πολύ γρήγορα,

βγάλε την κουκούλα σου όταν δύει ο ήλιος.

Οι γονείς μου μεγάλωσαν εμένα
και τα αδέλφια μου με πλήθος συμβουλές,

έναν ωκεανό υπενθυμίσεων
ώστε κανείς να μην κλέψει την ανάσα μας,

ώστε αυτό το δέρμα
να μη γίνει μια ανάμνηση.

Για να μπορούμε να είμαστε παιδιά,
όχι φέρετρα ή τσιμέντο.

Όχι επειδή πίστευαν ότι θα γινόμασταν
καλύτεροι από τους άλλους,

αλλά γιατί απλώς ήθελαν
να μας κρατήσουν ζωντανούς.

Όλοι οι μαύροι φίλοι μου
μεγάλωσαν με το ίδιο μήνυμα,

το κήρυγμα που μας έκαναν
όταν γίναμε αρκετά μεγάλοι

για να μας μπερδέψουν με καρφί
έτοιμο να καρφωθεί στο έδαφος,

όταν οι άνθρωποι άρχισαν να θεωρούν
το χρώμα μας κάτι που πρέπει να φοβούνται.

Όμως τι κάνει σε ένα παιδί

η γνώση ότι μεγαλώνοντας
δεν μπορεί να είναι απλά παιδί;

Ότι τα καπρίτσια της εφηβείας
είναι πολύ επικίνδυνα για τη ζωή σου,

ότι δεν μπορείς να είσαι απλά περίεργος,

ότι δεν μπορείς να έχεις
την πολυτέλεια του λάθους,

ότι η σιωπηρή προκατάληψη κάποιου

μπορεί να γίνει αιτία
να μην ξυπνήσεις το πρωί.

Όμως αυτό δεν μπορεί να μας καθορίζει.

Γιατί οι γονείς μας
μας μεγάλωσαν να καταλαβαίνουμε

ότι το σώμα μας δεν φτιάχτηκε
για να δεχθεί μια σφαίρα,

αλλά για να πετάμε χαρταετό, να παίζουμε
σχοινάκι και να γελάμε ασταμάτητα.

Είχαμε δασκάλους που μας έμαθαν
να σηκώνουμε τα χέρια στην τάξη,

και όχι για να παραδοθούμε,
και πως το μόνο που πρέπει να παραδώσουμε

είναι η ιδέα ότι δεν μας αξίζει
αυτός ο κόσμος.

Όταν λέμε ότι η ζωή των μαύρων αξίζει,
δεν εννοούμε ότι δεν αξίζει των άλλων,

απλώς δηλώνουμε ότι αξίζουμε
να ζούμε χωρίς φόβο,

όταν τόσα πράγματα μας λένε το αντίθετο.

Θέλω να ζήσω σε έναν κόσμο

όπου ο γιος μου δεν θα θεωρείται
ένοχος από γεννησιμιού του,

όπου ένα παιχνίδι στο χέρι του
δεν θα το μπερδεύουν για κάτι άλλο.

Και αρνούμαι να δεχθώ ότι δεν μπορούμε
να μετατρέψουμε αυτόν τον κόσμο,

σε έναν που το όνομα ενός παιδιού

δεν χρειάζεται να γραφτεί
σ' ένα μπλουζάκι ή μια ταφόπετρα,

που η αξία της ζωής κάποιου

δεν ορίζεται από οτιδήποτε άλλο
πέραν του γεγονότος ότι έχουν πνεύμονες,

ένα μέρος όπου ο καθένας μας
να μπορεί να αναπνέει.

Ευχαριστώ.

(Χειροκρότημα)