Η κρυφή δύναμη στα παγκόσμια οικονομικά: στέλνοντας χρήματα στο σπίτι

Το 2013, οι διεθνείς μετανάστες έστειλαν 413 δισεκατομμύρια δολάρια σπίτι στις οικογένειές και τους φίλους τους - τρεις φορές περισσότερο από τη συνολική παγκόσμια ανθρωπιστική βοήθεια (περίπου 135 δισεκατομμύρια δολάρια). Αυτά τα χρήματα, γνωστά ως εμβάσματα, κάνουν σημαντική διαφορά στις ζωές αυτών που τα λαμβάνουν και παίζουν σημαντικό ρόλο στις οικονομίες πολλών χωρών. Ο οικονομολόγος Ντιλίπ Ράθα περιγράφει τις δυνατότητες αυτών των «δολαρίων περιτυλιγμένων με αγάπη» και αναλύει το πώς αυτά καταπνίγονται από πρακτικά και ρυθμιστικά εμπόδια.

Μένω στη Ουάσινγκτον, Π.Κ.,

αλλά μεγάλωσα στη Σιντέκελα,
ένα χωριό στην Όρισσα της Ινδίας.

Ο πατέρας μου ήταν δημόσιος υπάλληλος.

Η μητέρα μου δεν ήξερε γραφή ή ανάγνωση

αλλά μου έλεγε: «Έναν βασιλιά
τον λατρεύουν μόνο στο βασίλειό του.

Έναν ποιητή τον σέβονται παντού».

Έτσι, ήθελα να γίνω ποιητής
όταν θα μεγάλωνα.

Αλλά παρά λίγο να μην πάω στο πανεπιστήμιο

μέχρι που μια θεία μου
προσφέρθηκε να βοηθήσει οικονομικά.

Πήγα να σπουδάσω στη Σαμπαλπούρ,

τη μεγαλύτερη πόλη της περιοχής

όπου, όταν φοιτούσα στο πανεπιστήμιο,
είδα τηλεόραση για πρώτη φόρα.

Ονειρευόμουν να πάω στις ΗΠΑ

για ανώτερες σπουδές.

Όταν εμφανίστηκε η ευκαιρία,

διέσχισα δυο ωκεανούς,

με δανεικά για αεροπορικά εισιτήρια
και μόνο 20 δολάρια στην τσέπη.

Στις ΗΠΑ εργάστηκα σε ένα ερευνητικό
κέντρο υπό μερική απασχόληση,

ενώ παρακολουθούσα
μετάπτυχιακά μαθήματα οικονομικών.

Και με τα λίγα που κέρδιζα, ζούσα εγώ

και επιπλέον έστελνα λεφτά

στον αδερφό και τον πατέρα μου
στην πατρίδα.

Η ιστορία μου δεν είναι μοναδική.

Υπάρχουν εκατομμύρια άνθρωποι
που μεταναστεύουν κάθε χρόνο.

Με τη βοήθεια της οικογένειάς τους
διασχίζουν ωκεανούς,

ερήμους, ποτάμια, βουνά.

Διακινδυνεύουν τη ζωή τους
για να πραγματοποιήσουν ένα όνειρο,

το απλό όνειρο του
να έχουν μια αξιοπρεπή δουλειά

ώστε να μπορούν να στείλουν χρήματα σπίτι

και να βοηθήσουν την οικογένειά τους,

η οποία τους βοήθησε πριν.

Παγκοσμίως, υπάρχουν 232 εκατομμύρια
διεθνείς μετανάστες.

Είναι άνθρωποι που διαμένουν σε μια χώρα

που δεν είναι η χώρα γέννησής τους.

Εάν υπήρχε μια χώρα

απαρτιζόμενη μόνο από διεθνείς μετανάστες,

θα ήταν μεγαλύτερη σε πληθυσμό

από τη Βραζιλία.

Η οικονομία της θα είχε μεγαλύτερο μέγεθος

από της Γαλλίας.

Περίπου 180 εκατομμύρια μετανάστες,
από φτωχές χώρες,

στέλνουν τακτικά χρήματα στην πατρίδα.

Αυτά τα ποσά λέγονται εμβάσματα.

Να ένα γεγονός που μπορεί να σας εκπλήξει:

413 δισεκατομμύρια δολάρια,
413 δισεκατομμύρια δολάρια

ήταν το ποσό των εμβασμάτων
που στάλθηκαν πέρυσι

από μετανάστες προς αναπτυσσόμενες χώρες.

Μετανάστες από αναπτυσσόμενες χώρες,

χρήματα προς αναπτυσσόμενες χώρες --

413 δισεκατομμύρια δολάρια.

Είναι ένας αξιοσημείωτος αριθμός

διότι είναι τρεις φορές μεγαλύτερος
από το συνολικό ποσό

για βοήθεια με σκοπό την ανάπτυξη.

Και όμως, εσείς και εγώ,

οι συνεργάτες μου στη Ουάσινγκτον,

όλοι μας διαπραγματευόμαστε ασταμάτητα,

και συζητάμε για αναπτυξιακή βοήθεια,

ενώ αγνοούμε τα εμβάσματα
ως ασήμαντα ψιλά.

Είναι αλήθεια, οι άνθρωποι στέλνουν
200 δολάρια τον μήνα κατά μέσο όρο.

Αλλά, επαναλαμβανόμενα μήνα προς μήνα,

από εκατομμύρια ανθρώπους,

αυτά τα χρηματικά ποσά συσσωρεύονται
σε ποταμούς ξένου συναλλάγματος.

Έτσι, η Ινδία πέρυσι
έλαβε 72 δισεκατομμύρια δολάρια,

ποσό μεγαλύτερο από τις εξαγωγές
προϊόντων Τεχνολογίας Πληροφορικής.

Στην Αίγυπτο τα εμβάσματα
είναι τρεις φορές μεγαλύτερα

από τα έσοδα της Διώρυγας τους Σουέζ.

Στο Τατζικιστάν τα εμβάσματα
αποτελούν το 42% του ΑΕΠ.

Για φτωχότερες και μικρότερες χώρες,
χώρες με σοβαρά προβλήματα,

χώρες προσβληθείσες από συγκρούσεις,
τα εμβάσματα αποτελούν σανίδα σωτηρίας,

όπως στη Σομαλία ή την Αϊτή.

Είναι αναμενόμενο ότι αυτές
οι ροές έχουν τεράστιο αντίκτυπο

σε οικονομίες και φτωχούς ανθρώπους.

Τα εμβάσματα, σε αντίθεση με χρήματα
από ιδιωτικές επενδύσεις,

δεν διαφεύγουν από τη χώρα

με το πρώτο σημάδι αναταραχής
στο εσωτερικό της χώρας.

Για την ακρίβεια, ενεργούν ως ασφάλεια.

Όταν η οικογένεια έχει πρόβλημα,

αντιμετωπίζοντας προβλήματα
σε δύσκολους καιρούς,

τα εμβάσματα αυξάνονται,
λειτουργώντας ως ασφάλεια.

Οι μετανάστες στέλνουν
περισσότερα λεφτά τότε.

Αντίθετα με την οικονομική βοήθεια
για ανάπτυξη,

η οποία πρέπει να περάσει

από δημόσιες υπηρεσίες και κυβερνήσεις,

τα εμβάσματα φτάνουν
απευθείας στους φτωχούς,

φτάνουν στην οικογένεια,

και συχνά μαζί
με επιχειρηματικές συμβουλές.

Στο Νεπάλ, το ποσοστό των φτωχών

ήταν 42% το 1995,

το φτωχό κομμάτι του πληθυσμού.

Έως το 2005, μια δεκαετία αργότερα,

κατά τη διάρκεια μιας πολιτικής
και οικονομικής κρίσης,

το μερίδιο των φτωχών
έπεσε στο 31% του πληθυσμού.

Η μείωση της φτώχειας, η περισσότερη,

σχεδόν μισή από από αυτή,

θεωρείται ότι οφείλεται
στα εμβάσματα από την Ινδία,

μια άλλη φτωχή χώρα.

Στο Ελ Σαλβαδόρ,
το ποσοστό σχολικής διαρροής

είναι χαμηλότερο στις οικογένειες

οι οποίες λαμβάνουν εμβάσματα.

Στο Μεξικό και τη Σρι Λάνκα,

το βάρος γέννησης των παιδιών
είναι μεγαλύτερο

ανάμεσα σε οικογένειες
που λαμβάνουν εμβάσματα.

Τα εμβάσματα είναι δολάρια
περιτυλιγμένα με φροντίδα.

Οι μετανάστες στέλνουν σπίτι
χρήματα για φαγητό,

για καταναλωτικές ανάγκες,
για οικοδομή σπιτιών,

χρηματοδοτούν την εκπαίδευση,

την υγειονομική περίθαλψη των ηλικιωμένων,

την επιχειρηματική επένδυση
των φίλων και της οικογένειας.

Οι μετανάστες στέλνουν σπίτι
περισσότερα χρήματα

για ειδικές περιπτώσεις,
όπως μια εγχείρηση ή ένα γάμο.

Και οι μετανάστες στέλνουν χρήματα,

ίσως υπερβολικά πολλές φορές,

για απρόοπτες κηδείες

στις οποίες δεν μπορούν να παρευρεθούν.

Παρά το όλο καλό
που κάνουν αυτά τα εμβάσματα,

υπάρχουν εμπόδια

στη ροή αυτών των εμβασμάτων,

που φτάνουν τα 400 δισεκατομμύρια δολάρια.

Το κύριο εμπόδιο ανάμεσα τους είναι

το υπέρογκο κόστος της αποστολής
χρημάτων στη πατρίδα.

Οι εταιρίες μεταβίβασης χρημάτων
ρυθμίζουν τις χρεώσεις τους

έτσι ώστε να εκμεταλλευτούν τους φτωχούς.

Λένε, «Ως 500 δολάρια,

εάν θες να στείλεις,

έχεις σταθερή χρέωση 30 δολαρίων».

Εάν είσαι φτωχός
και έχεις μόνο 200 δολάρια να στείλεις

πρέπει να πληρώσεις
τη χρέωση των 30 δολαρίων.

Παγκοσμίως, ο μέσος όρος

του κόστους αποστολής χρημάτων
είναι 8 τοις εκατό.

Δηλαδή, όταν στέλνεις 100 δολάρια,

η οικογένεια στην άλλη πλευρά

λαμβάνει μόνο 92 δολάρια.

Για να στείλεις χρήματα στην Αφρική,

το κόστος είναι ακόμα υψηλότερο:

12 τοις εκατό.

Για εμβάσματα εντός της Αφρικής,

το κόστος είναι υψηλότερο:

πάνω από 20 τοις εκατό.

Για παράδειγμα, η αποστολή χρημάτων
από το Μπενίν στη Νιγηρία.

Στη περίπτωση της Βενεζουέλας,

όπου λόγω των ελέγχων των συνδιαλλαγών,

εσείς στέλνετε 100 δολάρια

κι θα είστε τυχεροί
αν η οικογένεια στην άλλη πλευρά

λάβει έστω 10 δολάρια.

Φυσικά, κανείς δεν στέλνει
λεφτά στη Βενεζουέλα

με τον νόμιμο τρόπο.

Όλα μπαίνουν μέσα σε βαλίτσες.

Όπου το κόστος είναι υψηλό,

το χρήμα κυκλοφορεί υπογείως.

Και το χειρότερο είναι ότι

πολλές αναπτυσσόμενες χώρες

έχουν απαγορεύσει πλήρως

την εξαγωγή συναλλάγματος.

Πολλά πλούσια έθνη επίσης,

έχουν γενική απαγόρευση αποστολής χρημάτων
προς συγκεκριμένες χώρες.

Είναι άραγε το ζήτημα
το ότι δεν υπάρχουν λύσεις,

καλύτερες ή φθηνότερες λύσεις
για αποστολή χρημάτων;

Υπάρχουν.

Η M-Pesa στην Κένυα δίνει τη δυνατότητα
σε ανθρώπους να στείλουν

και να λαμβάνουν χρήματα
στη σταθερή τιμή

των μόλις 60 σεντ ανά συναλλαγή.

Η Κεντρική Τράπεζα των ΗΠΑ
ξεκίνησε ένα πρόγραμμα με το Μεξικό

ώστε οι υπηρεσίες αποστολής χρημάτων

να στέλνουν χρήματα στο Μεξικό

με σταθερό τέλος 67 σεντ ανά συναλλαγή.

Κι όμως, αυτές οι γρηγορότερες,
φθηνότερες, καλύτερες επιλογές,

δεν μπορούν να εφαρμοστούν παγκοσμίως

λόγω του φόβου για ξέπλυμα χρημάτων,

μολονότι δεν υπάρχουν πολλά στοιχεία

που να στηρίζουν κάποια σημαντική σύνδεση

ανάμεσα στο ξέπλυμα χρημάτων

και τις χαμηλές χρεώσεις των εμβασμάτων.

Πολλές τράπεζες σήμερα,

είναι επιφυλακτικές
στο να υποδεχθούν λογαριασμούς

από υπηρεσίες μεταφοράς χρημάτων,

ειδικά αυτές που εξυπηρετούν τη Σομαλία.

Η Σομαλία, μια χώρα όπου
το ετήσιο κατά κεφαλήν εισόδημα

είναι μόνο 250 δολάρια ετησίως.

Τα μηνιαία εμβάσματα προς τη Σομαλία,
κατά μέσο όρο,

είναι μεγαλύτερα από αυτό το ποσό.

Τα εμβάσματα είναι
η πηγή ζωής της Σομαλίας.

Ωστόσο αυτό είναι ένα παράδειγμα όπου,

το δεξί χέρι προσφέρει μεγάλη βοήθεια,

ενώ το αριστερό χέρι αποκόπτει
την πηγή ζωής για αυτή την οικονομία,

μέσα από τον έλεγχο.

Έπειτα, είναι η περίπτωση φτωχών ανθρώπων
από χωριά, σαν εμένα.

Στα χωριά, ο μόνος τρόπος
που μπορείς να πάρεις λεφτά

είναι δια μέσου του ταχυδρομείου.

Τα περισσότερα κράτη στον κόσμο

επέτρεψαν στα ταχυδρομεία τους να έχουν

αποκλειστική συνεργασία
με τις υπηρεσίες μεταφορών χρημάτων.

Έτσι, εάν θέλω να στείλω χρήματα
στον πατέρα μου στο χωριό,

πρέπει να στείλω τα χρήματα

μέσω συγκεκριμένης εταιρείας
αποστολής χρημάτων,

ακόμα και αν το κόστος είναι υψηλό.

Δεν μπορώ να επιλέξω μια πιο φθηνή λύση.

Αυτό πρέπει να τελειώσει.

Τι μπορούν να κάνουν
οι παγκόσμιοι οργανισμοί

κι οι επιχειρηματίες για μείωση κόστους

της αποστολής χρημάτων στην πατρίδα;

Πρώτον, να είναι πιο ελαστικοί με τα μικρά
εμβάσματα κάτω των 1.000 δολαρίων.

Τα κράτη πρέπει να αναγνωρίσουν το γεγονός

ότι τα μικρά εμβάσματα
δεν αποτελούν ξέπλυμα χρημάτων.

Δεύτερον, τα κράτη θα πρέπει
να άρουν την αποκλειστικότητα

μεταξύ των ταχυδρομείων
και των εταιρειών μεταφοράς χρημάτων.

Και δη, μεταξύ ταχυδρομείου

και οποιουδήποτε
εθνικού τραπεζικού συστήματος

που έχει μεγάλο δίκτυο
εξυπηρέτησης των φτωχών.

Και μάλιστα, θα πρέπει
να προωθήσουν τον ανταγωνισμό,

να ανοίξουν τη συνεργασία έτσι ώστε

να μειώσουμε τις τιμές, όπως κάναμε,

όπως έκαναν,
στη βιομηχανία των τηλεπικοινωνιών.

Είδατε τι συνέβη εκεί.

Τρίτον, οι μεγάλες μη κερδοσκοπικές
φιλανθρωπικές οργανώσεις

θα πρέπει να δημιουργήσουν
μια πλατφόρμα για τα εμβάσματα

σε μη κερδοσκοπική βάση,

που να εξυπηρετεί

τις επιχειρήσεις μεταφοράς χρημάτων

έτσι ώστε να μπορούν να στέλνουν
χρήματα με χαμηλό κόστος,

ενώ θα συμμορφώνονται
με τους πολύπλοκους κανονισμούς

σε όλο τον κόσμο.

Η κοινότητα για την ανάπτυξη

θα πρέπει να θέσει ως σκοπό
τη μείωση του κόστους στο ένα τοις εκατό

από το τρέχον οκτώ τοις εκατό.

Η μείωση του κόστους στο ένα τοις εκατό,

θα εξοικονομούσε ένα ποσό
30 δισεκατομμυρίων δολαρίων ετησίως.

Τριάντα δισεκατομμύρια δολάρια
είναι ποσό μεγαλύτερο από

τον συνολικό διμερές ετήσιο προϋπολογισμό
για βοήθεια προς την Αφρική.

Είναι, μεγαλύτερο, ή σχεδόν το ίδιο,

με ολόκληρο τον προϋπολογισμό
για ανθρωπιστική βοήθεια των ΗΠΑ,

τον μεγαλύτερο δωρητή στον πλανήτη.

Η εξοικονόμηση
θα ήταν μεγαλύτερη από 30 δις

διότι τα κανάλια εμβασμάτων

χρησιμοποιούνται και για σκοπούς
αρωγής, εμπορίου και επένδυσης.

Αλλό ένα σημαντικό εμπόδιο

για τη ροή των εμβασμάτων
προς την οικογένεια

είναι το υπέρογκο και παράνομο κόστος

της εύρεσης εργασίας,

ποσά που οι μετανάστες εργάτες πληρώνουν

σε αυτούς που τους βρήκαν τη δουλειά.

Ήμουν στο Ντουμπάι πριν από λίγα χρόνια.

Επισκέφτηκα έναν καταυλισμό εργατών.

Ήταν οκτώ το βράδυ,
σκοτάδι, ζέστη, με υγρασία.

Οι εργάτες επέστρεφαν

από μια εξαντλητική μέρα εργασίας

και έπιασα συζήτηση

με έναν εργάτη οικοδομής
από το Μπαγκλαντές.

Τον ανησυχούσε το γεγονός

ότι έστελνε χρήματα στην πατρίδα,

έστελνε χρήματα στο σπίτι
για μερικούς μήνες,

και τα χρήματα πήγαιναν κυρίως

στον πράκτορα εύρεσης εργασίας,

ο οποίος του είχε βρει τη δουλειά.

Και στο μυαλό μου,

μπορούσα να φανταστώ την γυναίκα του

να περιμένει το μηνιαίο έμβασμα.

Το έμβασμα φτάνει.

Εκείνη παίρνει τα χρήματα

και τα δίνει στον πράκτορα

μπροστά στα μάτια των παιδιών.

Αυτό πρέπει να σταματήσει.

Δεν αφορά μόνο εργάτες από το Μπαγκλαντές

αλλά όλους τους εργαζόμενους.

Εκατομμύρια μετανάστες εργάτες
πάσχουν απ' αυτό το πρόβλημα.

Ένας οικοδομικός εργάτης
από το Μπαγκλαντές,

κατά μέσο όρο πληρώνει 4.000 δολάρια
ως τέλος εύρεσης εργασίας

για μια εργασία που του αποφέρει
μόνο 2.000 δολάρια ως ετήσιο εισόδημα.

Αυτό σημαίνει ότι για δύο
με τρία χρόνια της ζωής του,

στην ουσία στέλνει χρήματα στο σπίτι

για την αποπληρωμή
της χρέωσης εύρεσης εργασίας.

Η οικογένεια δεν παίρνει τίποτα
από αυτά τα χρήματα.

Δεν αφορά μόνο το Ντουμπάι,

υπάρχει στον σκοτεινό υπόκοσμο
κάθε μεγαλουπόλεως στον κόσμο.

Δεν αφορά μόνο τους οικοδομικούς εργάτες
από το Μπαγκλαντές,

αφορά εργαζομένους σε όλο τον κόσμο.

Δεν αφορά μόνο τους άντρες.

Οι γυναίκες είναι ιδιαίτερα ευάλωτες
σε καταχρηστική αντιμετώπιση

όσον αφορά την απασχόληση.

Ένα από τα πιο συναρπαστικά
και καινούρια πράγματα

που συμβαίνει στον χώρο των εμβάσματων

είναι ο τρόπος κινητοποίησης της
αποταμίευσης και προσφοράς της διασποράς

μέσα από καινοτομία.

Οι μετανάστες στέλνουν χρήματα σπίτι,

αλλά επίσης αποταμιεύουν
ένα μεγάλο ποσό χρημάτων

στον τόπο διαμονής τους.

Ετησίως, η αποταμίευση των μεταναστών

εκτιμάται να φτάνει
τα 500 δισεκατομμύρια δολάρια.

Τα περισσότερα από αυτά
αποθηκεύονται σε λογαριασμούς

οι οποίοι έχουν επιτόκιο μηδέν τοις εκατό.

Εάν μια χώρα προσέφερε
τρία ή τέσσερα τοις εκατό επιτόκιο

και να έλεγε ότι

με τα χρήματα αυτά θα γίνουν σχολεία,

δρόμοι, αεροδρόμια, σιδηρόδρομοι,

στη χώρα καταγωγής τους,

πολλοί μετανάστες θα ενδιαφέρονταν

να αποχωριστούν τα χρήματα τους

διότι δεν είναι μόνο τα οικονομικά οφέλη

εκείνο που τους δίνει τη δυνατότητα

να συνεχίζουν να ασχολούνται
με την ανάπτυξη της χώρας τους.

Τα κανάλια εμβασμάτων
μπορούν να χρησιμοποιηθούν

για την πώληση των ομολόγων αυτών
σε μετανάστες

διότι όταν εκείνοι έρχονται

να στείλουν τα μηνιαία εμβάσματα τους,

τότε μπορείτε να τους τα πουλήσετε.

Το ίδιο μπορεί να γίνει

για την κινητοποίηση
της προσφοράς της διασποράς.

Εμένα θα μου άρεσε να επενδύσω

σε ένα σύστημα τραίνων
υψηλών ταχυτήτων στην Ινδία

και θα μου άρεσε
να συνεισφέρω στις προσπάθειες

καταπολέμησης της ελονοσίας στο χωριό μου.

Τα εμβάσματα είναι ένας πολύ καλός τρόπος

διάδοσης της ευημερίας από μέρος σε μέρος

με στοχευμένο τρόπο ο οποίος ωφελεί

όσους τα χρειάζονται περισσότερο.

Τα εμβάσματα ενδυναμώνουν τους ανθρώπους.

Πρέπει να κάνουμε ότι μπορούμε

για να γίνουν τα εμβάσματα
και η εύρεση εργασίας

ασφαλέστερα και φθηνότερα.

Και μπορεί να γίνει.

Όσον αφορά εμένα,

λείπω από την Ινδία για δύο δεκαετίες,

Η γυναίκα μου είναι από τη Βενεζουέλα.

Τα παιδιά μου είναι Αμερικανοί.

Όλο και περισσότερο,
νιώθω σαν παγκόσμιος πολίτης.

Παρόλα αυτά, νιώθω νοσταλγία

για τη χώρα γέννησης μου.

Θέλω να βρίσκομαι στην Ινδία
και στις ΗΠΑ ταυτόχρονα.

Οι γονείς μου δεν υπάρχουν πια.

Τα αδέρφια μου έχουν φτιάξει τη ζωή τους.

Δεν υπάρχει άμεση ανάγκη
να στείλω χρήματα στην πατρίδα μου.

Και όμως, μερικές φορές,

στέλνω χρήματα πίσω σε φίλους,

σε συγγενείς, στο χωριό,

για να είμαι εκεί, για να ασχολούμαι --

είναι κομμάτι της ταυτότητάς μου.

Και ακόμα προσπαθώ να γίνω ποιητής

για τους σκληρά εργαζομένους μετανάστες

και για τους αγώνες τους

για την απελευθέρωση
από τον κύκλο της φτώχειας.

Ευχαριστώ.

(Χειροκρότημα)