Dlaczego niektórzy są leworęczni? - Daniel M. Abrams

Zobacz całą lekcję: http://ed.ted.com/lessons/why-are-some-people-left-handed-daniel-m-abrams

W obecnych czasach około 10% ludzi jest leworęczna. Dlaczego jest ich tak mało i dlaczego taka cecha jak leworęczność w ogóle istnieje? Daniel M. Abrams bada, jak ta nierówna proporcja wobec osób praworęcznych wpływa na konkurencyjność i współpracę w oparciu o ewolucję człowieka.

Lekcja: Daniel M. Abrams, animacja: TED-Ed.

Jeśli znasz starszą, leworęczną osobę,

to pewnie zmuszono ją
do pisania i jedzenia prawą ręką.

W wielu częściach świata

dalej powszechnie zmusza się dzieci
do używania "właściwej" ręki.

Nawet słowo "prawy"
znaczy też "poprawny" lub "dobry",

nie tylko po angielsku,
ale także w wielu innych językach.

Ale jeśli leworęczność jest zła,

to dlaczego w ogóle występuje?

Obecnie około 1/10 populacji
jest leworęczna.

Dowody archeologiczne pokazują,

że ten stan trwa od 500 tysięcy lat,

a około 10% ludzkich szczątków

ukazuje stosowne różnice
w długości ręki i gęstości kości.

Niektóre starożytne narzędzia
i artefakty służyły leworęcznym.

Wbrew częstej opinii, nie można
wybrać sobie dominującej ręki.

Można ją przewidzieć przed urodzeniem,
patrząc na pozycję płodu w łonie matki.

Skoro to cecha wrodzona,
czy jest uwarunkowana genetycznie?

I tak, i nie.

Identyczne bliźnięta mające te same geny,
mogą mieć różne ręce dominujące.

Zdarza się to równie często,
co u innych rodzeństw.

Ale szanse na bycie lewo- lub praworęcznym

są uwarunkowane cechami rodziców
w zadziwiająco stałych proporcjach.

Jeśli ojciec był leworęczny
a matka praworęczna,

szansa na leworęczność dziecka wynosi 17%,

a dwojgu praworęcznych urodzi się
leworęczne dziecko tylko w 10% przypadków.

Dominująca ręka wydaje się
być uwarunkowana przypadkowo,

ale szanse dyktuje genetyka.

To sugeruje, że istnieje powód,

dla którego ewolucja stworzyła
ten ułamek ludzi leworęcznych

i utrzymała go przez tysiące lat.

Było kilka teorii,

które próbowały wyjaśniać
istnienie tej cechy

albo powodu, dlaczego
większość ludzi jest praworęczna.

Najnowszy model matematyczny sugeruje,

że proporcje odzwierciedlają równowagę

między konkurencyjnymi i współpracującymi
naciskami ewolucyjnymi.

Zalety bycia leworęcznym wyraźnie widać

gdy ma się do czynienia z przeciwnikiem,

jak w walce lub w sporcie.

Na przykład około 50% najlepszych
pałkarzy w baseballu jest leworęczna.

Dlaczego?

To niespodziewana przewaga.

Leworęczni są od początku mniejszością,

a zarówno prawo- i leworęczni gracze

przez większość czasu spotykają

i ćwiczą z praworęcznymi.

Dlatego kiedy się spotkają,

leworęczny będzie lepiej przygotowany
do walki z praworęcznym przeciwnikiem,

a dla praworęcznego będzie to zaskoczenie.

Ta hipoteza walki,

gdzie nierówność w populacji

skutkuje przewagą leworęcznych
wojowników lub sportowców,

jest przykładem negatywnej selekcji
zależnej od częstotliwości.

Zgodnie z założeniami ewolucji

grupy mające względną przewagę

rozrastają się do momentu,
kiedy ta przewaga zanika.

Gdyby w toku ewolucji
ludzie wyłącznie walczyli,

to selekcja naturalna doprowadziłaby
to przewagi leworęcznych,

aż byłoby ich tak wielu,

że leworęczność przestałaby
być rzadkością.

Czyli gdyby liczyła się tylko konkurencja,

50% populacji byłaby leworęczna.

Ale ewolucję człowieka kształtują
zarówno konkurencja jak i współpraca.

A nacisk współpracy

popycha ilość leworęcznych
w przeciwnym kierunku.

W golfie, gdzie wyniki
nie zależą od przeciwnika,

tylko 4% najlepszych graczy
jest leworęcznych.

To przykład szerszego fenomenu,
czyli dzielenia się narzędziami.

Dokładnie jak w przypadku młodego gracza,

który prędzej natrafi na zestaw
praworęcznych kijów,

tak wiele z przedmiotów,
które ukształtowały społeczeństwo

było stworzonych
dla praworęcznej większości.

A skoro leworęczni używają
tych narzędzi gorzej

i mają więcej wypadków,

będą rzadziej odnosić sukcesy
w świecie opartym na współpracy,

aż w końcu znikną z populacji.

Poprzez poprawne przewidzenie

odsetka osób leworęcznych w populacji

i połączenie danych z różnych sportów,

model matematyczny wykazuje,

że obecność osób leworęcznych
jako małej, ale stałej mniejszości,

odzwierciedla równowagę
między konkurencją i współpracą,

rozgrywającymi się równocześnie
na przestrzeni czasu.

A najbardziej intrygujące jest to,

co wspomniane dane mogą nam
powiedzieć o różnych populacjach.

Od przekrzywionego rozkładu
leworęcznych u współpracujących zwierząt,

do nieznacznie większego procentowo
udziału leworęcznych

w społeczeństwach myśliwskich,
opartych na konkurencji.

Być może odpowiedzi na niektóre
zagadki wczesnej ewolucji człowieka

są już w naszych rękach.