Làm thế nào để các con sông và những dòng suối tiếp tục chảy | Rob Harmon | TEDxRainier

Với tình trạng các con suối và con sông đang cạn dần bởi quá tải sử dụng, Rob Harmon nói về cách dùng cơ chế thị trường khôn khéo để đưa dòng nước trở lại. Các nông dân và công ty sản xuất bia tự thấy bản thân mình bị cuốn vào câu chuyện hàng thế kỷ về con lạch Lê Gai.

Bài diễn thuyết này diễn ra ở sự kiện TEDx giống như khuôn khổ sự kiện TED nhưng được thực hiện độc lập bởi địa phương. Tìm hiểu thêm tại http://ted.com/tedx

Đây là một dòng sông.

Đây là một con suối.

Đây là một dòng sông.

Đây là việc xảy ra ở khắp cả nước.

Có mười nghìn dặm con suối cạn nước
ở Hoa Kỳ.

Trên bản đồ này, những vùng có màu
tượng trưng cho các tranh chấp dùng nước

Các vấn đề tương tự cũng đang xảy ra
ở phía đông

Các lý do là khác nhau ở từng bang,
nhưng hầu hết là bởi các tiểu tiết

Riêng ở Motana đã có 4,000 dặm
dòng suối cạn nước.

Thông thường chúng hỗ trợ sự sống
cho cá và các động vật hoang dã.

Chúng là mạch máu của cả hệ sinh thái,

và chúng thường bị trống rỗng.

Tôi muốn kể cho các bạn câu chuyện
về một dòng suối duy nhất

bởi nó là nguyên mẫu
cho câu chuyện lớn hơn.

Đây là Con lạch Lê Gai.

Nó chảy qua một khu dân cư từ
phía bắc Helena đến hồ Helena.

Nó hỗ trợ sự sống cho các loài cá hoang dã
như cá hồi vân, nâu và cầu vồng.

Hầu như hàng năm trong hơn 100 năm qua ...

con suối nhìn giống như này vào mùa hè.

Sao nó lại đến mức này?

Bắt đầu từ những năm cuối giai đoạn 1800

khi mọi người bắt đầu an cư ở những nơi
như Montana.

Tóm lại, hồi đó nước còn rất dồi dào
và chưa có nhiều người lắm.

Nhưng ngày càng có nhiều người xuất hiện,

thì những người tới đó trước mới lo lắng,

và vào năm 1865, Motana thông qua
điều luật đầu tiên về nước.

Điều luật nói rằng, mọi người ở gần suối
có thể chia sẻ với nhau.

Kì lạ thay, rất nhiều người xuất hiện
và muốn sử dụng con suối,

và những người khai phá

lo lắng đến mức phải nhờ đến các luật sư.

Đã có những vụ kiện trước đây
vào năm 1870 và 1872,

cả hai đều liên quan đến Con lạch Lê Gai.

Và vào năm 1921,

Tòa án tối cao Motana đã đưa ra luật
cho vụ liên quan đến Con lạch Lê Gai

rằng những người khai phá sẽ có quyền
sử dụng nước đầu tiên.

Các quyền về sử dụng nước này chính
là đáp án.

Vấn đề là tất cả vùng phía Tây
giờ nhìn như này.

Một vài con lạch này đã được chứng minh

là có lượng nước nhiều hơn 50 đến 100 lần
so với thực tế trong con suối.

Và những người có quyền sử dụng nước
lớn nhất, nếu không sử dụng quyền đó,

họ sẽ có nguy cơ mất đi quyền sử dụng nước

cùng giá trị kinh tế theo cùng với nó.

Nên họ chẳng có động lực gì để bảo tồn.

Vậy nên vấn đề không chỉ là
ở số lượng người;

chính hệ thống này làm giảm ý chí bảo tồn

bởi bạn có thể mất quyền dùng nước
nếu bạn không dùng nó.

Vậy nên sau hàng thập kỷ kiện tụng
và 140 năm kinh nghiệm, hiện giờ,

chúng ta vẫn có cái này

Một hệ thống hỏng hóc.

Không có động lực để bảo tồn,

bởi nếu bạn không dùng nước,
bạn sẽ mất quyền sử dụng nước.

Và tôi chắc các bạn đều biết,
điều này đã tạo nên nhiều xung đột lớn

giữa những người làm nông nghiệp
và những người bảo vệ môi trường

Được rồi, giờ tôi sẽ lái sang
cái khác một chút.

Hầu hết mọi người đều vui khi biết rằng
phần còn lại của bài nói là miễn phí...

(Tiếng cười)

và một số các bạn sẽ rất mừng khi biết
còn có cả bia nữa.

(Tiếng cười)

Có một vấn đề khác xảy ra ở quốc gia,

đó là các công ty bắt đầu lo lắng

về nguồn cung nước của họ.

Và họ lo về việc đảm bảo cung cấp đủ nước,

họ cố gắng sử dụng nước thật hiệu quả,

và họ lo rằng cách họ sử dụng nước

sẽ ảnh hưởng đến hình ảnh công ty.

Đó là một vấn đề quốc gia,

nhưng tôi sẽ kể cho bạn câu chuyện khác
từ Motana ...

và nó có liên quan đến bia.

Tôi cá là bạn không biết phải mất
5 pints nước

mới làm ra 1 pint bia.

Nếu tính cả những phần hao phí,

chắc phải mất hơn 100 pints nước để làm ra
một pints bia.

Giờ người làm bia ở Motana

đã giảm lượng nước sử dụng đi đáng kể,

nhưng họ vẫn dùng hàng triệu gallon nước.

Ý tôi là, có nước trong bia.

Vậy họ có thể làm gì với
cách cung nước như hiện nay

mà có thể ảnh hưởng nghiêm trọng
lên hệ sinh thái?

Những hệ sinh thái này rất quan trọng

với người làm bia Motana
và các khách hàng.

Sau cùng thì việc câu cá và nước
cũng có liên hệ chặt chẽ,

và trong vài trường hợp, đó là tương quan
giữa việc đi câu và bia.

(Tiếng cười)

Vậy nên các nhà sản xuất bia Motana
và khách hàng của họ rất lo lắng

và họ đang tìm cách để giải quyết vấn đề.

Vậy họ có thể giải quyết vấn đề
nguồn cung nước này như thế nào?

Đến tận bây giờ, quản lý
cách sử dụng nước trong doanh nghiệp

chỉ hạn chế ở đo đạc và giảm thiểu,

và chúng tôi gợi ý bước tiếp theo
là phục hồi.

Nhớ con lạch lê gai chứ.

Nó là một hệ thống hỏng.

Bạn không cảm thấy cần phải bảo vệ nó,

bởi nếu bạn không dùng nước,
bạn sẽ mất quyền sử dụng.

Chúng tôi quyết định kết nối
hai thế giới này --

một là của các công ty với nguồn cung nước
của họ

và thứ hai là của các nông dân

với quyền lực tối cao sử dụng
các con suối này.

Ở vài bang,

những người có quyền sử dụng nước có thể
để lại nguồn nước của mình ở dòng chảy

cùng lúc bảo vệ nó một cách hợp pháp
khỏi những người khác,

và giữ quyền dùng nước của họ.

Sau tất cả, đó là quyền dùng nước của họ,

và nếu họ muốn sử dụng quyền đó để tăng
lượng cá ở suối,

thì đó là quyền của họ.

Nhưng họ không có động lực để làm vậy.

Vậy nên, làm việc với chính quyền
địa phương, ta tạo ra động lực cho họ

Chúng ta trả tiền để họ để lại nước của họ
trong dòng chảy.

Đó là điều xảy ra ở đây.

Cá nhân này đã lựa chọn và đang ngừng
phân phối nước,

để lại nước trong dòng suối.

Anh ta không mất quyền dùng nước,

anh ta chỉ chọn sử dụng quyền đó,
hay một phần quyền đó,

với dòng chảy, thay vì với đất đai.

Bởi anh ta là người có quyền dùng nước
cao nhất,

anh ta có thể bảo vệ nước
khỏi những người dùng khác.

Anh ta được trả tiền để để lại nước
trong dòng chảy.

Người này đang đo lượng nước
mà cách này để lại trong dòng chảy.

Sau đó chúng tôi lấy lượng nước đo được,

chia nó ra hàng nghìn gallon tăng thêm.

Mỗi phần tăng thêm có một số seri riêng
và một chứng nhận,

sau đó những người làm bia và
những người khác mua các chứng nhận đó

nhưng một cách để trả lại nước
cho những hệ sinh thái đã bị xuống cấp này

Những người sản xuất bia trả tiền
để tái tạo dòng nước trong suối.

Đây là một cách đơn giản, chi phí thấp
mà có thể đo lường được

để đưa lại nước về các hệ thống sinh thái
đã bị tàn phá,

cùng lúc đưa ra được cho các nông dân
môt lựa chọn kinh tế

và giúp các doanh nghiệp đang lo lắng
về nguồn cung nước

cách dễ dàng hơn để giải quyết.

Sau 140 năm xung đột và 100 năm cạn nước,

một trường hợp mà kiện tụng và luật pháp
chưa giải quyết được,

chúng ta kết hợp được giải pháp
có tính thị trường, thuận mua vừa bán --

một cách giải quyết không cần kiện tụng.

Đó là vấn đề giúp những người này quan tâm
đến nguồn cung nước của họ

một cơ hội thực sự để nước
được đưa đến nơi thực sự cần nó,

đến các hệ sinh thái đã bị xuống cấp này,

cùng lúc có thể cung cấp cho các nông dân
một lựa chọn mang ý nghĩa kinh tế

về cách mà nước của họ được sử dụng.

Những giao dịch này tạo ra đồng minh,
không phải kẻ thù.

Chúng kết nối mọi người hơn là chia rẽ họ.

Và chúng tạo ra sự hỗ trợ kinh tế
cần thiết cho vùng nông thôn.

Và quan trọng nhất, nó thực sự hiệu quả.

Chúng ta đã đưa trả lại hơn bốn tỷ gallon
nước về hệ sinh thái bị xuống cấp đó.

Chúng ta đã kết nối các nhà làm bia

Chúng ta đã kết nối những người có quyền
sử dụng nước,

với các nhà làm bia ở Motana,

với các khách sạn và công ty trà ở Oregon,

với các công ty công nghệ cao sử dụng
nhiều nước ở vùng Tây Nam.

Và khi chúng ta tạo ra các kết nối này,

chúng ta có thể và thực tế đã biến thứ này

thành cái này.

(Tiếng vỗ tay)

Xin cảm ơn rất nhiều.

(Tiếng vỗ tay)