Thế mạnh và điểm yếu của A-xít và Ba-zơ - George Zaidan and Charles Morton

View full lesson: http://ed.ted.com/lessons/the-strengths-and-weaknesses-of-acids-and-bases-george-zaidan-and-charles-morton

Vinegar may have a powerful smell, but did you know it's actually a weak acid? In the chemical economy, acids actively give away their protons while bases actively collect them -- but some more aggressively than others. George Zaidan and Charles Morton use the currency of subatomic particles to explain this unseen exchange.

Lesson by George Zaidan and Charles Morton, animation by Karrot Animation

Axit và Bazơ có ở khắp mọi nơi.

Được sử dụng để làm thực phẩm,

xà phòng và chất tẩy rửa,

phân bón,

chất gây nổ,

thuốc nhuộm,

nhựa,

thuốc trừ sâu,

và thậm chí là giấy.

Dạ dày của chúng ta có tính axit.

Còn máu thì chứa một lượng kiềm nhỏ.

Protein của chúng ta được tạo nên
từ các axit amin,

và chuỗi kĩ tự trong mã di truyền,

Tất cả các A, T, C, G

đều là bazơ.

Có lẽ bạn đã được dạy

cách axit và bazơ vận hành

ở cấp độ phân tử.

Bạn cũng có thể chưa từng được dạy

rằng từ xa xưa,

chẳng hạn như thời Hy Lạp cổ đại,

trước khi con người biết đến
phân tử và nguyên tử

axit và bazơ đã được xác định

bởi cách chúng hoạt động.

Axit có vị chua và ăn mòn kim loại.

Bazơ thì trơn nhớt

và bằng cách nào đó có thể trung hòa axit.

Khi phân tử hòa tan trong nước,

chúng hoán đổi hai thành phần chính

với môi trường xung quanh:

các hạt proton, còn gọi là ion hidro,

và các hạt electron.

Dựa vào cách các phân tử
được tạo ra hay thành hình

chúng có thể cho hoặc nhận

proton hoặc electron

với những yếu tố tương tác khác.

Có một số phân tử hoạt động mạnh
hơn những phân tử khác

khi chúng cho hay nhận các thành phần.

Hãy nhớ rằng hạt proton tích điện dương

và hạt electron tích điện âm.

Vì vậy, nếu một phân tử cho đi proton,

điều đó không quá khác

so với việc nhận lại electron--

hay theo cách khác
chúng sẽ tích điện âm nhiều hơn.

Những phân tử khác nhận proton

hay cho đi electron

Chúng sẽ tích nhiều điện dương hơn

Một số chất hoạt động rất mạnh

trong việc cho đi proton

và khi chúng có cơ hội,

tất cả các phân tử

sẽ đưa một proton,

đôi khi nhiều hơn một,

đến các phân tử nước xung quanh.

Chúng được gọi là các
axit mạnh.

Trong khi đó
các hợp chất đã sẵn sàng

để nhận proton

thì không cần phải đợi,

mà sẽ lấy đi một proton từ nước,

vì nước có hai proton

nhưng vẫn rộng rãi cho đi một.

Chúng ta gọi đó là
bazơ mạnh.

Có những axit và bazơ khác
không mạnh như thế.

Chúng chỉ có thể cho nước
một ít proton

hay chỉ nhận một ít proton từ nước

nhưng hầu hết những phân tử này
đều giống nhau.

Nếu chỉ bỏ chúng vào nước,

chúng sẽ đạt đến một vài điểm cân bằng

khi đó có thể chỉ 1 trên 100

hay 1 trên 10,000 phân tử của chúng

sẽ trao đổi các thành phần với nước.

Như bạn có thể đoán,

chúng tôi gọi đây là những
axit và bazơ yếu,

nhưng nói chung,

chúng không hề yếu.

Giống như khi cho giấm vào sallad

bạn sẽ ngửi thấy mùi giấm
khắp phòng,

giấm chính là axit yếu.

Amoniac bạn xịt lên kính

để kính sáng bóng

chính là bazơ yếu.

Vậy chúng không mất nhiều
công sức để vào cuộc

trong nền kinh tế hóa học.

Hầu hết hiện tượng axit-bazơ
xảy ra trong nước,

vì nước có thể vừa là axit hoặc bazơ,

nhận đặt cọc và cũng cho phép rút

giống như cây ATM phân tử
hoạt động 24 giờ.

Và khi một khách hàng
gửi proton,

là axit,

và một khách hàng
rút proton,

là bazơ,

giao dịch tại một thời điểm,

tác động của chúng
vào tài khoản nước

có thể vô hiệu hóa lẫn nhau,

và ta gọi đây là sự trung hòa.

Giờ đây, một phân tử có thể hoạt động

như axit hoặc bazơ mà không cần nước,

đó lại là một câu chuyện khác.

Hãy kết thúc bằng sự hoan hô nước,

một ngân hàng
công bằng và tích cực

của axit và bazơ.

Nó luôn hoạt động,

không thu tiền lãi,

và không bao giờ lấy đi các phân tử ,

hơn cả những gì tôi có thể nói.

Waah-waah.