Return to Video

Tycho Brahe, rezil astronom - Dan Wenkel

  • 0:07 - 0:09
    Bir bilim insanının hayatını
    nasıl hayal edersiniz?
  • 0:09 - 0:11
    Sıkıcı ve monoton,
  • 0:11 - 0:12
    sosyal etkileşim olmadan
  • 0:12 - 0:14
    laboratuvarda geçen
    sonsuz saatler şeklinde mi?
  • 0:14 - 0:17
    Belki bazıları için ama
    Tycho Brahe için değil.
  • 0:18 - 0:22
    Gezegensel hareketi doğru tahmin eden
  • 0:22 - 0:26
    ve teleskop icat edilmeden önce
    yüzlerce yıldız kataloglayan
  • 0:26 - 0:29
    16. yüzyıl bilgininin kozmik boyutlu
    bir de kişisel hayatı vardı.
  • 0:29 - 0:33
    Tycho Brahe 1546'da Danimarkalı
    soyluların içinde doğdu
  • 0:33 - 0:37
    ancak iki yaşında amcası tarafından
    yetiştirilmek için kaçırıldı.
  • 0:37 - 0:40
    Bu durum ailesinin çok umurunda olmadı.
  • 0:40 - 0:42
    Tycho'nun hukukta
    kariyer yapması gerekiyordu
  • 0:42 - 0:45
    ancak on üç yaşında
    bir güneş tutulması gördükten sonra,
  • 0:45 - 0:48
    ona göksel gözlem sanatını öğreten
  • 0:48 - 0:50
    matematik ve fen profesörleri ile
  • 0:50 - 0:52
    daha fazla zaman geçirmeye başladı.
  • 0:52 - 0:56
    Tycho'nun amcası birkaç yıl sonra
    onu Almanya'ya gönderdiğinde,
  • 0:56 - 0:58
    hukuk çalışmalarına olan
    ilgisini kaybetmiş,
  • 0:58 - 1:00
    onun yerine astronomi
    kitaplarını okumaya,
  • 1:00 - 1:01
    araçlarını geliştirmeye
  • 1:01 - 1:04
    ve gece gökyüzünü dikkatlice
    not etmeye başlamıştı.
  • 1:04 - 1:06
    Kendi ölçümlerinin kitaplarındakinden
  • 1:06 - 1:08
    daha doğru olması çok uzun sürmedi.
  • 1:09 - 1:10
    Almanya'da iken, Tycho bir partide
  • 1:10 - 1:13
    başka bir öğrenci ile matematiksel
    bir formül üzerine
  • 1:13 - 1:15
    biraz tartışmaya girdi,
  • 1:15 - 1:17
    bu da bir kılıç düellosuna
    ve Tycho'nun burnunun
  • 1:17 - 1:19
    büyük bir parçasını
    kaybetmesine neden oldu.
  • 1:20 - 1:22
    Bundan sonra, yüzüne tutkalladığı
  • 1:22 - 1:24
    gerçekçi bir altın ve gümüş
  • 1:24 - 1:26
    protez giydiği söylendi.
  • 1:27 - 1:29
    Neyse ki, astronomi çalışmalarına
    devam etmek için
  • 1:29 - 1:31
    Tycho'nun burnuna ihtiyacı yoktu.
  • 1:31 - 1:33
    Gece gökyüzünü incelemeye
  • 1:33 - 1:35
    ve yıldızların açılarını
    ölçmek için bina büyüklüğünde
  • 1:35 - 1:37
    bir çeyrek daire de dahil olmak üzere
  • 1:37 - 1:39
    her türlü aracı yaratmaya devam etti.
  • 1:39 - 1:41
    Aylar süren dikkatli
    gözlemlerden sonra Tycho,
  • 1:41 - 1:43
    Cassiopeia takımyıldızında
  • 1:43 - 1:45
    yeni bir yıldız keşfetti.
  • 1:45 - 1:48
    Bu keşfin yayınlanması ona Avrupa
    çapında rock yıldızı statüsü
  • 1:48 - 1:51
    ve bilimsel pozisyon teklifleri verdi.
  • 1:52 - 1:55
    Onu ülkesinde tutmak isteyen
    Danimarka Kralı
  • 1:55 - 1:57
    Tycho'ya içinde son teknoloji
    bir gözlem evi olan
  • 1:57 - 1:59
    kendi kişisel adasını vermeyi teklif etti.
  • 1:59 - 2:02
    Uraniborg olarak adlandırılan
    ve Danimarka'nın
  • 2:02 - 2:06
    tüm bütçesinin yaklaşık %1'ine
    mâl olan bu gözlem evi;
  • 2:06 - 2:08
    resmi bahçeler, aile odaları,
  • 2:08 - 2:11
    personel ve ziyaretçi
    kraliyet üyeler için odalar
  • 2:11 - 2:15
    ayrıca tüm dev araçlar için bir yeraltı
    bölümü içeren bir kaleden ibaretti.
  • 2:15 - 2:17
    Tycho ayrıca makalelerini yayınlamak için
  • 2:17 - 2:19
    bir kağıt fabrikası ve matbaa
  • 2:19 - 2:22
    ve de simya çalışmak için
    bir laboratuvar yaptı.
  • 2:22 - 2:23
    Hiçbir kale eğlence olmadan
  • 2:23 - 2:25
    tamamlanamayacağından Tycho,
  • 2:25 - 2:26
    Jep adında bir kahin cüceyi
  • 2:26 - 2:28
    soytarı olarak işe aldı.
  • 2:29 - 2:31
    Tycho yaklaşık 20 yıl çalışarak
  • 2:31 - 2:34
    ve partileyerek adasında yaşadı.
  • 2:34 - 2:37
    Ancak yeni Danimarka Kralı ile
    araları açıldıktan sonra
  • 2:37 - 2:39
    Kutsal Roma İmparatoru'ndan
  • 2:39 - 2:42
    Prag'daki resmi imparatorluk
    astronomu olma daveti aldı.
  • 2:42 - 2:46
    Orada, asistanı olan
    başka bir ünlü astronom
  • 2:46 - 2:48
    Johannes Kepler ile tanıştı.
  • 2:48 - 2:50
    Kepler'in çalışmasıyla ilgilenirken,
  • 2:50 - 2:51
    Tycho verileri konusunda koruyucuydu
  • 2:51 - 2:54
    ve ikisi sık sık ateşli
    tartışmalara girdi.
  • 2:55 - 2:57
    1601'de Tycho oldukça fazla içtiği
  • 2:57 - 2:59
    resmi bir ziyafete katıldı
  • 2:59 - 3:02
    ancak masayı terk edemeyecek kadar kibardı
  • 3:02 - 3:04
    ve bunun yerine
    dişini sıkmaya karar verdi.
  • 3:04 - 3:05
    Kötü bir fikirdi çünkü o gece
  • 3:05 - 3:07
    idrar yolu enfeksiyonu oldu
  • 3:07 - 3:10
    ve birkaç gün sonra öldü.
  • 3:10 - 3:12
    Ancak ölümünden 400 yıl sonra,
  • 3:12 - 3:15
    Tycho'nun hala gizli
    birkaç sürprizi vardı.
  • 3:15 - 3:18
    Vücudu 2010 yılında çıkarıldığında
    ve incelendiğinde,
  • 3:18 - 3:20
    efsanevi altın ve gümüş burun
  • 3:20 - 3:22
    hiçbir yerde bulunamıyordu,
  • 3:22 - 3:23
    kimyasal izler onun yerine
  • 3:23 - 3:26
    daha rahat bir pirinç burun
    taktığını gösteriyor.
  • 3:26 - 3:29
    Tycho'nun bıyık kıllarının
    alışılmadık derecede
  • 3:29 - 3:32
    yüksek seviyelerde
    toksik cıva içerdiği bulundu.
  • 3:32 - 3:36
    İdrar yolu enfeksiyonunu tedavi etmek için
    kullanılan bir ilaç mıydı?
  • 3:36 - 3:38
    Simya deneylerinden bir kalıntı mı?
  • 3:38 - 3:41
    Yoksa kavgacı iş arkadaşı Johannes Kepler
  • 3:41 - 3:43
    verilerini almak için onu zehirledi mi?
  • 3:44 - 3:45
    Asla bilemeyebiliriz
  • 3:45 - 3:49
    ancak bir daha bilim insanlarının
    sıkıcı yaşam sürdüğünü düşündüğünüzde,
  • 3:49 - 3:50
    biraz daha derine inin.
  • 3:50 - 3:52
    Büyüleyici bir hikaye
    burnunuzun dibinde olabilir.
Title:
Tycho Brahe, rezil astronom - Dan Wenkel
Description:

Tam dersi görüntülemek için: http://ed.ted.com/lessons/tycho-brahe-the-scandalous-astronomer-dan-wenkel

Bilim adamlarının sıkıcı, monoton yaşamlar sürdürdüklerini düşünüyorsanız, Tycho Brahe'yi bilmiyorsunuz demektir. Gezegensel hareketi doğru bir şekilde tahmin eden 16. yüzyıl astronomu; kaçırılma, kılıç düellosu ve hatta kahin bir cüce ile tamamlanan oldukça dramatik bir yaşam sürdü. Dan Wenkel, bu sansasyonel bilim adamının arkasındaki tarihe dalarak, ölümünden sonra bile entrikaya nasıl ilham verdiğini açıklıyor.

Ders Dan Wenkel, animasyon Andrew Nam tarafından yapılmıştır.
more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TED-Ed
Duration:
04:08

Turkish subtitles

Revisions

Our website uses cookies for analysis purposes.