Return to Video

اسرار کروموزوم X - رابین بال

  • 0:07 - 0:10
    اسرار کروموزوم X.
  • 0:10 - 0:13
    این زنها دوقلوهای همسان هستند.
  • 0:13 - 0:15
    شکل بینی یکسان،
  • 0:15 - 0:16
    رنگ موی یکسان
  • 0:16 - 0:17
    و رنگ چشم یکسان دارند.
  • 0:17 - 0:20
    اما این زن نسبت به رنگ سبز کوررنگ است،
  • 0:20 - 0:23
    و این یکی سالم است.
  • 0:23 - 0:24
    چطور همچین چیزی ممکن است؟
  • 0:24 - 0:27
    پاسخ در ژنهایشان نهفته است.
  • 0:27 - 0:31
    در انسان، اطلاعات ژنتیکی
    که ویژگیهای فیزیکی ما را تعیین میکند
  • 0:31 - 0:36
    بر روی ۲۳ جفت کروموزوم
    درون هسته هر سلول ذخیره شده است.
  • 0:36 - 0:41
    این کروموزومها از پروتئین و رشتههای بلند
    درهم تنیدهی DNA ساخته شدهاند.
  • 0:41 - 0:46
    قطعات DNA، که به آنها ژن گفته میشود،
    به سلول میگویند پروتینهای خاصی را بسازد،
  • 0:46 - 0:49
    تا ماهیت و عملکرد سلول را کنترل کنند.
  • 0:49 - 0:53
    در هر جفت کروموزوم، هر کدام از
    یکی از والدین بیولوژیکی میآید.
  • 0:53 - 0:58
    در ۲۲ جفت از آنها، کروموزومها شامل
    مجموعه یکسانی از ژنها میباشند،
  • 0:58 - 1:01
    اما ممکن است اشکال متفاوتی از
    آن ژنها را داشته باشند.
  • 1:01 - 1:04
    تفاوتها ناشی از جهش هستند،
  • 1:04 - 1:06
    که شامل تغییراتی در توالی ژنتیکی است
  • 1:06 - 1:09
    که ممکن است چندین نسل قبل رخ داده باشند.
  • 1:09 - 1:11
    برخی از این تغییرات هیچ تاثیری ندارند،
  • 1:11 - 1:13
    برخی باعث بروز بیماری میشوند،
  • 1:13 - 1:16
    و برخی باعث به وجود آمدن
    سازگاریهای سودمند میشوند.
  • 1:16 - 1:19
    نتیجه داشتن دو شکل از هر ژن
  • 1:19 - 1:23
    این است که شما ترکیبی از ویژگیهای
    بیولوژیکی والدین را به نمایش میگذارید.
  • 1:23 - 1:26
    اما جفت ۲۳ام منحصر به فرد است،
  • 1:26 - 1:30
    و این همان راز کوررنگی یکی از دوقلوها است.
  • 1:30 - 1:35
    این جفت، که کروموزوم X و Y نام دارند،
    بر جنسیت بیولوژیکی شما اثر میگذارند.
  • 1:35 - 1:38
    بیشتر زنها دو کروموزوم X دارند
  • 1:38 - 1:42
    در حالی که بیشتر مردها یک کروموزوم X
    و یک کروموزوم Y دارند.
  • 1:42 - 1:46
    کروموزوم Y شامل ژنهایی
    برای رشد و باروری مردانه است.
  • 1:46 - 1:48
    از طرف دیگر، کروموزوم X
  • 1:48 - 1:53
    شامل ژنهایی مهم برای چیزهایی
    غیر از تعیین جنسیت و تولید مثل هستند،
  • 1:53 - 1:55
    مثلا رشد سیستم عصبی،
  • 1:55 - 1:56
    عملکرد ماهیچه اسکلتی،
  • 1:56 - 2:00
    و گیرندههایی در چشم
    که نور سبز را شناسایی میکنند.
  • 2:00 - 2:04
    به لحاظ بیولوژیکی مردی
    با یک جفت کروموزوم XY
  • 2:04 - 2:08
    تنها یک کپی از ژنهای
    کروموزوم X را دارا خواهد بود
  • 2:08 - 2:12
    لذا بدن انسان به گونهای تکامل یافته
    که بدون وجود نسخه دوم کارش را ادامه دهد.
  • 2:12 - 2:16
    اما اشکالی برای افراد دارای
    دو کروموزوم X به وجود میآید.
  • 2:16 - 2:21
    اگر هر دو کروموزوم X پروتئینسازی کنند،
    کاری که در دیگر کروموزومها امری عادی است،
  • 2:21 - 2:25
    به رشد جنین بطور کامل آسیب وارد خواهد شد.
  • 2:25 - 2:29
    راه حل غیرفعال شدن کروموزوم X است.
  • 2:29 - 2:33
    این اتفاق در مراحل اولیه رشد و زمانی
    رخ میدهد که جنین با دو کروموزوم X
  • 2:33 - 2:35
    به شکل تودهای توپی شکل از سلولها است.
  • 2:35 - 2:39
    هر سلول یکی از کروموزومهای
    X را غیرفعال میکند.
  • 2:39 - 2:42
    در این فرآیند تصادف
    به شکل قابل توجهی دخیل است
  • 2:42 - 2:46
    یک سلول ممکن است کروموزوم X آمده
    از یکی از والدین را غیرفعال کند،
  • 2:46 - 2:49
    و سلول دیگر کروموزوم آمده از
    والد دیگر را غیرفعال کند.
  • 2:49 - 2:54
    کروموزوم X غیرفعال چروکیده و بشکل تودهای
    بنام "جسم بار" درمیآید و خاموش میشود.
  • 2:54 - 2:58
    تقریبا هیچ کدام ژنهایش دستور
    ساخت پروتین را نمیدهند.
  • 2:58 - 3:02
    زمانی که این سلولهای اولیه تقسیم میشوند،
    هر یک کروموزوم غیرفعال خود را منتقل میکند
  • 3:02 - 3:06
    بنابراین برخی از سلولها کروموزوم X
    مادری را بیان میکنند،
  • 3:06 - 3:09
    درحالی که دیگر سلولها کروموزوم X
    پدری را بیان میکنند.
  • 3:09 - 3:11
    اگر این کروموزومها حامل
    ویژگیهای متفاوتی باشند،
  • 3:11 - 3:15
    آنگاه این تفاوتها
    در سلولها نمایان میشوند.
  • 3:15 - 3:18
    به این دلیل است که گربههای
    کالیکو خالخالی هستند.
  • 3:18 - 3:23
    یک کروموزوم X ژن رنگ موی نارنجی
    و کروموزوم X دیگر حاوی ژن رنگ مو مشکی بود.
  • 3:23 - 3:28
    الگوی رنگ مو بیانگر این است که کدام
    کروموزوم و در کجا فعال باقی مانده است.
  • 3:28 - 3:32
    حالا میتوانیم توضیحی برای دوقلوی
    کوررنگمان داشته باشیم.
  • 3:32 - 3:36
    هر دو خواهر یک کپی از ژن گیرنده رنگ
    سبز جهش یافته را به ارث بردهاند
  • 3:36 - 3:38
    به علاوه یک کپی سالم از این ژن.
  • 3:38 - 3:42
    جنین قبل از غیرفعال شدن کروموزوم
    X تقسیم به دوقلو میشود،
  • 3:42 - 3:46
    بنابراین هر کدام از دوقلوها دارای
    الگوی غیرفعال شده متفاوتی هستند.
  • 3:46 - 3:49
    در یکی کروموزوم X با ژن سالم
  • 3:49 - 3:52
    در سلولهایی که در نهایت
    به چشم تبدیل میشوند غیرفعال است.
  • 3:52 - 3:54
    بدون آن ساختارهای ژنتیکی
  • 3:54 - 3:59
    او نمیتواند رنگ سبز را
    تشخیص دهد و کوررنگ است.
  • 3:59 - 4:02
    اختلالاتی که به جهش
    کروموزوم X مربوط هستند،
  • 4:02 - 4:04
    مانند کوررنگی،
  • 4:04 - 4:05
    یا هموفیلی،
  • 4:05 - 4:09
    معمولاً در افراد دارای
    دو کروموزوم X کمتر دیده میشوند.
  • 4:09 - 4:13
    دلیل آن این است که در افراد دارای
    یک کروموزوم سالم و یک جهش یافته،
  • 4:13 - 4:17
    تنها بعضی از سلولها
    تحت تاثیر جهش قرار میگیرند.
  • 4:17 - 4:21
    شدت اختلال بستگی دارد به اینکه
    کدام کروموزوم از کار افتاده است
  • 4:21 - 4:24
    و آن سلول کجا قرار گرفته است.
  • 4:24 - 4:28
    از طرف دیگر، همه سلولهای کسی
    که تنها یک کروموزوم X دارد
  • 4:28 - 4:33
    اگر کپی جهش یافته را به ارث برده باشد،
    تنها میتواند ژنهای آن را بیان کند.
  • 4:33 - 4:36
    هنوز هم سوالات حل نشدهای
    درباره از کار افتادن کروزوم X وجود دارد،
  • 4:36 - 4:40
    مثل اینکه چطور بعضی
    از ژنهای کروموزوم X از آن فرار میکنند
  • 4:40 - 4:44
    و چرا از کار افتادگی همیشه تصادفی نیست.
  • 4:44 - 4:46
    چیزی که میدانیم این است که این طرز کار
  • 4:46 - 4:51
    یکی از چندین راههایی است که ژنها
    به تنهایی همه داستان ما را نمیگویند.
Title:
اسرار کروموزوم X - رابین بال
Description:

درس کامل در: http://ed.ted.com/lessons/secrets-of-the-x-chromosome-robin-ball

دنباله DNA که از والدینمان به ارث می‌بریم جهت گیری ساخت سلول‌های ما را رمز گذاری می‌کند و به ما ویژگی‌های خاص می‌دهد. دوقلوهای همسان دارای زنجیره DNA یکسانی هستند، پس چطور ممکن است یکی دچار اختلال ژنتیکی شود و دیگری نه؟ رابین بال شرح می‌دهد چرا راز آن در از کار افتادگی کروموزوم X نهفته است.

درس از رابین بال، انیمیشن از آنتون تروفیموف
more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TED-Ed
Duration:
05:06

Persian subtitles

Revisions

Our website uses cookies for analysis purposes.