Return to Video

မျက်မမြင် ဂူငါးအတွင်းက တွေ့ရတဲ့ သမိုင်းမတင်မီ ကာလများအတွက် သဲလွန်စများ။

  • 0:01 - 0:03
    Ichthyology ဆိုတာ
  • 0:03 - 0:04
    ငါးအမျိုးအစား လေ့လာမှုပညာပါ။
  • 0:04 - 0:07
    ငြီးငွေ့စရာ စာလုံးကြီး
    တစ်လုံးပုံပေါက်ပေမဲ့
  • 0:07 - 0:09
    တကယ်က အတော် စိတ်လှုပ်ရှားစရာပါ။
  • 0:09 - 0:12
    အကြောင်းက Ichthyology ဟာ "YOLO" ပါတဲ့
  • 0:12 - 0:14
    တစ်ခုတည်းသော "ology" ပါ။
  • 0:14 - 0:15
    (ရယ်သံများ)
  • 0:15 - 0:17
    ကဲ ပရိတ်သတ်ထဲက တော်တဲ့ ကလေးတွေအတွက်
  • 0:17 - 0:21
    YOLO ဟာ "you only live once" ကို
    ကိုယ်စားပြုတာ သိပြီးသားဖြစ်ကာ
  • 0:21 - 0:23
    ကျွန်တော့မှာ တစ်ဘဝတည်းရှိလို့ပါ။
  • 0:23 - 0:26
    ဒါကို ကိုယ်လုပ်ဖို အမြဲအိပ်မက်တာ
    လုပ်ရင်း ကုန်ဆုံးမယ်၊
  • 0:26 - 0:29
    ကမ္ဘာ့ ပုန်းနေတဲ့ အံဖွယ်ရာတွေကြည့်ကာ
    မျိုးစိတ်သစ်တွေ ရှာရင်းပေါ့။
  • 0:29 - 0:31
    ဒါက ကျွန်တော် စလုပ်တာပါ။
  • 0:31 - 0:35
    မကြာသေးခင်က မျိုစိတ်သစ်တွေရှာဖို့
    လိုဏ်တွေကို တကယ် အာရုံစိုက်ခဲ့တယ်။
  • 0:35 - 0:39
    ဖြစ်သွားတာက အဲဒီမှာ ဂူငါး
    မျိုးစိတ်သစ်တွေ အများကြီး ရှိနေတယ်။
  • 0:39 - 0:40
    ဘယ်ကို ကြည့်ဖို့လိုတယ်ဆိုတာပဲ
  • 0:40 - 0:43
    သိဖို့လိုပြီး နည်းနည်းလေး ပိန်လောက်တယ်လေ။
  • 0:43 - 0:44
    (ရယ်သံများ)
  • 0:44 - 0:48
    ကဲ ဂူငါးတွေက ဇီဝဗေဒနဲ့ ဘူမိဗေဒ
    အကြောင်း အများကြီးပြောနိုင်တယ်။
  • 0:48 - 0:52
    သူတို့တစ်ဝိုက်က မြေထုတွေဟာ ဒီအပေါက်
    လေးတွေထဲ ညပ်နေခြင်းအားဖြင့်
  • 0:52 - 0:54
    ဘယ်လို ပြောင်းတယ်၊
    ရွေ့တယ်ဆိုတာ ပြောနိုင်တယ်။
  • 0:54 - 0:58
    မျက်စေ့ကွယ်ခြင်းကနေ အမြင်ရဲ့
    ဆင့်ကဲပြောင်းလဲခြင်းကို ပြောပြနိုင်တယ်။
  • 0:59 - 1:02
    ကဲ ငါးတွေမှာ ကျွန်တော်တို့လိုပဲ
    အဓိကကျတဲ့ မျက်လုံးတွေပါပါတယ်။
  • 1:02 - 1:06
    ကျောရိုးရှိအားလုံး လုပ်ပြီး
    ငါးမျိုးစိတ်တစ်ခု ဒီမှောင်မဲ၊ အေးစက်တဲ့
  • 1:06 - 1:09
    ဂူဝန်းကျင်နဲ့ လိုက်ဖက်အောင်ပြင်တိုင်း
  • 1:09 - 1:13
    မျိုးဆက်တွေ အများကြီးလွန်တဲ့အခါ
    ဒီတစ်ခုလို မျက်လုံးမဲ့ ဂူငါးတစ်ကောင်အဖြစ်
  • 1:13 - 1:16
    အဆုံးမသတ်ခင်ထိ မျက်လုံးတွေနဲ့
    အမြင်အာရုံ ပျောက်ကြတယ်။
  • 1:16 - 1:20
    အခု ဂူငါးမျိုးစိတ်တိုင်းဟာ နည်းနည်း
    ကွဲပြားပြီး ပြောင်းလဲဖြစ်ပေါ်ကာ
  • 1:20 - 1:24
    တစ်ကောင်စီမှာ ထူးခြားတဲ့ ဘူမိနဲ့
    ဇီဝဆိုင်ရာ ပုံပြင်တစ်ပုဒ် ပြောဖို့ရှိပြီး
  • 1:24 - 1:27
    ဒါကြောင့် မျိုးစိတ်သစ်တစ်ခု
    တွေ့တဲ့အခါ စိတ်လှုပ်ရှားရတာပါ။
  • 1:27 - 1:31
    ဒါက ကျွန်တော်တို့ သရုပ်ဖော်ခဲ့တဲ့
    Indiana တောင်ပိုင်းက မျိုးစိတ်သစ်ပါ။
  • 1:31 - 1:35
    ဒါကို Amblyyopsis hoosieri ၊
    Indiana ဂူငါးလို့ အမည်ပေးလိုက်တယ်။
  • 1:35 - 1:36
    (ရယ်သံများ)
  • 1:36 - 1:39
    ၎င်းတို့နဲ့ အနီးစပ်ဆုံး
    ဆွေမျိုး ဂူငါးတွေက Kentucky က
  • 1:39 - 1:41
    Mammoth Cave System မှာပါ။
  • 1:41 - 1:44
    နှစ်ပေါင်း သန်းအနည်းငယ်က
    Ohio မြစ်က ၎င်းတို့ကို ခွဲလိုက်တော့
  • 1:44 - 1:45
    စပြီး ကွဲလွဲလာတယ်။
  • 1:45 - 1:48
    ဒီကာလမှာ ၎င်းတို့ရဲ့ အမြင်ကွယ်မှု
    နောက်ကွယ်က ဗီဇပိုင်း
  • 1:48 - 1:51
    ဗိသုကာပုံစံထဲမှာ သိမ်မွေ့တဲ့
    ခြားနားမှုတွေ ဖြစ်ပေါ်လာတယ်။
  • 1:51 - 1:55
    ဒီဗီဇကို rhodospin လို့ခေါ်ပြီး၊ ဒါက
    အမြင်အာရုံအတွက် သေရေးရှင်ရေးပါ။
  • 1:55 - 1:57
    ကျွန်တော်တို့မှာရှိတာ
    ဒီမျိုးစိတ်တွေမှာ ရှိတယ်။
  • 1:57 - 2:00
    ဒီဗီဇမှာ အသုံးဝင်မှုအကုန်
    ပျောက်သွားတဲ့ မျိုးစိတ်က လွဲရင်
  • 2:00 - 2:02
    အခြားတစ်ခုက ထိန်းထားတယ်။
  • 2:02 - 2:06
    ဒီတော့ ဒါက ကျွန်တော်တို့ အမြင်အာရုံ
    နောက်ကွယ်က ဗီဇတွေကို ကြည့်လို့ရတဲ့နေရာ
  • 2:06 - 2:09
    ဘယ်လိုကျွန်တော်တို့ မြင်နိုင်
    တယ်ဆိုတဲ့ ဇစ်မြစ်တွေမှာ
  • 2:09 - 2:12
    ဒီလှပတဲ့ သဘာဝ စမ်းသပ်မှုကို
    တည်ထောင်နိုင်တယ်။
  • 2:13 - 2:15
    ဒါပေမဲ့ ဒီဂူငါးတွေထဲက ဗီဇတွေဟာ
  • 2:15 - 2:18
    နက်ရှိုင်းတဲ့ ဘူမိဆိုင်ရာ
    အချိန်ကိုပါ ပြောနိုင်ပါတယ်။
  • 2:18 - 2:20
    ဒီနေရာက ဒီမျိုးစိတ်ထဲက
    ထက် သိပ်မပိုပါလောက်ပါဘူး။
  • 2:20 - 2:23
    ဒါက Typhleotris maraybe လို့
    အမည်ပေးထားတဲ့ Madagascar က
  • 2:23 - 2:26
    ကျွန်တော်တို့ ပုံဖော်ခဲ့တဲ့
    မျိုးစိတ်သစ်ပါ။
  • 2:26 - 2:30
    အဓိပ္ပါယ်က Malagasy က
    "အန်ချင်စရာကြီး" ပါ။
  • 2:30 - 2:32
    ဒီမျိုးစိတ်ကို စုဖို့ ကြိုးစားတော့
    အန်ချင်ခဲ့လို့ပါ။
  • 2:33 - 2:34
    ကဲ ယုံချင်မှယုံပါ၊
  • 2:34 - 2:37
    အသေတွေနဲ့ ပြည့်နေတဲ့ အခေါင်းတွေနဲ့
    လင်းနို့ ချေးတွေ
  • 2:37 - 2:39
    ပြည့်နေတဲ့ ဂူတစ်ဝိုက်မှာ
  • 2:39 - 2:42
    ရေကူးခြင်းက ဘဝမှာ လုပ်နေနိုင်တာမှာ
    ဟန်အကျဆုံးတော့ မဟုတ်ဘူး။
  • 2:42 - 2:43
    ဒါပေမဲ့ တစ်ခါပဲ နေရတာလေ။
  • 2:43 - 2:47
    (ရယ်သံများ)
  • 2:47 - 2:51
    ကျွန်တော်တို့ကို သတ်ဖို့ကြိုးစားခဲ့ပေမဲ့
    ဒီမျိုးစိတ်ကို နှစ်သက်တယ်၊
  • 2:51 - 2:54
    အကြောင်းက Madagascar က ဒီမျိုးစိတ်ရဲ့
  • 2:54 - 2:57
    အနီးဆုံး မျိုးရိုးက ကီလို ၆၀၀၀
    အဝေးမှာ ရှိတဲ့
  • 2:57 - 2:58
    Australia က ဂူငါးတွေပါ။
  • 2:59 - 3:02
    ကဲ သုံးလက်မ အရှည်ရှိတဲ့ ရေချို
    ဂူငါးတွေဟာ အိန္ဒိယသမုဒ္ဒရာကို
  • 3:02 - 3:04
    ကူးဖြတ်နိုင်စရာ မရှိပါဘူး။
  • 3:04 - 3:07
    ဒီတော့ ဒီမျိုးစိတ်တွေရဲ့ DNA ကို
    ယှဉ်ကြည့်တဲ့အခါ တွေ့ရတာက
  • 3:07 - 3:11
    ၎င်းတို့ဟာ နှစ်ပေါင်း သန်း ၁၀၀ ကျော်
    (သို့) တောင်ပိုင်း တိုက်ကြီးတွေ
  • 3:11 - 3:15
    အတူတူရှိခဲ့စဉ် ကာလလောက်ကနေ
    ခွဲခွာခံနေရတယ်ဆိုတာပါ။
  • 3:16 - 3:18
    တကယ်က ဒီမျိုးစိတ်တွေဟာ
    လုံးဝ မရွှေ့ခဲ့ပါဘူး။
  • 3:18 - 3:20
    တိုက်ကြီးတွေက သူတို့ကို ရွှေ့ခဲ့တာပါ။
  • 3:20 - 3:22
    ဒါနဲ့ သူတို့ရဲ့ DNA ကနေ ကျွန်တော်တို့ကို
  • 3:22 - 3:24
    ဒီရှေးဟောင်း ဘူမိဖြစ်စဉ်တွေကို ဘယ်လို
  • 3:24 - 3:28
    သက်တမ်း သတ်မှတ်ဖို တိကျတဲ့
    ပုံစံနဲ့ အတိုင်းအတာကို ပေးပါတယ်။
  • 3:29 - 3:31
    ကဲ ဒီမျိုးစိတ်က သိပ်သစ်လွန်းတော့
  • 3:31 - 3:34
    ၎င်းရဲ့ အမည်ကို ပြောပြဖို့
    အခွင့်တောင် မရှိပါဘူး။
  • 3:34 - 3:36
    ဒါပေမဲ့ ပြောနိုင်တာက ဒါက
    Mexico က မျိုးစိတ်သစ်တစ်ခုပါ၊
  • 3:37 - 3:38
    မျိုးသုဉ်းပြီးလောက်ပါပြီ။
  • 3:39 - 3:42
    မျိုးသုဉ်းနိုင်လောက်တဲ့ အကြောင်းက
    ၎င်းလာတဲ့ သိထားတဲ့ တစ်ခုတည်းသော
  • 3:42 - 3:45
    ဂူစနစ်က အနီးတစ်ဝိုက်မှာ ဆည်
    ဆောက်စဉ်က ဖျက်ဆီးခံရလို့ပါ။
  • 3:45 - 3:47
    ဂူငါးတွေအတွက် ကံဆိုးချင်တော့
  • 3:47 - 3:48
    သူတို့ နေထိုင်ရာ မြေအောက်ရေက
  • 3:48 - 3:50
    ကျွန်တော်တို့ သောက်ရေ
    ပင်မရင်းမြစ်ပါ ဖြစ်တာပါ။
  • 3:51 - 3:56
    ကဲ ဒီမျိုးစိတ်ရဲ့ အနီးဆုံး မျိုးရိုးကို
    တကယ် မသိသေးပါဘူး။
  • 3:56 - 3:58
    Mexico က အခြားအရာလည်း ဖြစ်ပုံမရဘူး။
  • 3:58 - 4:00
    ဒီတော့ Cuba က တစ်ခုခု ဖြစ်လောက်တယ်၊
  • 4:00 - 4:02
    ဒါမှမဟုတ် Florida (သို့) India ပေါ့။
  • 4:03 - 4:07
    ဒါပေမဲ့ ဘာဖြစ်ဖြစ် Caribbean ရဲ့
    ဘူမိဗေဒ အကြောင်းတစ်ခုခု (သို့)
  • 4:07 - 4:11
    အမြင်ကွယ်ခြင်း အမျိုးအစားတစ်ချို့ကို
    ပိုကောင်းကောင်း ရှာဖွေပုံရဲ့
  • 4:11 - 4:13
    ဇီဝဗေဒကို ပြောပြနိုင်လောက်တယ်။
  • 4:13 - 4:16
    ဒါပေမဲ့ ဒီမျိုးစိတ် မျိုးမသုဉ်းခင်
    ရှာဖွေဖို့ မျှော်လင့်ပါတယ်။
  • 4:17 - 4:19
    ကျွန်တော့ရဲ့ တစ်ဘဝကို ငါးလေ့လာတဲ့
  • 4:19 - 4:22
    ပညာရှင်အဖြစ် ကမ္ဘာမြေရဲ့
    ဘူမိဗေဒအကြောင်းနဲ့ ဇီဝဗေဒကို
  • 4:22 - 4:25
    ကျွန်တော်တို့ မြင်ပုံကိုပြောပြနိုင်တဲ့
  • 4:25 - 4:28
    ဒီအညတရ မျက်မမြင် ဂူငါးလေးတွေကို
    ရှာဖွေ၊ ကယ်ဆယ်ဖို့
  • 4:28 - 4:30
    ကြိုးစားရင်း ကုန်ဆုံးမှာပါ။
  • 4:31 - 4:32
    ကျေးဇူးတင်ပါတယ်။
  • 4:32 - 4:36
    (လက်ခုပ်သံများ)
Title:
မျက်မမြင် ဂူငါးအတွင်းက တွေ့ရတဲ့ သမိုင်းမတင်မီ ကာလများအတွက် သဲလွန်စများ။
Speaker:
Prosanta Chakrabarty
Description:

TED ဝိုင်းတော်သား Prosanta Chakrabarty ဟာ ဂူအောင်းငါး မျိုးစိတ်သစ်ကို ရှာပုံတော်ဖွင့်ဖို့ ကမ္ဘာကြီးရဲ့ ပုန်းကွယ်နေတဲ့ အပိုင်းများကို စူးစမ်းရှာဖွေပါတယ်။ ဒီမြေအောက် သတ္တဝါတွေဟာ စိတ်ဝင်စားစရာကောင်းတဲ့ ပြုပြင်ပြောင်းလဲမှုတွေကို ဖန်တီးခဲ့ကြပြီး ၎င်းတို့ဟာ နှစ်သန်းချီတဲ့အချိန်က တိုက်ကြီးတွေ ကျိုးပျက်ကွဲထွက်ခဲ့ပုံနဲ့ပတ်သက်တဲ့ ဘူမိဗေဒဆိုင်ရာ သဲလွန်စတွေအပြင် မသိမြင်မှုထဲကို ဇီဝဆိုင်ရာ အတွင်းသဘောတွေကို ပံ့ပိုးပေးပါတယ်။ ဒီဟောပြောချက်အတိုလေးထဲက နက်ရှိုင်းတဲ့ကာလကို အာရုံပြုဆင်ခြင်လိုက်ပါဦး။
more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TEDTalks
Duration:
04:49

Burmese subtitles

Revisions

Our website uses cookies for analysis purposes.