Điều gì xảy ra khi bạn bị sốc nhiệt? - Douglas J. Casa

Xem bài học đầy đủ tại: http://ed.ted.com/lessons/what-happens-when-you-get-heat-stroke-douglas-j-casa

Bạn đã bao giờ bị sốc nhiệt? Tình trạng này xảy ra do vận động quá sức dưới nhiệt độ cao và là một trong 3 nguyên nhân phổ biến nhất gây ra cái chết ở các vận động viên và binh lính trong lúc tập luyện. Douglas J. Casa giải thích về tác hại của sốc nhiệt lên cơ thể và đi vào chi tiết kế hoạch hành động trong trường hợp nó xảy ra với một người quen của bạn.

Bài giảng của Douglas J. Casa, minh họa bởi Cinematic.

Năm 1985, Douglas Casa 16 tuổi

đã tham gia cuộc thi chạy 10,000m
của Empire State Games.

Bỗng nhiên, khi chỉ còn 200m,
anh khụy xuống,

đứng dậy, rồi lại khụy xuống
trên đường chạy,

với nhiệt độ cơ thể
ở mức nguy hiểm.

Anh ấy bị sốc nhiệt.

May thay, được điều trị
đúng cách và kịp thời,

anh ấy đã qua cơn nguy kịch

và từ đó đã cứu 167 người
khỏi hoàn cảnh tương tự.

Từ người lính
trên chiến trường thời xưa

tới "chiến binh" ngày nay trên sân bóng,

sốc nhiệt hay say nắng
luôn là mối lo ngại nghiêm trọng.

Không giống như sốc nhiệt cổ điển
chỉ tác động lên cơ thể yếu ớt

như trẻ sơ sinh và người già
qua sóng nhiệt.

sốc nhiệt do gắng sức xuất phát từ
việc hoạt động mạnh dưới sức nóng.

Đó là 1 trong top 3 nguyên nhân gây chết
ở vận động viên và binh sĩ lúc luyện tập.

Khi tập thể dục,
gần 80% năng lượng mà bạn sử dụng

được chuyển hóa thành nhiệt.

Thông thường,
người ta biết đến nó

như là căng thẳng nhiệt bù.

Cơ thể bạn tiêu thụ nhiệt
nhanh như khi nó được tạo ra

qua phương pháp làm lạnh
như bốc hơi mồ hôi.

Nhưng với căng thẳng
không bù nhiệt,

cơ thể bạn không thể
mất đủ nhiệt

do quá sức
hoặc nhiệt độ cao và ẩm,

từ đó làm nhiệt độ trung tâm
tăng cao hơn mức bình thường.

Điều này làm biến tính protein
và màng tế bào,

tạo ra những tế bào
không còn chức năng ban đầu

và bắt đầu rò rỉ vật chất bên trong.

Nếu những tế bào rò rỉ này
tiếp tục sinh sôi trong cơ thể,

hậu quả thật khôn lường.

Bao gồm hủy hoại gan,
máu đông trong thận,

phá hủy ống tiêu hóa và thậm chí là
làm hỏng những cơ quan chủ chốt.

Vậy làm thế nào để chẩn đoán
sốc nhiệt do quá sức?

Tiêu chí quan trọng nhất là
nhiệt độ cơ thể lớn hơn 40 độ C

đi kèm với những triệu chứng như

tăng nhịp tim, huyết áp thấp và thở gấp

hoặc dấu hiệu mất chức năng
của hệ thần kinh trung ương

như hành vi mất kiểm soát,
hung hăng hoặc mất ý thức.

Phương pháp đúng và dễ thực hiện nhất
để đánh giá nhiệt độ cơ thể

là dùng nhiệt kế trực tràng

vì những cách đo nhiệt độ khác
không chính xác trong tình huống này.

Khi điều trị,

cần làm mát trước,
rồi mới di chuyển.

Vì cơ thể con người chỉ có thể
chịu nhiệt độ bên trong hơn 40 độ C

trong khoảng 30 phút
trước khi tế bào bị phá hủy,

việc quan trọng phải làm
là nhanh chóng làm mát

để giảm nhiệt độ
càng sớm càng tốt.

Sau khi tháo đồ bảo vệ
ra khỏi người bệnh nhân,

hãy để họ vào bồn nước đá
trong khi khuấy nước

và liên tục kiểm tra
những bào quan quan trọng.

Nếu điều đó không khả thi,

có thể ngâm bệnh nhân trong nước đá
hoặc đắp khăn ướt lên toàn cơ thể.

Nhưng trước khi làm bất cứ điều gì,
đầu tiên hãy gọi cấp cứu.

Trong lúc chờ đợi,
cần giữ bình tĩnh cho bệnh nhân

đồng thời làm lạnh
nhiều khu vực nhất có thể

cho đến khi nhân viên cấp cứu tới.

Khi nhân viên y tế tới,
vẫn phải tiếp tục làm mát

cho tới khi nhiệt độ cơ thể
hạ xuống mức 38.9 độ C.

Ta biết rằng
Mặt trời mang tới sự sống,

nhưng cũng có thể lấy nó đi
nếu ta không cẩn thận,

điều này có thể xảy ra
với cả người khỏe mạnh nhất.

Năm 1859, bác sĩ JJ Levick đã viết
về sốc nhiệt do gắng sức:

"Nó đánh gục cả bệnh nhân
mang đầy đủ áo giáp.

Tuổi trẻ, sức khỏe, sự cường tráng
không phải là vật cản của nó."

Mặc dù tình trạng này thuộc top 3
nguyên nhân gây chết người trong thể thao,

khả năng cứu sống là 100%
nếu được chăm sóc đúng cách.