Return to Video

Sıcak çarptığında ne olur? - Douglas J. Casa

  • 0:10 - 0:13
    1985'te, 16 yaşındaki Douglas Casa,
    Empire State oyunlarındaki
  • 0:13 - 0:17
    10 bin metre koşusuna katıldı.
  • 0:17 - 0:21
    Bitişe 200 m kala birden
    olduğu yere yığıldı
  • 0:21 - 0:25
    ayağa kalktı ama bitiş çizgisinde
    vücut ısısı tehlikeli bir seviyeye
  • 0:25 - 0:27
    ulaşmış bir şekilde tekrar yere
    yığıldı.
  • 0:27 - 0:30
    Yorulmaya bağlı sıcak çarpması geçiriyordu
  • 0:30 - 0:32
    Neyse ki anında ve uygun müdahaleyle
  • 0:32 - 0:35
    olası bir ölümcül sondan kurtuldu ve
  • 0:35 - 0:39
    o günden beri benzer duruma düşen
    167 insana yardım etti.
  • 0:39 - 0:41
    Er meydanındaki
    antik dönem savaşçılarından
  • 0:41 - 0:44
    arenadaki modern zaman savaşçılarına
  • 0:44 - 0:48
    sıcak çarpması ve güneş çarpması
    ciddi bir kaygı olmaya devam etti.
  • 0:48 - 0:51
    Sıcak hava dalgalarının sırasında
    çocuklar ve yaşlılar gibi
  • 0:51 - 0:54
    savunmasızları etkileyen
    klasik sıcak çarpmasının
  • 0:54 - 0:57
    aksine yorulmaya bağlı sıcak çarpması
    sıcak havada yoğun çalışmadan kaynaklanır.
  • 0:57 - 1:02
    Sporcular ile askerlerin antrenman
    ölümlerinin başlıca üç nedeninden biridir.
  • 1:02 - 1:05
    Egzersiz yaparken
    vücudunuzdaki enerjinin yaklaşık %80'i
  • 1:05 - 1:07
    ısıya dönüşür.
  • 1:07 - 1:09
    Normal şartlar altında,
  • 1:09 - 1:11
    bu, makul bir ısı baskısı oluşturur.
  • 1:11 - 1:15
    Vücudunuz terleme gibi serinleme
    yöntemleri kullanarak
  • 1:15 - 1:17
    oluşan bu ısıyı hızlıca dağıtır.
  • 1:17 - 1:20
    Temel ısı değerini aşırı yükselten
  • 1:20 - 1:22
    yüksek nemli sıcaklar ve
  • 1:22 - 1:25
    fazla yorulmaya maruz kalındığında,
  • 1:25 - 1:28
    vücudunuz oluşan yüksek ısıyı dağıtamaz.
  • 1:28 - 1:31
    Bu durum, proteinlerin ve hücre
    zararının yapısını bozarak
  • 1:31 - 1:34
    hücrelerin düzgün çalışmamasına
  • 1:34 - 1:36
    ve içindekileri dışarı
    sızdırmasına yol açar.
  • 1:36 - 1:38
    Bu hücreler vücutta
    hızla yayılmaya başlarsa
  • 1:38 - 1:40
    sonuçlar harap edici olabilir.
  • 1:40 - 1:43
    Karaciğeri zedeleyebilir,
    böbreklerde pıhtı oluşturabilir,
  • 1:43 - 1:48
    sindirim sistemin zarar verebilir
    hatta hayati organları iflas ettirebilir.
  • 1:48 - 1:51
    Yorulmaya bağlı sıcak çarpması
    nasıl teşhis edilebilir?
  • 1:51 - 1:55
    Esas kriter vücut ısısının
    40 dereceden yüksek olmasıdır.
  • 1:55 - 1:57
    Bunun yanında, çarpıntı,
    düşük tansiyon,
  • 1:57 - 2:00
    nefes alış verişinde hızlanma gibi
    fiziki belirtiler veya
  • 2:00 - 2:03
    ne yapacağını bilememe,
    hırçınlık ya da bilinç kaybı gibi
  • 2:03 - 2:07
    sinir sisteminin düzgün
    işlememesi olabilir.
  • 2:07 - 2:11
    Ateşi ölçmenin en uygun ve isabetli yolu
  • 2:11 - 2:12
    rektal termometre kullanmaktır.
  • 2:12 - 2:17
    Zira diğer bilinen yöntemler,
    bu durumda yetersiz kalmaktadır.
  • 2:17 - 2:19
    Müdahale anında,
  • 2:19 - 2:23
    kişiyi hareket ettirmeden önce
    mutlaka ateşi düşürülmelidir.
  • 2:23 - 2:27
    İnsan bedeni 40 derece ve yukarısı ateşin
    vücutta kalıcı zarar bırakmasına
  • 2:27 - 2:30
    yarım saat kadar direnebilmektedir.
  • 2:30 - 2:33
    Ateşi ivedilikle düşürebilmek için
  • 2:33 - 2:36
    serinletme işleminin olay yerinde
    başlatılması çok önemli.
  • 2:36 - 2:40
    Spor aksesuarları ve diğer koruyucuları
    vücuttan çıkardıktan sonra
  • 2:40 - 2:43
    hastayı buzlu suya yatırın
  • 2:43 - 2:45
    ve hastanın temel değerlerini
    sürekli takip edin.
  • 2:45 - 2:47
    Bu mümkün olmazsa,
  • 2:47 - 2:51
    havluları buzlu suda ıslatmak ve
    vücudu silmek de işe yarar.
  • 2:51 - 2:55
    Müdahaleye başlamadan evvel
    acil servisi aramayı unutmayın.
  • 2:55 - 2:58
    Acil servisin gelmesini
    beklerken
  • 2:58 - 3:00
    ve bedenini mümkün olduğunca
    serin tutmaya çalışırken
  • 3:00 - 3:03
    hastayı sakinleştirmek de önemli.
  • 3:03 - 3:06
    Eğer olay mahallinde personel mevcutsa
  • 3:06 - 3:11
    ateş 38.9 dereceye düşünceye kadar
    serinletme işlemine devam edilmeli.
  • 3:11 - 3:13
    Güneş yaşam kaynağı olarak bilinir,
  • 3:13 - 3:15
    ama dikkatli olmazsak
    en dayanıklılarımız için bile
  • 3:15 - 3:18
    can kaybına da neden olabilir.
  • 3:18 - 3:22
    Dr. JJ Levick'in 1859'da yazdığı gibi
  • 3:22 - 3:25
    "Yorulmaya bağlı sıcak çarpması
    insana tüm gücüyle saldırır.
  • 3:25 - 3:29
    Gençlik, sağlık ve dayanıklılık
    onun için bir engel teşkil etmez."
  • 3:29 - 3:34
    Spor ölümlerinin başta gelen üç
    nedeninden biri olsa da
  • 3:34 - 3:37
    uygun bakımla, bu rahatsızlığı
    %100 yenmek mümkün.
Title:
Sıcak çarptığında ne olur? - Douglas J. Casa
Description:

Dersin tamamı için bkz. http://ed.ted.com/lessons/what-happens-when-you-get-heat-stroke-douglas-j-casa

Hiç yorulmaya dayalı sıcak çarpması geçirdiniz mi? Yorulmaya dayalı sıcak çarpması sıcak havada yoğun çalışmadan kaynaklanır ve sporcular ile askerlerin antrenmanlarda yaşadıkları ölümlerin önde gelen üç nedeninden biridir. Douglas J. Casa sıcak çarpmasının insan bedenindeki muazzam etkilerini açıklıyor ve tanıdığınız birinin sıcak çarpması geçirmesi halinde yapmanız gerekenleri detaylıca anlatıyor.

Ders: Douglas J. Casa, Animasyon: Cinematic
more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TED-Ed
Duration:
03:54

Turkish subtitles

Revisions

Our website uses cookies for analysis purposes.