Return to Video

Thế giới ngầm của các hang động nước ngầm

  • 0:01 - 0:04
    Tôi là nhà thám hiểm nước ngầm,
  • 0:05 - 0:08
    chuyên lặn trong các hang động.
  • 0:09 - 0:12
    Khi còn bé, tôi muốn làm
    một phi hành gia,
  • 0:12 - 0:16
    nhưng khi lớn lên ở Canada, vì là
    một cô gái nên điều đó không khả thi.
  • 0:18 - 0:21
    Nhưng thật ra, chúng ta biết
    về không gian còn nhiều hơn
  • 0:21 - 0:26
    điều chúng ta biết về các mạch
    nước ngầm chảy xuyên hành tinh,
  • 0:26 - 0:29
    chúng chính là dòng máu của Mẹ Đất.
  • 0:30 - 0:33
    Vậy tôi quyết định làm một cái gì đó
    có thể là rất ấn tượng.
  • 0:33 - 0:36
    Thay vì du hành trong không gian,
  • 0:36 - 0:39
    tôi muốn thám hiểm những kỳ quan
    trong lòng hành tinh.
  • 0:40 - 0:42
    ngày nay, nhiều người nói
  • 0:42 - 0:46
    lặn trong các hang động có thể là một
    trong những phiêu lưu nguy hiểm nhất.
  • 0:47 - 0:49
    Tôi nghĩ chính các bạn ở đây,
    trong khán phòng này,
  • 0:49 - 0:52
    nếu bị đột ngột rơi vào một vùng tối,
  • 0:52 - 0:55
    việc của bạn
    là tìm ra lối thoát,
  • 0:55 - 0:57
    đôi khi bơi xuyên qua những
    không gian rộng lớn,
  • 0:57 - 1:01
    và đôi khi phải bò lết rất khó khăn
    dưới các băng ghế,
  • 1:01 - 1:03
    để men theo một lối đi hẹp,
  • 1:03 - 1:08
    chỉ chờ máy thở cung cấp hơi
    cho lần thở tiếp theo của bạn.
  • 1:08 - 1:10
    Vâng, đó là nơi tôi làm việc.
  • 1:11 - 1:13
    Nhưng điều mà tôi muốn nói với
    bạn hôm nay
  • 1:13 - 1:17
    là thế giới của chúng ta không phải
    là một tảng đá cứng rắn và to lớn.
  • 1:17 - 1:19
    Nó là một thể giống như bọt biển.
  • 1:20 - 1:24
    Tôi có thể bơi xuyên nhiều mạch ngầm
    bên trong thể xốp của trái đất,
  • 1:24 - 1:25
    nhưng cũng có những nơi
  • 1:25 - 1:30
    tôi không thể đi qua do sinh vật hay
    vật chất khác cản trở.
  • 1:30 - 1:33
    Và tôi mong ước mang đến
    các bạn một tiếng gọi
  • 1:33 - 1:36
    từ sâu trong lòng đất mẹ.
  • 1:39 - 1:42
    Tôi không có sách hướng dẫn
  • 1:42 - 1:48
    khi quyết định là người đầu tiên lặn
    thám hiểm trong băng ở Nam Cực.
  • 1:48 - 1:52
    Vào năm 2000, đó là mục tiêu lớn
    nhất trên hành tinh.
  • 1:52 - 1:54
    Khối băng Ross Ice Shelf nứt ra,
  • 1:54 - 1:57
    chúng tôi đi xuống đó để thám
    hiểm sinh thái của vùng rìa băng
  • 1:57 - 2:00
    và tìm hiểu các dạng sự
    sống bên dưới băng.
  • 2:00 - 2:04
    Chúng tôi dùng công nghệ
    gọi là bộ thở tái tạo.
  • 2:04 - 2:08
    Đó là một bộ thở như công nghệ được dùng
    cho thám hiểm không gian.
  • 2:08 - 2:10
    Công nghệ này cho phép chúng
    tôi lặn sâu
  • 2:10 - 2:13
    hơn mức mà ta có thể tưởng tượng
    cách đây 10 năm.
  • 2:13 - 2:15
    Chúng tôi dùng hơi đặc biệt cho lặn sâu,
  • 2:15 - 2:20
    và chúng tôi có thể thực hiện nhiệm vụ
    lên đến 20 giờ dưới nước.
  • 2:21 - 2:23
    Tôi làm việc với các nhà sinh vật học.
  • 2:23 - 2:28
    Hóa ra các hang động là các kho chứa
    các dạng sự sống đáng kinh ngạc,
  • 2:28 - 2:32
    các loài mà ta chưa bao giờ biết
    đến sự tồn tại trước đây.
  • 2:32 - 2:35
    Nhiều loài có cách sống kỳ lạ.
  • 2:35 - 2:39
    nhiều trường hợp chúng không có
    sắc tố và không có mắt,
  • 2:39 - 2:44
    và những động vật này có cuộc sống
    vô cùng dài.
  • 2:44 - 2:47
    Thật vậy, động vật bơi trong các
    hang động hôm nay
  • 2:47 - 2:50
    được xác định trong các di tích hóa thạch
  • 2:50 - 2:53
    có niên đại trước sự diệt chủng
    của khủng long.
  • 2:53 - 2:57
    Hãy tưởng tượng: đây giống như là
    những con khủng long nhỏ bơi được.
  • 2:57 - 3:00
    Chúng cho ta biết gì về
    tiến hóa và sự sinh tồn?
  • 3:01 - 3:05
    Khi quan sát một động vật giống như loài
    giáp xác không mắt trong hũ nước này,
  • 3:05 - 3:08
    ta nhận ra nó có nanh lớn với nọc độc.
  • 3:08 - 3:12
    Nó có thể tấn công đối phương
    lớn hơn nó gấp 40 lần và giết chết nó.
  • 3:12 - 3:14
    Nếu nó có độ lớn như một con mèo,
  • 3:14 - 3:17
    thì nó sẽ là con vật
    nguy hiểm nhất hành tinh.
  • 3:18 - 3:21
    Những động vật này sống trong những
    nơi đẹp một cách ấn tượng,
  • 3:21 - 3:26
    và trong một số trường hợp,
    những hang động như thế này, còn rất mới,
  • 3:26 - 3:28
    thế mà các động vật thì rất cổ xưa.
  • 3:28 - 3:30
    Chúng đã đến đó như thế nào?
  • 3:30 - 3:32
    Tôi cũng làm việc với những nhà vật lý,
  • 3:32 - 3:36
    và họ thường quan tâm đến thay
    đổi khí hậu toàn cầu.
  • 3:36 - 3:38
    Họ có thể lấy đá trong các hang động,
  • 3:38 - 3:41
    và họ có thể cắt mỏng và quan sát các
    lớp trong đá,
  • 3:41 - 3:43
    rất giống lớp vòng trong thân cây,
  • 3:43 - 3:45
    và họ có thể quay lại lịch sử
  • 3:45 - 3:49
    và biết được nhiều điều về khí hậu trên
    hành tinh chúng ta qua các thời kỳ.
  • 3:49 - 3:51
    Màu đỏ mà bạn thấy trên hình
  • 3:51 - 3:55
    thật ra là bụi từ hoang mạc Sahara.
  • 3:55 - 3:59
    Chúng đã theo gió băng qua
    Đại Tây Dương.
  • 3:59 - 4:03
    Trong trường hợp này, theo mưa rơi xuống
    trên đảo Abaco thuộc Bahamas.
  • 4:03 - 4:05
    Chúng thấm qua đất
  • 4:05 - 4:09
    và lắng đọng trên đá trong các
    hang động này.
  • 4:09 - 4:13
    Khi nhìn lại các lớp trong đá,
    chúng ta có thể tìm ra niên đại
  • 4:13 - 4:15
    khi khí hậu rất rất khô
    trên trái đất,
  • 4:16 - 4:19
    và chúng ta có thể quay lùi
    hàng trăm ngàn năm.
  • 4:21 - 4:23
    Những nhà lịch sử khí hậu cũng rất
    quan tâm
  • 4:23 - 4:26
    đến dấu vết mực nước biển ở những
    thời đại khác nhau trên trái đất.
  • 4:26 - 4:28
    Đây là ở Bermuda, đội của tôi và tôi
    đã lên tàu
  • 4:28 - 4:31
    trong chuyến lặn sâu nhất trong vùng này,
  • 4:31 - 4:33
    và chúng tôi tìm những nơi
  • 4:33 - 4:37
    mực nước biển đã từng phủ lên
    bờ biển,
  • 4:37 - 4:40
    gần trăm mét dưới mực nước hiện tại.
  • 4:41 - 4:44
    Tôi cũng làm việc với các nhà lịch sử khí
    hậu và khảo cổ.
  • 4:44 - 4:49
    Ở nhiều nơi như Mexico, Bahamas và
    thậm chí ở Cuba,
  • 4:49 - 4:53
    chúng tôi nhìn thấy những tàn tích văn hóa
    và con người trong các hang động,
  • 4:54 - 4:55
    và chúng nói với chúng ta
  • 4:55 - 4:58
    nhiều điều về những dân cư
    xuất hiện sớm nhất ở các vùng này.
  • 4:59 - 5:02
    Nhưng dự án ưa thích nhất của tôi
    đã cách đây hơn 15 năm,
  • 5:02 - 5:05
    khi tôi là thành viên của đội thực hiện
  • 5:05 - 5:08
    bản đồ 3 chiều chính xác đầu tiên
    của bề mặt dưới lòng đất.
  • 5:08 - 5:11
    Thiết bị mà tôi lái
    đi trong hang động
  • 5:11 - 5:15
    đã tạo ra chính xác một mô hình ba chiều
    khi chúng tôi lái nó.
  • 5:15 - 5:17
    Chúng tôi cũng dùng sóng radio
    cực thấp
  • 5:17 - 5:22
    để ghi lại vị trí chính xác của chúng tôi
    trong hang động so với bề mặt.
  • 5:22 - 5:27
    Và tôi đã bơi bên dưới nhà cửa, khu kinh
    doanh, sàn bowling, sân gôn,
  • 5:27 - 5:30
    thậm chí bên dưới nhà hàng BBQ của Sonny.
  • 5:31 - 5:33
    Rất ấn tượng, và điều tôi học được
  • 5:33 - 5:36
    là mọi thứ chúng ta làm trên
    mặt đất
  • 5:36 - 5:39
    sẽ quay lại trong thức uống của chúng ta.
  • 5:39 - 5:43
    Hành tinh nước của chúng ta không chỉ
    là sông, hồ và đại dương đâu,
  • 5:43 - 5:48
    mà còn là mạng lưới nước rộng lớn dưới
    đất, kết nối tất cả chúng ta lại với nhau.
  • 5:48 - 5:52
    Nó là nguồn được chia sẻ
    để cấp nước uống cho chúng ta.
  • 5:52 - 5:56
    Và khi ta hiểu về kết nối giữa
    con người với nước ngầm
  • 5:56 - 5:59
    và tất cả nguồn nước trên hành tinh này,
  • 5:59 - 6:01
    thì ta sẽ giải quyết vấn được vấn đề
  • 6:01 - 6:04
    có thể là vấn đề quan trọng nhất
    của thế kỷ này.
  • 6:05 - 6:08
    Vậy tôi đã không trở thành phi
    hành gia như mơ ước,
  • 6:08 - 6:12
    nhưng thiết bị vẽ bản đồ này,
    được Dr. Bill Stone thiết kế, sẽ làm thay.
  • 6:12 - 6:14
    Nó đã được đổi hình dạng.
  • 6:14 - 6:17
    Bây giờ nó là một robot bơi tự động,
  • 6:17 - 6:19
    và có trí khôn nhân tạo,
  • 6:19 - 6:22
    và mục đích chính của nó là
    đi đến vệ tinh Europa của sao Mộc
  • 6:22 - 6:27
    để thám hiểm bên dưới lớp băng
    bề mặt của vệ tinh đó.
  • 6:27 - 6:29
    Và thật là diệu kỳ.
  • 6:30 - 6:36
    (Vỗ tay)
Title:
Thế giới ngầm của các hang động nước ngầm
Speaker:
Jill Heinerth
Description:

Nhà thám hiểm hang động Jill Heinerth khám phá những mạch nước ngầm còn ẩn giấu đang chảy xuyên qua hành tinh chúng ta. Cùng làm việc với các nhà sinh học, khí hậu học và khảo cổ học, Heinerth tìm ra bí ẩn của các dạng sự sống đã tồn tại ở một vài nơi xa xôi nhất và giúp các nghiên cứu viết lại lịch sử của biến đổi khí hậu. Qua bài nói chuyện ngắn này, bạn hãy lặng sâu xuống nước và khám phá thế giới kỳ diệu của vùng không gian trong lòng đất.

more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TEDTalks
Duration:
06:49

Vietnamese subtitles

Revisions