Tất cả mọi thứ ta cần biết khi đọc "Frankenstein" - Iseult Gillespie

Xem bài học đầy đủ: http://ed.ted.com/lessons/everything-you-need-to-know-to-read-mary-shelley-s-frankenstein-iseult-gillespie

Vào năm 1815, Lord Byron đưa ra một thách thức cho một vài vị khách văn chương khi được ông mời đến căn nhà ở hồ Geneva: Ai có thể viêt nên câu chuyện ma kinh dị nhất? Thách thức này làm cô gái 18 tuổi Mary nảy ra một ý tưởng, người mà vài tháng sau đó viết nên câu chuyện “Frankenstein.” Iseult Gillespie chia sẻ tất cả mọi thứ chúng ta cần biết khi đọc tác phẩm kinh điển của Mary Shelley.

Bài giảng bởi Iseult Gillespie, hoạt hình bởi Silvia Prietov.

Vào năm 1815, vụ phun trào núi lửa Tambona
đã đẩy nhiều phần thế giới vào bóng đêm

và đánh dấu một thời kì u ám được biết
tới với cái tên "Một năm không có mùa hè".

Vì thế khi Mary và Percy Shelley đến
ngôi nhà của Ngài Bryon trên Hồ Geneva,

kì nghỉ của họ hầu như ở trong nhà.

Để giải trí, Bryon đề ra một thách thức
cho những đồng nghiệp:

Ai có thể viết câu chuyện ma kinh dị nhất?

Thách thức này làm cô gái 18 tuổi Mary
nảy ra một ý tưởng.

Những tháng sau đó, cô ấy tạo dựng
câu chuyện về Frankenstein.

Đại chúng thường miêu tả hình ảnh
một nhân vật xanh lè và gầm gừ,

nhưng đó không phải con quái vật
của Marry Shelley.

Thực ra, theo tiểu thuyết, Frankenstein là
tên của người tạo ra con quái vật vô danh,

Tiến sĩ Victor Frankenstein.

Đó là một cuộc chiến khốc liệt giữa
người chế tạo và con quái thú

đến nỗi mà cả hai đã hơp lại trong
trí tưởng tượng chung của ta.

Trước khi bạn đọc hay đọc lại nguyên bản,

có vài thứ hữu ích để biết về
Frankenstein

và quá trình bị quy chụp
tính đa nghĩa của nó.

Cuốn sách theo dấu tiến sĩ Frankenstein
trong hành trình viển vông

để truyền và duy trì sự sống.

Ông ta tạo dựng con quái vật bằng
những mảnh xác chết

và truyền điện vào để biến nó
thành một sinh vật có ý thức.

Tuy vậy, sau khi hoàn thành thí nghiệm,
ông ta hoảng sợ trước kết quả và bỏ chạy.

Nhưng không gian và thời gian không đủ
để giam hãm con quái vật bị bỏ rơi,

và cốt truyện dẫn đến một cuộc rượt đuổi
kịch tính giữa cả hai.

Shelley đặt tên cho câu chuyện ma
bên lò sưởi của mình,

"Prometheus thời hiện đại."

Đó là ngụ ý về titan Prometheus
trong thần thoại Hy Lạp

người đánh cắp lửa của các vị thần
và trao cho nhân loại.

Từ đó nhân loại có kiến thức
và sức mạnh,

nhưng do cả gan xáo trộn hiện trạng

Prometheus bị xích vào một tảng đá và
bị kền kền ăn mãi mãi.

Prometheus đã được sống lại trong
văn học thời kì lãng mạn

vào thế kỉ 18.

Mary là một nhà văn lãng mạn
xuất chúng,

và đồng quan điểm với xu hướng này

về thiên nhiên, cảm xúc và
sự thuần khiết của nghệ thuật.

Hai năm sau, Mary xuất bản "Frankenstein",

Percy hồi tưởng lại cuộc chạy trốn của
Prometheis trong vở kịch trữ tình của ông,

"Giải thoát Prometheus."

Các nhà văn phái lãng mạn
dùng các yếu tố thần thoại

để ám chỉ sự đối lập trong sự trong sạch
của thế giới cổ đại với thời bấy giờ.

Họ thường nhìn khoa học
với con mắt ngờ vực,

Và "Frankenstein" là một trong những
câu chuyện đầu tiên cảnh báo

về trí thông minh nhân tạo.

Đối với Shelley, sự kinh dị
không phải là thế lục siêu nhiên,

mà được sinh ra trong phòng thí nghiệm.

Thêm vào đó, phong cách gothic
được pha vào câu chuyện.

Thể loại gothic được đặc trưng
bởi sự khó chịu,

khung cảnh kì quái,

sự kinh tởm,

và nỗi sợ bị lãng quên -

những yếu tố có thể thấy
trong "Frankenstein".

Nhưng sự kinh dị này cũng bắt nguồn
từ chấn thương tâm lí cá nhân.

Câu chuyện đầy những liên hệ
với hoàn cảnh của Shelley.

Sinh năm 1797, Mary là con của
William Godwin và Mary Wollstonecraft.

Cả hai đều là những trí thức cấp tiến,

và cuốn sách của mẹ cô
"Sự xác minh quyền của phụ nữ",

là một văn bản then chốt
về bình đẳng giới.

Bi kịch thay, mẹ Mary chết vì
chứng khó sinh sau khi đẻ cô.

Mary bị ám ảnh bởi cái chết của mẹ,

và sau này cũng gặp khó khăn
trong việc sinh nở.

Cô có thai sau khi bỏ trốn cùng
Percy ở tuổi 16,

nhưng đứa bé chết yểu sau sinh.

Bốn lần mang thai sau đó,
chỉ có một đứa bé sống sót.

Một số nhà phê bình đã liên hệ bi kịch
này với những chủ đề trong "Frankenstein."

Shelley miêu tả sự sinh nở là
cả sáng tạo và huỷ diệt,

và con quái vật trở thành tấm gương ô uế
của chu trình tự nhiên của sự sống.

Vì thế, con quái vật tượng trưng cho sự
bóp méo tự nhiên của tiến sĩ Frankenstein

trong con đường tìm vinh quang.

Điều này cho thấy lỗi chí mạng của
ông ta, hay còn gọi là harmatia.

Sự cuồng tín của ông ta
thể hiện rõ nhất trong câu,

"Sự sống và cái chết đối với tôi là
ranh giới tưởng tượng

mà tôi phải phá bỏ đầu tiên

và đổ tràn ánh sáng trên
thế giới tối tăm này".

Mặc dù đạt được một thứ đáng nể phục,

ông ta đã chơi với lửa, bằng cái giá
phải trả là luân lí của ông ta.

Và quyết định đó âm vang
xuyên suốt cuốn tiểu thuyết,

bằng đầy rẫy những liên hệ với lửa và
phép tương phản giữa sáng và tối.

Những khoảnh khắc này gợi nên không
chỉ tia sáng của ngọn lửa Prometheus,

mà còn sức mạnh của lí trí để
phơi bày những mặt đen tối của xã hội.