Return to Video

Kaldıracın muazzam matematiği - Andy Peterson ve Zack Patterson

  • 0:07 - 0:10
    Ünlü bir Eski Yunan şöyle demiş:
  • 0:10 - 0:14
    "Bana bir dayanak noktası gösterin
    Dünya'yı hareket ettireyim."
  • 0:14 - 0:18
    Fakat bu, imkânsız bir yiğitlik gösterisi
    iddiasında olan bir sihirbazlık değildir.
  • 0:18 - 0:21
    Kaldıracın temel ilkesini açıklayan
  • 0:21 - 0:25
    matematikçi Arşimed'in söylemiydi.
  • 0:25 - 0:29
    Böylesine büyük bir kütleyi bir kişinin
    tek başına kaldırma fikri
  • 0:29 - 0:31
    sihir gibi gelebilir,
  • 0:31 - 0:35
    ama örneklerini günlük
    hayatınızda görmüşsünüzdür.
  • 0:35 - 0:38
    En iyi örneklerinden biri,
    bir çocuk parkından
  • 0:38 - 0:40
    hatırlayabileceğiniz bir şey:
  • 0:40 - 0:42
    Bir tahterevalli.
  • 0:42 - 0:45
    Arkadaşınızla birlikte
    bindiğinizi düşünelim.
  • 0:45 - 0:47
    Eğer her ikiniz de aynı ağırlıktaysanız
  • 0:47 - 0:51
    kolayca aşağı yukarı sallanabilirsiniz.
  • 0:51 - 0:54
    Fakat arkadaşınız daha ağırsa ne olur?
  • 0:54 - 0:56
    Aniden kendinizi havada asılı bulursunuz.
  • 0:56 - 0:59
    Neyse ki ne yapacağınızı
    muhtemelen biliyorsunuz.
  • 0:59 - 1:04
    Sadece tahterevallide biraz
    geri kayın ve işte aşağıdasınız.
  • 1:04 - 1:06
    Kolay ve sezgisel görünebilir,
  • 1:06 - 1:10
    ancak aslında yaptığınız şey başka türlü
    kaldıramayacağınız bir yükü
  • 1:10 - 1:12
    bir kaldıraç kullanarak kaldırmaktır.
  • 1:12 - 1:16
    Bu kaldıraç, bir basit makinedir:
  • 1:16 - 1:21
    Fiziğin temel kurallarını akıllıca
    uygulayarak bir görev için gereken
  • 1:21 - 1:24
    enerji miktarını azaltan bir basit araç.
  • 1:24 - 1:26
    Nasıl çalıştığına bir bakalım.
  • 1:26 - 1:30
    Her kaldıraç üç temel bileşenden oluşur:
  • 1:30 - 1:34
    Kuvvet kolu, yük kolu ve dayanak.
  • 1:34 - 1:38
    Bu durumda sizin ağırlığınız kuvveti,
  • 1:38 - 1:41
    arkadaşınızınki ise yükü oluşturur.
  • 1:41 - 1:45
    Arşimet'in öğrendiği şey,
    bu kuvvetlerin büyüklükleri ile
  • 1:45 - 1:51
    dayanağa olan uzaklıkları arasında
    önemli bir ilişki olduğuydu.
  • 1:51 - 1:55
    Kuvvetle kuvvet kolu
    uzunluğunun çarpımının
  • 1:55 - 2:02
    yükle yük kolunun uzunluğu çarpımına
    eşit olması durumunda kaldıraç dengededir.
  • 2:02 - 2:05
    Bu, temel fizik kurallarından
    birine dayanır:
  • 2:05 - 2:12
    Joule olarak ölçülen iş, bir uzaklık
    boyunca uygulanan kuvvete eşittir.
  • 2:12 - 2:16
    Bir kaldıraç bir şeyi kaldırmak için
    gereken iş miktarını azaltamaz,
  • 2:16 - 2:18
    ama bir değiş-tokuş imkânı sağlar.
  • 2:18 - 2:23
    Uzaklığı artırarak daha az
    kuvvet uygulayabilirsiniz.
  • 2:23 - 2:28
    Kaldıraç bir nesneyi doğrudan
    kaldırmaya çalışmak yerine,
  • 2:28 - 2:34
    ağırlığı kuvvet ve yük kolları boyunca
    dağıtarak işi kolaylaştırır.
  • 2:34 - 2:37
    Yani, arkadaşınızın ağırlığı
    sizin iki katınız kadarsa
  • 2:37 - 2:42
    kaldırmak için onun merkeze uzaklığının
    iki katı uzaklığa oturmanız gerekir.
  • 2:42 - 2:47
    Aynı şekilde sizin çeyrek
    ağırlığınızda olan kız kardeşi
  • 2:47 - 2:51
    sizin uzaklığınızın dört katı uzaklığa
    oturarak sizi kaldırabilir.
  • 2:51 - 2:56
    Tahterevalli eğlenceli olabilir,
    ancak sonuçları ve olası kullanımları
  • 2:56 - 2:59
    daha da etkileyicidir.
  • 2:59 - 3:03
    Yeterince büyük bir kaldıraçla
    oldukça ağır şeyleri kaldırabilirsiniz.
  • 3:03 - 3:08
    150 poundluk ya da 68 kiloluk bir kişi
  • 3:08 - 3:14
    bir arabayı kaldırmak için sadece 3,7
    metre uzunlukta bir kaldıraç
  • 3:14 - 3:19
    veya 2,5 tonluk bir blok için
    10 metrelik bir kaldıraç kullanabilir,
  • 3:19 - 3:22
    aynen Piramitlerin
    yapımında kullanılan gibi.
  • 3:22 - 3:27
    Eyfel Kulesi'ni kaldırmak isterseniz
    kaldıracınız biraz daha uzun olmalıdır:
  • 3:27 - 3:30
    Yaklaşık 40,6 kilometre kadar.
  • 3:30 - 3:33
    Peki Arşimet'in ünlü iddiası
    hakkında ne dersiniz?
  • 3:33 - 3:35
    Elbette teorik olarak mümkün.
  • 3:35 - 3:40
    Dünya'nın ağırlığı 6 x 10^24 kilogram
  • 3:40 - 3:45
    ve yaklaşık 384.400
    kilometre uzaklıktaki Ay,
  • 3:45 - 3:47
    muhteşem bir dayanak olacaktır.
  • 3:47 - 3:50
    Yani Dünya'yı kaldırmak
    için tek ihtiyacınız
  • 3:50 - 3:54
    yaklaşık bir katrilyon ışık yılı
    uzunluğundaki bir kaldıraç,
  • 3:54 - 4:00
    Andromeda Galaksisi'ne
    uzaklığın 1,5 milyar katı.
  • 4:00 - 4:03
    Tabii onu kullanabileceğiniz
    duracak bir yer.
  • 4:03 - 4:05
    Böylesi basit bir makine olan kaldıraç
  • 4:05 - 4:08
    oldukça ilginç şeyler yapabilir.
  • 4:08 - 4:12
    Ayrıca kaldıraç ve diğer basit
    makinelerin temel elemanları
  • 4:12 - 4:16
    etrafımızdaki çeşitli araç
    ve aletlerde mevcuttur,
  • 4:16 - 4:20
    böylece biz ve hatta diğer bazı hayvanlar,
    hayatta kalma şansımızı yükseltmek
  • 4:20 - 4:24
    veya sadece hayatlarımızı
    kolaylaştırmak için onları kullanırız.
  • 4:24 - 4:27
    Sonuç olarak dünyayı döndüren şey,
    bu araçların temelinde yatan
  • 4:27 - 4:30
    matematiksel ilkelerdir.
Title:
Kaldıracın muazzam matematiği - Andy Peterson ve Zack Patterson
Description:

Tüm dersi görün: http://ed.ted.com/lessons/the-mighty-mathematics-of-the-lever-andy-peterson-and-zack-patterson

Arşimet şöyle demişti: "Bana bir dayanak noktası gösterin Dünya'yı hareket ettireyim." Her ne kadar böylesine büyük bir kütleyi bir kişinin tek başına kaldırma fikri sihir gibi gelse de bu fikri bulunduğunuz yerdeki oyun alanında iş başında görme şansınız var. Andy Peterson ve Zack Patterson, kaldıracın ilginç sonuçlarını ve kullanımlarını göstermek için tahterevalliyi kullanıyorlar.

Ders Andy Peterson ve Zack Patterson, animasyon The Moving Company Animation Studio.
more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TED-Ed
Duration:
04:46

Turkish subtitles

Revisions

Our website uses cookies for analysis purposes.