Các bài học hy vọng từ cuộc chiến cứu rừng mưa

"Cứu rừng mưa" là khẩu hiệu môi trường đã lâu đời - nhưng Tasso Azevedo khiến chúng ta nhận ra cuộc chiến đấu thực sự diễn ra như thế nào vào thời điểm này. Được thúc đẩy bởi những mất mát nghiêm trọng vào những thập niên 1990, Các luật mới (và dữ liệu rõ ràng) đang giúp làm chậm đi tỷ lệ phá rừng ở Brazil. Liệu điều đó có đủ chưa? Chưa. Ông có năm ý tưởng về những điều chúng ta nên làm tiếp sau đó. Và ông đặt câu hỏi liệu các bài học ở Brazil có thể áp dụng được đối với vấn đề lớn hơn nhiều không: biến đổi khí hậu toàn cầu.

Khi người Bồ Đào Nha đến
châu Mỹ Latin 500 năm về trước,

họ đã tìm thấy một khu rừng
nhiệt đới tuyệt vời

Và trong số các loại đa dạng sinh học
mà họ chưa bao giờ thấy trước đó,

có một loại cây đã nhanh chóng
thu hút được sự chú ý của họ.

Loài cây này, khi bạn cắt vỏ cây,
bạn sẽ thấy một thứ nhựa màu đỏ thẫm

nó rất hợp để sơn và
nhuộm vải may quần áo.

Những người bản địa gọi
loài này là pau brasil,

và đó là lí do vùng đất này trở thành
"vùng đất của Brasil", sau này là Brazil.

Đây là đất nước duy nhất trên thế giới
có tên của một loài cây.

Bạn có thể tưởng tượng rằng
rất tuyệt khi là một kiểm lâm ở Brazil,

chưa kể đến nhiều lí do khác.

Lâm sản ở quanh chúng tôi.

Ngoài những sản phẩm đó,

rừng rất quan trọng
trong việc điều hoà khí hậu.

Ở Brazil, hầu hết 70% quá trình
bốc hơi nước tạo ra mưa

xuất phát từ rừng.

Chỉ riêng rừng Amazon bơm vào khí quyển
20 tỉ tấn nước mỗi ngày.

Nhiều hơn cả lượng nước mà
sông Amazon, con sông lớn nhất thế giới,

chảy ra biển một ngày, 17 tỉ tấn.

Nếu chúng ta phải đun sôi nước để
có được hiệu quả như việc nước bốc hơi,

chúng ta cần 6 tháng toàn bộ công suất
của các trạm phát năng lượng trên thế giới

Đó quả là một đống công việc cho chúng ta.

Trên thế giới chúng ta có
khoảng 4 tỉ hecta rừng.

Nó tương đương tổng diện tích của
Trung Quốc, Canada và Brazil hợp lại,

trên phương diện độ lớn,
để các bạn dễ hình dung

3/4 diện tích đó là ở vùng ôn đới,

và chỉ 1/4 là ở vùng nhiệt đới,

nhưng 1/4 này, 1 tỉ hecta, lại nắm giữ
hầu hết các loài đa dạng sinh học,

và quan trọng là 50% sinh khối là carbon.

Chúng ta đã từng có 6 tỉ hecta rừng-

50% nhiều hơn những gì chúng ta
có là -- cách đây 2000 năm.

Chúng ta thực sự đã mất
2 tỉ hecta trong 2000 năm qua.

Nhưng trong 100 năm qua,
chúng ta mất một nửa diện tích đó.

Đó là khi chúng ta
chuyển từ phá rừng ôn đới

sang phá rừng nhiệt đới.

Vì vậy hãy thử nghĩ: trong 100 năm,

chúng ta đã mất một diện tích rừng
ở vùng nhiệt đới bằng với

diện tích mà ta mất trong
2000 năm ở vùng ôn đới.

Đó là tốc độ phá rừng
của chúng ta hiện nay.

Brazil là một mảnh ghép
quan trọng trong vấn đề này.

Chúng ta có rừng lớn thứ hai
trên thế giới, chỉ sau Nga.

Nghĩa là 12% diện tích rừng
trên thế giới là ở Brazil,

hầu hết là ở Amazon.

Đó là mảnh rừng lớn nhất chúng ta có.
Một vùng rất rộng lớn.

Bạn có thể thấy rằng bạn có thể
xếp vừa nhiều nước châu Âu vào đó.

Chúng ta vẫn còn 80%
diện tích rừng bao phủ.

Đó là điều đáng mừng.

Nhưng chúng ta đã mất 15%
chỉ trong 30 năm.

Vì vậy nếu vẫn giữ tốc độ đó,

rất sớm thôi, chúng ta sẽ đánh mất máy bơm
công suất lớn mà chúng ta có ở rừng Amazon

mà điều hoà khí hậu cho chúng ta.

Nạn phá rừng đang phát triển
nhanh và ngày càng tăng

vào cuối những năm 90
và đầu những năm 2000.

(Tiếng cưa máy)

(Tiếng cây đổ)

27 ngàn ki-lô-mét vuông trong một năm.

Đó là 2.7 triệu héc-ta.

Gần bằng một nửa Costa Rica mỗi năm

Vì thế vào thời điểm đó -- 2003, 2004 --

Tôi có dịp đến làm việc trong chính phủ.

Và cùng với những đồng sự khác
trong Bộ Lâm nghiệp Quốc gia,

chúng tôi được bổ nhiệm tham gia một đội
và tìm ra nguyên nhân của nạn phá rừng,

rồi lập kế hoạch để ứng phó
ở cấp quốc gia,

với sự tham gia của chính quyền
địa phương, tổ chức dân sự,

doanh nghiệp, cộng đồng địa phương,

nỗ lực khắc phục những nguyên nhân đó.

Chúng tôi lên kế hoạch với 144 hành động
ở nhiều khu vực khác nhau.

Bây giờ tôi sẽ điểm qua tất cả,
từng thứ một --

Không, chỉ nêu vài ví dụ về những điều
chúng tôi đã làm trong vài năm sau đó.

Điều đầu tiên, chúng tôi thiết lập một
hệ thống với cơ quan vũ trụ quốc gia

mà có thể thấy nơi nào
việc phá rừng đang xảy ra

gần sát với thời điểm thực.

Hiện tại ở Brazil, chúng tôi có
hệ thống này, DETER,

mà mỗi tháng,
hoặc mỗi hai tháng,

chúng tôi nhận thông tin
nơi diễn ra nạn phá rừng

vì thế chúng tôi thật sự có thể
hành động khi có phá rừng.

Và tất cả thông tin rõ ràng hoàn toàn

những người khác có thể
sao chép vào các hệ thống độc lập.

Điều này cho phép chúng tôi, thêm vào đó,

thu giữ 1.4 tỉ mét khối gỗ
đã bị lấy bất hợp pháp.

Một phần gỗ được cưa và bán đi, và
tiền bán được cho vào một quỹ

cấp tiền cho các dự án bảo tồn của
địa phương như là một quỹ quyên góp.

Điều này cũng cho phép chúng tôi
tiến hành một hoạt động lớn

để chống tham nhũng
và các hoạt động bất hợp pháp

mà kết quả là có 700 người vào tù,
bao gồm nhiều công chức nhà nước.

Rồi chúng tôi tạo mối liên kết mà
các vùng phá rừng bất hợp pháp

sẽ không nhận được bất kỳ khoản lợi
hay nguồn tài chính nào.

Chúng tôi cắt khoản này qua hệ thống
ngân hàng và kết nối đến tận người dùng.

Vì vậy các siêu thị, lò mổ, và vân vân,

mà mua các sản phẩm từ
khu vực bị phá bất hợp pháp.

họ cũng có thể phải chịu trách nhiệm
pháp lý vì việc phá rừng.

Vì vậy việc tạo nên tất cả các kết nối
này giúp giảm thiểu vấn nạn.

Và chúng tôi cũng làm việc nhiều
về vấn đề quyền sử dụng đất.

Nó rất quan trọng
đối với các cuộc xung đột.

50 triệu héc-ta khu vực
được bảo vệ được thiết lập,

bằng diện tích của Tây Ban Nha.

Trong đó, 8 triệu là
đất của người bản địa.

Bây giờ chúng tôi bắt đầu thấy kết quả.

Trong 10 năm qua,

nạn phá rừng đã giảm 75% ở Brazil.

(Tiếng vỗ tay)

Nếu so sánh với
mức phá rừng trung bình

trong một thập niên vừa qua,

chúng tôi đã cứu 8.7 triệu héc-ta,
nghĩa là bằng với diện tích của Áo.

Nhưng quan trọng hơn,
nó tránh được lượng khí thải của

3 tỉ tấn khí CO2 vào khí quyển.

Đây là đóng góp lớn nhất
giúp giảm lượng khí thải nhà kính,

cho đến ngày nay,
như là một hành động tích cực.

Có thể nghĩ khi bạn làm các hành động này

để làm giảm, xóa bỏ đi nạn phá rừng,

bạn sẽ có một ảnh hưởng kinh tế

vì bạn sẽ không có hoạt động
kinh tế hay đại loại như thế.

Điều thú vị nên biết là
thực ra nó hoàn toàn trái ngược.

thực tế, trong giai đoạn nạn phá rừng
giảm ở mức thấp nhất,

kinh tế phát triển, tính trung bình,
gấp đôi so với thập niên trước đó,

khi nạn phá rừng lúc đó đang tăng.

Đó là một bài học quý giá cho chúng ta.

Có lẽ điều này hoàn toàn không liên quan,

vì chúng ta chỉ học hỏi được nhờ bởi
nạn phá rừng suy giảm

Đây toàn là những tin tốt,
và đó hoàn toàn là một thành tựu,

chúng ta hẳn nhiên
hết sức tự hào về điều đó.

Tuy nhiên, vẫn chưa đủ.

Trên thực tế, nếu xét đến
nạn phá rừng ở Amazon năm 2013,

trên nửa triệu hec-ta bị mất,

nghĩa là, cứ mỗi một phút,

một diện tích bằng hai sân bóng

đang bị chặt phá ở Amazon năm ngoái,
chỉ trong năm vừa rồi thôi.

Nếu tổng kết nạn phá rừng trong
các quần thể sinh thái khác ở Brazil,

là chúng ta đang nói về tỷ lệ
phá rừng lớn nhất trên thế giới.

gần giống như chúng ta
vừa là các anh hùng rừng xanh,

vừa là các nhà vô địch phá rừng.

Chúng ta không thể thoả mãn,
thậm chí chưa đến mức thoả mãn.

Vì vậy, bước tiếp theo, tôi cho là,

đấu tranh để không mất đi
cánh rừng bao phủ ở Brazil

coi đó là mục tiêu tới năm 2020.

Đó là bước tiếp theo.

Tôi luôn quan tâm tới mối quan hệ

giữa biến đổi khí hậu và các khu rừng.

Đầu tiên, vì 15 % khí thải nhà kính
xuất phát từ việc phá rừng,

đó là phần chính yếu của vấn đề.

Các khu rừng cũng là
phần chính của giải pháp

đó là cách tốt nhất để
giảm, thu giữ và dự trữ các-bon.

Có một mối quan hệ khác
giữa khí hậu và rừng

làm tôi trăn trở năm 2008
và khiến tôi thay đổi công việc

từ rừng sang làm việc
với biến đổi khí hậu.

Tôi tới thăm Canada,
ở British Columbia,

cùng với các lãnh đạo của
sở lâm nghiệp của các nước khác

chúng tôi có một loại liên minh giữa họ,
như Canada, Nga, Ấn Độ, Trung Quốc, Mỹ.

Khi ở đó, chúng tôi biết
về loài bọ thông cánh cứng này.

chúng ăn dần các cánh rừng ở Canada.

Chúng ta thấy ở đây, các cây màu nâu,
đây thực sự là các cây đã chết.

Chúng là các cây chết khô
do các ấu trùng của loại bọ này.

Thực tế là loại bọ này

bị khống chế bởi
thời tiết lạnh trong mùa đông.

Trong nhiều năm nay,
thời tiết không đủ lạnh

để kiểm soát được loại bọ này.

Nó trở thành một loại bệnh
đang thật sự giết hàng tỷ cây xanh.

Nên tôi nhớ lại một quan điểm cho rằng
rừng xanh thực sự là

một trong các nạn nhân sớm nhất và chịu
ảnh hưởng nhiều nhất của biến đổi khí hậu.

Vì vậy tôi đã nghĩ,

nếu tôi thành công trong việc
cùng với các đồng nghiệp

thực sự giúp ngăn chặn được nạn phá rừng,

có lẽ chúng tôi sẽ thất bại cuộc chiến
của biến đổi khí hậu tiếp sau này

do lũ lụt, nhiệt lượng, hoả hoạn, vân vân.

Vì vậy tôi quyết định rời bỏ sở lâm nghiệp

bắt đầu làm việc trực tiếp
về vấn đề biến đổi khí hậu,

tìm cách nghĩ và hiểu
thách thức này, và bắt đầu từ đó.

Hiện tại, thách thức của biến đổi khí hậu
khá rõ ràng.

Mục tiêu cũng rất rõ ràng.

Chúng tôi muốn hạn chế sự
gia tăng của nhiệt độ trung bình

của hành tinh xuống 2 độ.

Có vài lý do cho điều đó.

Tôi sẽ không đề cập đến nó bây giờ.

Để đạt được giới hạn 2 độ,

mà chúng ta có thể sống sót được,

IPCC, Ủy ban Liên chính phủ về
Biến đổi Khí hậu xác định rằng

chúng ta cần một ngân sách để giải quyết
sự khuếch tán 1000 tỷ tấn CO2

từ bây giờ tới cuối thế kỷ này.

Nếu chia ngân sách theo số năm,

chúng ta có ngân sách trung bình
cho 11 tỷ tấn CO2 mỗi năm.

Thế một tấn CO2 là bao nhiêu?

Nó tương đương với lượng khí một chiếc
ô tô nhỏ chạy 20 ki-lô-mét mỗi ngày,

thải ra trong một năm.

Hoặc một chuyến bay, một chiều,

từ São Paulo tới Johannesburg
hoặc tới London, một chiều.

Hai chiều thì hai tấn.

Vậy 11 tỷ tấn là gấp hai chỗ đó.

Lượng khí thải ra ngày nay là
50 tỷ tấn, và ngày càng tăng.

Nó đang tăng lên, có lẽ
sẽ là 61 tỷ tấn khoảng năm 2010.

Chúng ta cần giảm xuống
10 tỷ tấn năm 2050.

Trong khi điều này xảy ra,

dân số sẽ tăng
từ 7 đến 9 tỷ người,

kinh tế sẽ tăng trưởng
từ 60 nghìn tỷ vào năm 2010

đến 200 nghìn tỷ đô-la.

Điều chúng ta cần làm là
phải hiệu quả hơn nhiều

đến mức chúng ta có thể đi
từ 7 tấn các-bon tính trên đầu người

trên mỗi người, trên năm
xuống còn con số như thế này.

Bạn phải lựa chọn.
đi máy bay hoặc đi ô tô.

Câu hỏi đặt ra là,
liệu chúng ta có làm được không?

Đó đích xác là câu hỏi tôi muốn hỏi

khi tôi phát triển kế hoạch
đối phó nạn phá rừng.

Đó là một vấn đề lớn, quá phức tạp.
Chúng ta có thật sự làm được không?

Tôi nghĩ là có. Hãy nghĩ như thế này:

Chặt phá rừng tương đương với 60%
khí thải nhà kính

ở Brazil trong thập niên vừa qua.

Hiện tại, nó còn ít hơn 30% một tí.

Trên thế giới, 60% là năng lượng.

Nếu chúng ta có thể xử lý trực tiếp
năng lượng này,

giống như cách chúng ta
đối phó với nạn phá rừng,

có lẽ chúng ta có cơ hội.

Có năm điều, tôi nghĩ
chúng ta nên làm.

Thứ nhất, chúng ta cần ngăn cản
sự phát triển của khí thải các-bon.

Ta không cần chặt hạ toàn bộ rừng
để kiếm thêm việc làm

và canh tác và tiết kiệm hơn.

Đó là điều chúng ta chứng minh
khi giảm được nạn phá rừng

và kinh tế tiếp tục tăng trưởng.

Điều tương tự có thể xảy ra
trong lĩnh vực năng lượng.

Thứ hai, chúng ta phải chuyển
lợi nhuận đến đúng chỗ.

Hiện nay, 500 tỷ đô-la mỗi năm
chi trợ cấp cho nhiên liệu hóa thạch.

Tại sao ta không định giá cho các-bon
và chuyển nó thành năng lượng tái tạo?

Thứ ba, chúng ta cần
tính toán và làm rõ ràng

ở đâu, khi nào và ai đang
làm cho khí nhà kính bị thải ra

ta có thể có các hành động cụ thể
đối phó với từng khả năng trên.

Thứ tư, chúng ta cần nhảy cóc
lộ trình của sự phát triển,

nghĩa là, không cần thiết lập
đường dây điện thoại dưới đất

trước khi bạn có điện thoại di động.

Tương tự, ta không cần
đem nhiên liệu hóa thạch

đến một tỷ người không thể
tiếp cận với năng lượng

trước khi chúng ta có năng lượng sạch.

Thứ năm, và là điều cuối cùng,

chúng ta cần chia sẻ
trách nhiệm giữa các chính phủ,

giới kinh doanh và tổ chức dân sự.

Đó là việc mọi người phải làm
và ta cần mọi người đồng lòng.

Để kết luận,

tôi nghĩ tương lai không giống số mệnh

mà bạn chỉ phải theo
như việc thường phải làm.

Chúng ta cần có dũng khí
để thực sự thay đổi lộ trình,

đầu tư vào điều gì đó mới mẻ,

tin rằng chúng ta có thể thay đổi được.

Chúng tôi đang làm điều này
đối với nạn phá rừng ở Brazil,

hy vọng chúng ta có thể làm được điều đó
với biến đổi khí hậu trên thế giới

Cảm ơn

(Tiếng vỗ tay)