Unaweza kujua kweli kama mtoto anadanganya?

Je watoto hawadanganyi vizuri? Unafikiri unaweza kugundua uwongo wao kwa urahisi? Mtafiti wa maendeleo Kang Lee amechunguza nini kinatokea kisaikolojia kwa watoto wanapodanganya. Wanafanya mara nyingi kuanzia umri mdogo wa miaka miwili, na hakika wanafanya vizuri kweli. Lee anaelezea kwanini tusherehekee wakati watoto wanaanza kudanganya na kuwasilisha teknolojia mpya ya kugundua uwongo ambayo siku moja itaonyesha hisia zetu zilizojificha.

Habari

Ngoja niiulize hadhira swali:

Ulishawahi kudanganya ukiwa mtoto?

Kama uliwahi, unaweza
kunyanyua mkono tafadhali?

Wow! hili ni kundi la watu wakweli
kuliko wote niliowahi kukutana nao.

(Kicheko)

Hadi sasa kwa miaka 20 iliyopita,

Nimekuwa nikisoma
jinsi watoto wanavyojifunza kudanganya.

Na leo, nitawashirikisha

baadhi ya ugunduzi tulioupata.

Ila kwa kuanza, nitawaambia
hadithi kutoka kwa Bwana Richard Messina,

ambaye ni rafiki yangu na mkuu wa
shule ya msingi.

Alipokea simu siku moja.

Aliyepiga akasema,

"Bwana Messina, mtoto wangu Johnny
hatakuja shuleni leo

kwasababu anaumwa."

Bwana Messina akauliza,

"Naongea na nani, tafadhali?"

Na aliyepiga akasema,

"Mimi ni baba yangu."

(Kicheko)

Sasa hadithi hii --

(Vicheko)

inajumlisha vizuri sana
imani tatu zilizo zoeleka tulizonazo

kuhusu watoto na kudanganya.

Moja, watoto huja tu kusema uongo

baada ya kuingia shule ya msingi.

Mbili, watoto hawadanganyi vizuri.

Watu wazima twaweza kugundua uwongo wao.

Na tatu, kama watoto watadanganya
katika umri mdogo sana,

lazima watakuwa na makosa
kitabia,

na watakuja kuwa
wagonjwa wa kudanganya maishani.

Hivyo inaonekana kwamba

imani zote tatu hazikuwa sahihi.

Tumekuwa tukifanya mchezo wa kukisia

na watoto dunia nzima.

Huu ni mfano

Hivyo katika mchezo huu, tunauliza watoto
kukisia namba kwenye kadi.

Na tunawaambia wakishinda mchezo,

watapata zawadi kubwa.

Lakini katikati ya mchezo,

tunatoa udhuru na kutoka kwenye chumba.

Na kabla ya kutoka kwenye chumba,

tunawaambia wasichungulie kwenye kadi.

Bila shaka,

tuna kamera zilizofichwa katika chumba

kuangalia kila hatua yao.

Kwasababu haja ya kushinda
mchezo ni kubwa sana,

zaidi ya asilimia 90 ya watoto
watachungulia

mara tutakapotoka chumbani.

(Kicheko)

Swali la msingi ni:

Tutakaporudi na kuuliza watoto

Kama wamechungulia au la,

watoto waliochungulia watakiri

au watadanganya kuhusu makosa yao?

Tuligundua kwamba bila kujali
jinsia, nchi, au dini,

katika umri wa miaka miwili,

asilimia 30 hudanganya,

asilimia 70 husema ukweli
kuhusu makosa yao.

Katika umri wa miaka mitatu,

asilimia 50 hudanganya na asilimia 50
husema kweli.

Katika umri wa miaka minne,

zaidi ya asilimia 80 hudanganya.

Na baada ya miaka minne,

watoto wengi hudanganya.

Hivyo unaweza kuona,

kudanganya ni sehemu halisi
ya kuendelea.

Na baadhi ya watoto huanza kusema uwongo

wakiwa na umri mdogo wa miaka miwili.

Hivyo sasa, tuangalie kwa ukaribu
watoto wadogo.

Kwanini baadhi na sio wote
watoto wadogo hudanganya?

Katika mapishi unahitaji viungo vizuri

kupika chakula kizuri.

Na uongo mzuri unahitaji
viungo viwili vikuu.

Kiungo kikuu cha kwanza
ni nadharia ya akili,

au uwezo wa kusoma- akili.

Kusoma akili ni uwezo wa kujua

kwamba watu tofauti wana
ufahamu tofauti kuhusu hali fulani

na uwezo wa kutofautisha
kati ya ninachojua

na kile unachojua

Kusoma akili ni muhimu kwa kudanganya

kwasababu ya msingi wa kudanganya ni najua

hujui

ninachojua.

Hivyo, naweza kukudanganya.

Kiungo cha pili muhimu

Ni uwezo wa kudhibiti maneno yako,
kuonyesha hisia usoni

na lugha ya mwili,

ili kwamba unaweza kusema uongo thabiti.

Na tulikuta kwamba wale watoto wadogo

walio na uwezo mkubwa wa kusoma akili
na uwezo wa kujidhibiti

husema uwongo mapema

na ni waongo wa kisasa.

Kama inavyokuwa, uwezo huu wa aina mbili
ni muhimu pia kwetu sote

kuweza kufanya kazi katika jamii yetu.

Ki ukweli, kushindwa kusoma akili
na uwezo wa kujidhibiti

vinahusianishwa na matatizo makubwa
ya ukuaji,

kama ADHD na usonji.

Hivyo ukigundua mtoto wako wa miaka miwili
anakudanganya kwa mara ya kwanza,

badala ya kushtushwa,

unatakiwa usherehekee--

(Kicheko)

kwasababu inaashiria kwamba mtoto wako
amefikia hatua mpya

ya ukuaji wa kawaida.

Sasa, watoto hawadanganyi vizuri?

Unafikiri unaweza kugundua
udanganyifu wao kirahisi?

Ungependa kujaribu?

Ndio? Sawa.

Sasa nitakuonyesha video mbili

Kwenye video,

watoto watajibu maswali ya
utafiti,

"Ulichungulia?"

Sasa jaribu kuniambia

mtoto yupi anadanganya

na mtoto yupi anasema ukweli.

Huyu ni mtoto namba moja.

Uko tayari?

(Video) Mtu: Ulichungulia? Mtoto: Hapana

Kang Lee: Na huyu ni mtoto namba mbili.

(Video) Mtu: Ulichungulia? Mtoto: Hapana.

KL: OK, kama unafikiri
mtoto namba moja anadanganya,

tafadhali inua mkono wako.

Na kama unafikiri mtoto namba mbili
anadanganya, tafadhali inua mkono wako.

OK, kusema ukweli,

mtoto namba moja anasema ukweli,

mtoto namba mbili anadanganya.

Inaonekana wengi wenu sio wagunduzi
wazuri wa uwongo wa watoto.

(Kicheko)

Sasa, tumeshiriki kwenye michezo sawasawa

na watu wazima wengi sana
kutoka sehemu zote za maisha.

Na tunawaonyesha video nyingi.

Katika nusu ya video, watoto walidanganya.

Katika nusu ya video nyingine,
watoto walisema ukweli.

Ngoja tuone
watu wazima hawa walifanyaje.

Kwasababu kuna waongo wengi
kama wasema kweli,

ukikisia kwa kubahatisha,

kunauwezekano wa asilimia 50
ukapatia.

Hivyo ikiwa usahihi wako ni takriban
asilimia 50,

inamaanisha wewe ni mgunduzi mbaya
wa uwongo wa watoto.

Sasa tuanze na wanafunzi wa shahada
ya kwanza na wanafunzi wa sheria,

ambao kwa ujumla
hawana uzoefu na watoto.

Hapana hawawezi kugundua uwongo wa watoto

Utendaji wao ni wa kubahatisha

Sasa vipi kuhusu wafanyakazi za jamii
na walinda haki za watoto,

wanaofanyakazi na watoto kila siku?

Wanaweza kugundua uwongo wa watoto?

Hapana, hawawezi,

(Kicheko)

Vipi kuhusu majaji,

maafisa forodha

na maafisa polisi,

wanaokutana na wadanganyifu kila siku?

Wanaweza kugundua uwongo wa watoto?

Hapana hawawezi.

Vipi kuhusu wazazi?

Wazazi wanaweza kugundua uwongo wa watoto
wengine?

Hapana, hawawezi.

Inawezekana wazazi
kugundua uwongo wa watoto wao wenyewe?

Hapana, hawawezi.

(Kicheko) (Makofi)

Hivyo sasa unaweza kuuliza

kwanini uwongo wa watoto
ni vigumu kuugundua.

Ngoja niwaonyeshe hili
na mtoto wangu mwenyewe, Nathan

Hii ni hisia za uso wake

anapodanganya.

(Kicheko)

Hivyo wakati watoto wanadanganya,

hisia za nyuso zao
ni za kawaida.

Ingawa nyuma ya hii hisia ya kawaida,

mtoto kiukweli hupitia
hisia nyingi,

kama hofu, hatia, fedheha

na pengine raha ya kudanganya kidogo.

(Kicheko)

Bahati mbaya, hisia za aina hiyo
ni aidha za muda mfupi au zimejificha

Kwahiyo, ni ambazo hazionekani kwetu.

Kwa miaka mitano iliyopita,

tumekuwa tukijaribu kutafuta njia
ya kuonyesha hisia hizi zilizojificha.

Kisha tukapata ugunduzi.

Tunajua kwamba chini ya ngozi
za nyuso zetu,

kuna mtandao mkubwa wa mishipa ya damu.

Tunapopitia hisia tofauti,

msukumo wa damu usoni hubadilika
bila kujua.

Na mabadiliko haya huendeshwa
kwa mfumo wa autonomiki

ambayo ni nje ya uwezo wetu kudhibiti.

Kwa kuangalia mabadiliko ya msukumo
wa damu usoni,

tunaweza kuonyesha hisia za watu
zilizojificha.

Bahati mbaya, hisia hizo zinazohusiana
na mabadiliko ya msukumo wa damu usoni

ni vigumu sana kugundua kwa macho yetu.

Hivyo kusaidia kuonyesha
hisia za watu usoni,

tumeunda teknolojia mpya ya picha

tunaiita "tansderaml optical imaging"

Kufanya hivyo tunatumia kamera ya video
ya kawaida kurekodi watu

wanapokuwa na hisia mbalimbali
zilizojificha

Na kisha, kwa kutumia teknolojia
ya usindikaji picha,

tunaweza kupata picha kupitia ngozi
za mabadiliko ya msukumo wa damu usoni.

Kwa kuangalia video za picha
kupitia ngozi,

sasa tunaweza kuona kwa urahisi

mabadiliko ya msukumo wa damu usoni
yanayohusiana na hisia zilizojificha.

Na kwa kutumia teknolojia hii,

tunaweza kuonyesha hisia zilizojificha
zinazohusiana na udanganyifu,

na kwahiyo kugundua uwongo wa watu.

tunaweza kufanya bila upasuaji,

kwa mbali, na gharama nafuu

kwa usahihi wa takriban asilimia 85

ambayo ni bora kuliko kubahatisha.

Na kwa kuongezea, tumegundua
athari za Pinikio.

Hapana, sio athari za Pinokio huyu.

(Kicheko)

Hizi ni athari za kweli za Pinokio.

Wakati watu wanapodanganya,

msukumo wa damu usoni
kwenye mashavu hupungua,

na msukumo wa damu usoni
kwenye pua huongezeka.

Hata hivyo, kudanganya sio tukio pekee

ambalo litaamsha hisia zilizojificha.

Hivyo basi tukajiuliza wenyewe,

pamoja na kugundua uwongo,

teknolojia yetu inaweza kutumikaje?

Utumikaji wake mmoja ni kwenye elimu.

Kwa mfano, kwa kutumia teknolojia hii,
tunaweza kumsaidia mwalimu huyu wa hesabu

kutambua wanafunzi darasani kwake

wanapata woga mkubwa
kuhusu mada anayofundisha

ili iweze kumsaidia.

Na pia tunaweza kuitumia katika huduma
za afya.

Mfano, kila siku natumia huduma ya
Skype kuwasilina na wazazi wangu,

wanaoishi maelfu ya maili mbali.

Na kwa kutumia teknolojia hii,

Sio tu najua kinachoendelea
katika maisha yao

lakini pia sambamba na kuangalia mapigo
yao ya moyo na kiwango cha msongo,

hali zao na kama wanapata
au hawapati maumivu.

Na pengine kwa siku za mbele,

hatari za mshtuko wa moyo au
shinikizo la damu

Na unaweza kuuliza:

Tunaweza kutumia hii pia
kuonyesha hisia za wanasiasa?

(Kicheko)

Kwa mfano, wakati wa mijadala

Kwakweli, jibu ni ndio.

Kutumia kipande kinachorushwa
kwenye TV,

tunaweza kugundua mapigo ya moyo
ya mwanasiasa,

hali na msongo,

na pengine katika siku za mbele.
iwe wanatudanganya au sivyo.

Tunaweza pia kutumia hii
katika utafiti wa masoko,

kwa mfano, kujua

kama watu wanapenda au hawapendi
bidhaa fulani za matumizi.

Tunaweza hata kutumia kwenye miadi.

Sasa kwa mfano

Ikiwa mliyeahidiana anakuonyesha tabasamu,

teknolojia hii inaweza kukusaidia kujua

kama anakupenda kweli

au anajaribu tu kuonyesha wema kwako.

Na kwa suala hili,

anajaribu kuonyesha wema kwako.

(Kicheko)

Hivyo teknolojia ya transdermal optical
imaging

iko katika hatua za mwanzo za kuendelezwa.

Matumizi mengi mapya yatakuja
ambayo hatuyajui leo.

Ingawa, kitu kimoja ninachojua kwa uhakika

ni kwamba kudanganya
hakutakuwa kama zamani tena.

Asanteni sana.

Asanteni.

(Makofi)