Vikram Patel: Zdrowie psychiczne dla wszystkich, dzięki zaangażowaniu wszystkich

Blisko 450 mln ludzi na całym świecie cierpi z powodu choroby umysłowej. W krajach bogatych, jedynie połowa z nich otrzymuje należytą opiekę, a w krajach rozwijających się, blisko 90% z nich nie leczy się, ponieważ psychiatrzy mają bardzo ograniczone pole działania. Vikram Patel obrazuje bardzo obiecujące podejście do tego problemu - szkolenie członków lokalnych społeczności do świadczenia interwencji w zakresie zdrowia psychicznego, upoważnienie zwykłych ludzi do pomocy innym.

Chciałbym, żebyście sobie coś teraz wyobrazili.

Dwóch mężczyzn, Rahul i Rajiv,

mieszkających w tej samej okolicy,

posiadających takie samo wykształcenie i wykonujących podobną pracę.

Obydwaj przychodzą na ostry dyżur,

skarżąc się na przeszywający ból w klatce piersiowej.

Rahul zostaje odesłany na oddział kardiochirurgii,

a Rajiv do domu.

Jak możnaby wyjaśnić różnicę w doświadczeniach

tych dwóch niemalże identycznych mężczyzn?

Rajiv cierpi na chorobę psychiczną.

Różnica w jakości opieki lekarskiej

świadczonej ludziom z chorobami psychicznymi
jest jednym z powodów,

dla których ci ludzie żyją krócej

niż ludzie zdrowi psychicznie.

Nawet w krajach z największymi zasobami na świecie,

oczekiwana długość życia jest dla nich mniejsza
nawet o 20 lat.

W krajach rozwijających się, ta różnica

jest jeszcze większa.

Oczywiście, choroby psychiczne mogą także prowadzić
do śmierci w bardziej bezpośredni sposób.

Najbardziej oczywistym przykładem jest samobójstwo.

Może to zaskoczyć niektórych z was, tak jak zaskoczyło mnie,

kiedy odkryłem, że samobójstwa są główną przyczyną

śmierci młodych ludzi

we wszystkich krajach świata,

łącznie z tymi najbiedniejszymi.

Ale oprócz wpływu kondycji zdrowotnej człowieka

na jego przewidywaną długość życia,

zwracamy również uwagę na jego jakość.

Aby zbadać ogólny wpływ

kondycji zdrowotnej zarówno na
przewidywaną długość życia,

jak i jego jakość,

musimy użyć wskaźnika DALY,

czyli wskaźnika lat życia skorygowanych niesprawnością.

Kiedy to zrobimy, odkryjemy pewne zaskakujące fakty

o chorobach psychicznych widzianych
z szerszej perspektywy.

Dowiemy się, na przykład, że choroby psychiczne są

jedną z wiodących przyczyn niesprawności na świecie.

Depresja, na przykład, jest trzecią ze wszystkich przyczyn

niesprawności, obok

biegunki i zapalenia płuc u dzieci.

Kiedy połączy się wszystkie choroby psychiczne w jedną grupę,

odpowiadają one za zaledwie 15 procent

globalnego obciążenia chorobami.

Oczywiście choroby psychiczne są dla człowieka
bardzo wyniszczające,

ale poza ciężarem choroby,

przyjrzyjmy się także pewnym liczbom bezwzględnym.

Światowa Organzacja Zdrowia szacuje,

że na naszej maleńkiej planecie

żyje około 400-500 milionów ludzi

dotkniętych przez chorobę psychiczną.

Niektórzy z was wydają się nieco

zaskoczeni tą liczbą,

ale trzeba tu wziąć pod uwagę niezwykłe zróżnicowanie

chorób psychicznych, poczynając od autyzmu i niepełnosprawności intelektualnej

w dzieciństwie, przez depresję i lęk, nadużywanie

substancji i psychozę w okresie dorosłości,

aż do demencji w podeszłym wieku.

Jestem pewny, że każdy z nas obecnych tutaj

mógłby podać przykład przynajmniej jednej osoby,

przynajmniej jednej osoby dotkniętej chorobą psychiczną

w swoim najbliższym otoczeniu.

Widzę jakieś skinięcia głowy.

Ale oprócz tych oszałamiających liczb,

co jest naprawdę ważne z globalnej zdrowotnej perspektywy,

co jest naprawdę niepokojące z globalnej
zdrowotnej perspektywy,

to fakt, że zdecydowana większość
dotkniętych chorobą osób

nie otrzymuje pomocy,

która mogłaby zmienić ich życie. Pamiętajcie --

mamy mocne dowody na to, że szereg interwencji,

lekarstw, psychologicznych interwencji

i społecznych interwencji, może sprawić ogromną różnicę.

Jednak nawet w najzamożniejszych państwach,

na przykład tu w Europie, w przybliżeniu 50 procent

dotkniętych chorobami osób ich nie otrzymuje.

W krajach, w którch pracuję,

ta liczba sięga

oszałamiających 90 procent.

Nie jest to więc zaskakujące, że jeśli porozmawiacie

z kimś dotkniętym przez chorobę psychiczną,

istnieje bardzo duża szansa, że usłyszycie historie

o cichym cierpieniu, wstydzie i dyskryminacji

praktycznie na każdej płaszczyźnie życia tej osoby.

Prawdopodobnie najbardziej smutne i przygnębiające

są historie naruszenia

podstawowych praw ludzkich, które zdarzają się codziennie.

Na przykład tak, jak widzimy to

na tymże zdjęciu z małą dziewczynką.

Niestety, nawet w instytucjach, które powstały po to,
by troszczyć się

o osoby z chorobą psychiczną, czyli
w szpitalach psychiatrycznych.

To właśnie ta niesprawiedliwość napędza moją misję,

żeby zrobić coś, co chociaż trochę zmieni życie osób

dotkniętych przez chorobę psychiczną. Najistnotniejszym

działaniem, na którym skupiłem się,
by zlikwidować tą przepaść

między wiedzą, którą posiadamy, i która może zmienić życia,

wiedzą o skutecznym leczeniu i tym, jak w rzeczywistości

używamy tej wiedzy w codziennym świecie.

Niezwykle istotnym wyzwaniem, jakie napotkałem,

był brak fachowców zajmujących się
zdrowiem psychicznym --

psychiatrów i psychologów,

szczególnie w krajach rozwijających się.

Studiowałem medycynę w Indiach, a następnie

wybrałem psychiatrię jako swoją specjalizację,

ku przerażeniu mojej matki i wszystkich
członków mojej rodziny,

którzy myśleli, że neurochirurgia byłaby

bardziej przyzwoitą opcją dla ich genialnego syna.

W każdym razie, nie dałem za wygraną

i zacząłęm praktyki w Wielkiej Brytanii,

w najlepszych szpitalach w tym kraju.
Byłem bardzo uprzywilejowany.

Pracowałem w zespole niezwykle utalentowanych, rozumiejących cierpienie,

i przede wszystkim wysoce wykwalifikowanych

profesjonalistów zajmujących się chorobami psychicznymi.

Tuż po ukończeniu nauki, pracowałem

najpierw w Zimbabwe, później w Indiach i zetknąłem się

z zupełnie inną rzeczywistością.

To była rzeczywistość świata, w którym
praktycznie nie pracowali

lekarze od chorób psychicznych.

Na przykład w Zimbabwe, było tylko około

dwóch tuzinów psychiatrów. Większość z nich mieszkała

i pracowała w Harare i tylko kilka osób

zajmowało się zdrowiem psychicznym

dziewięciu milionów mieszkańców wsi.

Sytuacja w Indiach nie wyglądała o wiele lepiej.

Żeby wam to przedstawić, musiałem przeliczyć proporcje

psychiatrów w danej populacji

przykładowo brytyjskiej lub indyjskiej,

gdzie w Indiach można spodziewać się około 150 000 psychiatrów.

Zgadnijcie, jak było w rzeczywistości.

Właściwa liczba to około 3000,

czyli około dwóch procent tamtej liczby.

Szybko stało się dla mnie jasne, że nie mogłem

używać modeli, których nauczyłem się w Wielkiej Brytanii,

opierających się głównie na pracy
wyspecjalizowanych i wysoko opłacanych

specjalistów zajmujących się chorobami umysłowymi,

w krajach takich jak Indie i Zimbabwe.

Musiałem w kreatywny sposób wymyśleć jakiś inny model

opieki.

Wtedy właśnie natknąłem się na pewne książki,

i w tych książkach natknąłem się na ideę

zamiany zadań w światowej opiece zdrowotnej.

Idea ta jest dosyć nieskomplikowana.
Chodzi w niej o to,

że kiedy brakuje fachowców zamujących się
zdrowiem psychicznym,

trzeba zatrudniać do ich pracy kogokolwiek,

i szkolić ich w zapewnianiu interwencyjnej opieki zdrowotnej,

i w tych książkach podane były bardzo inspirujące przykłady,

na przykład jak zwykli ludzie zostali
w efektywny sposób przeszkoleni,

by odbierać porody i

diagnozować i leczyć wczesne etapy zapalenia płuc.

Uderzyło mnie, że można wyszkolić zwykłych ludzi,

w udzielaniu tak skomplikowanych
interwencji opieki zdrowotnej,

zatem prawdopodobnie można było
nauczyć ich tego samego

w odniesieniu do chorób umysłowych.

Dziś jestem rad, że mogę wam powiedzieć,

że na polu zamiany zadań popełniono wiele eksperymentów

w dziedzinie chorób umysłowych, w ciągu ostatniej dekady

na całym świecie, i chciałbym się podzielić z wami

przemyśleniami na temat 3 konkretnych eksperymentów

skupiających się na depresji,

najpowszechniejszej z chorób psychicznych.

W wiejskich rejonach Ugandy, Paul Bolton i jego koledzy

z pomocą tamtejszych osadników zaprezentowali,

że mogą przeprowadzić interpersonalną
psychoterapię dla depresantów,

i używając losowych kontrolowanych planów wykazać,

że u 90% otrzymujących takiego rodzaju interwencje

stan zdrowia znacznie się polepszył w stosunku do

40% ludzi z porównywanych wiosek.

Podobnie, używając tej techniki w wiejskich rejonach Pakistanu,

Atif Rahman wraz z zespołem dowiódł,

że osoby należące do społeczności pracowników

pakistańskiej służby zdrowia, są w stanie dostarczać

terapię kognitywną dla matek cierpiących na depresję,

ponownie ukazując dramatyczne różnice
we wskaźnikach powrotu do zdrowia.

75% matek powróciło tam do zdrowia,

podczas gdy w innych wioskach wskaźnik ten

sięgał około 45%.

W moich badaniach w Goa, w Indiach, ponownie wykazaliśmy,

że doradcy wykreowani z lokalnej społeczności

mogą swobodnie świadczyć interwencje psychosocjalne

w zakresie depresji, stanów lękowych, uzyskując do 70%

skuteczności w porównaniu z 50% skutecznością

profesjonalnych centrów medycznych.

Podsumowując te wszystkie eksperymenty
jako zamianę zadań,

a oczywiście istnieją również inne przykłady,

i próbując zidentyfikować w nich

klucz prowadzący do takiego stanu rzeczy możemy przyjąć,

przyjętą przeze mnie nazwę dla udanej zamiany zadań,

a mianowicie SUNDAR.

SUNDAR oznacza w języku hindi "atrakcyjność".

Według mnie istnieje 5 głównych nauk z tego płynących,

przedstawionych na tym slajdzie, które są niezmiernie istotne

dla udanej zamiany zadań.

Pierwsza oznacza to, że potrzebujemy uprościć metodę,

którą się posługujemy, pozostawiając w dali żargon,

który medycy wytworzyli we własnym środowisku.

Musimy rozłożyć złożone interwencje medyczne

na mniejsze komponenty, które mogą być łatwiej

przeniesione na mniej wykwalifikowane osoby.

Musimy dostarczać opiekę zdrowotną nie w dużych instytucjach,

ale w pobliżu ludzkich domostw, i należy ją dostarczać

z pomocą wszystkich osób dostępnych

w naszej lokalnej społeczności.

I co ważne, musimy ponownie porozdzielać
kilku specjalistów,

którzy pełnić będą role takie jak

nadzorca rozwojowy czy kierownik.

Zamiana zadań jest dla mnie ideą

o naprawdę światowej randze,

ponieważ pomimo swych narodzin spowodowanych brakiem

środków jakie można znaleźć w krajach rozwijających się,

ma ona również duże znaczenie
w lepiej rozwiniętych państwach.

Dlaczego tak jest?

Po części dlatego, że służba zdrowia w krajach rozwiniętych,

jej cena

szybko wymyka się spod kontroli,

a dużą jej część stanowią wydatki na zasoby ludzkie.

Równoważny z tym jest fakt, iż służba zdrowia staje się

tak bardzo sprofesjonalizowana, że została wycofana

z działalności społeczności lokalnych.

Dla mnie, to co jest naprawdę atrakcyjne w tej idei to fakt,

że zmienia ona służbę zdrowia

w znacznie bardziej dostępną fizycznie i materialnie

co jednocześnie jest jej fundamentalnym założeniem.

Upoważnia ludzi do bycia bardziej efektywnym

jeśli chodzi o dbanie o zdrowie innych w ich społeczności,

i poprzez to, lepsze dbanie o własne zdrowie.

Dla mnie, zamiana zadań jest

elementarnym przykładem demokratyzacji wiedzy medycznej,

a poprzez to medycznej mocy sprawczej.

Nieco ponad 30 lat temu, narody całego świata

spotkały się w Alma-Ata i złożyły tą deklarację.

Zakładam, że wy wszyscy możecie zgadywać, iż za 12 lat

wciąż nie będziemy nawet blisko osiągnięcia tego celu.

Jednakże dziś, uzbrojeni w wiedzę,

którą może posiąść każdy członek społeczeństwa,

z należytym nadzorem i wsparciem

możemy efektywnie zapewnić interwencje
medyczne na szeroką skalę,

co stawia dziś ową obietnicę w zasięgu ręku.

Wdrażając slogan Zdrowie Dla Wszystkich w życie

wszyscy musimy zaangażować się

w tą swoistą podróż, i na wypadek choroby psychicznej,

a szczególnie na konieczność

zaangażowania w pomoc takiej osoby

i osób niosących jej pomoc.

Z tego powodu właśnie, kilka lat temu

ufundowany został Ruch na Rzecz Zdrowia Psychicznego,

służący jako pewna platforma, na której
profesjonaliści tacy jak ja,

i ludzie cierpiący na choroby psychiczne

mogli stanąć ramię w ramię

w imię praw ludzi chorych umysłowo po to,

aby otrzymać opiekę która jak wiemy może zmienić ich życia

i przywrócić im poczucie godności.

Na zakończenie, jeśli macie chwilę wytchnienia

w zapracowanych dziś wciąż dniach,

pomyślcie chwilkę o osobie, którą uważaliście

lub o osobach

które uważaliście za chore umysłowo

i odważcie się na zainteresowanie ich problemami. Dziękuję. (Brawa)

(Brawa)