Mültecilere yeniden yapılanma yolunda nasıl yardımcı olunabilir

Bugün dünyada 50 milyon insan evlerinden zorla atıldı — 2. Dünya Savaşı'ndan beri böyle bir değer görülmemişti. Şu anda, 3 milyondan fazla Suriyeli mülteci komşu ülkelerden sığınma talep ediyor. Lübnan'daki mültecilerin yarısı çocuk; yalnızca %20'si okula gidiyor. BM'in mülteci temsilcisi Melissa Fleming, mülteci kamplarının kişilerin yurtlarını yeniden yapılandırmaları yolunda kendilerini geliştirebilecekleri iyileştirici yerler olmaları davasında herkese sesleniyor.

Farklılık yaratmak adına,

mültecilerle çalışmaya başladım

ve fark yaratmak

onların hikâyelerini

aktarmaktan geçiyor.

Mülteciler ile buluştuğumda,

her daim onlara sorular sorarım.

Evini kim bombaladı?

Evladını kim öldürdü?

Ailenin kalan üyeleri hayatta kalmayı
başarabildi mi?

Sürgündeki hayatın üstesinden

nasıl gelebiliyorsun?

Fakat şu kilit soru, bana göre

gerçekleri en doğru
şekilde ortaya koyuyor:

Yanına ne aldın?

Yaşadığın yerde bombalar patlarken

ve silahlı çeteler evine yol alırken

yanında almak zorunda kaldığın

o en önemli şey neydi?

Tanıdığım Suriyeli bir genç,

hayatı mutlak tehlike içindeyken

tereddüt etmediğini söyledi.

Lise diplomasını aldı

ve bana nedenini anlattı.

''Lise diplomamı aldım;

çünkü hayatım buna bağlıydı.'' dedi.

O diplomayı alabilmek
için hayatını riske atabilirdi.

Okula giderken keskin nişancıları
atlatmak zorundaydı.

Patlama ve bombardıman sesleri ile

sınıfı zaman zaman sarsılıyordu

ve annesi bana şunu söylemişti:

''Her gün, her sabah ona şunu söylerdim:

"Lütfen okula gitme yavrum''.

O ısrar ettiğindeyse, ''Ona son kez

sarılıyormuş gibi sarılırdım.'' dedi.

Annesine şunu söyledi,

''Hepimiz korkuyoruz

ama mezun olma kararlılığımız

korkumuzdan daha güçlü.''.

Bir gün, bu aile korkunç haberi aldı.

Hany'nin halası, amcası ve kuzeni

evlerini terk etmeyi reddettikleri için

öldürülmüşlerdi.

Boğazları kesilmişti.

Gitmenin vakti gelmişti.

O gün çarçabuk arabalarıyla ayrıldılar,

Hany arkaya saklandı, çünkü tehditkâr

askerlerin olduğu
kontrol noktalarından geçiyorlardı.

Huzura kavuşacakları

Lübnan sınırını geçeceklerdi.

Meşakkatli zorlukların
ve yeknesaklıkların olduğu

bir hayata başlayacaklardı.

Çamurlu bir bölgeye baraka inşa etmekten

başka bir seçenekleri yoktu,

bu da dışarıda oyun oynayan

Hany'nin kardeşi Ashraf.

İşte o gün,

dünyada en çok mülteci barındıran

o küçük ülkeye, Lübnan'a katıldılar.

Kendi nüfusu 4 milyon olmakla birlikte,

1 milyon Suriyeli mülteci barındırıyor.

Suriyeli mültecilere ev sahipliği yapmayan

ne bir kasaba, şehir ne de bir köy var.

Takdire şayan olansa

bu cömertlik ve insanlık.

Oransal olarak düşünelim.

80 milyon nüfuslu Almanya'nın,

sadece 3 yıl içerisinde,

Birleşik Devletler'e sığınması gibi

olurdu.

Suriye nüfusunun yarısı

yerinden yurdundan edildi,

çoğu da ülke içinde.

Altı buçuk milyon insan,

hayatlarını kurtarmak için kaçtılar.

Üç milyonun üzerinde insan

sınırları geçti

ve komşu ülkelere
sığınmacı olarak yerleşti

ve gördüğünüz üzere sadece küçük bir kısmı

Avrupa'ya yerleşti.

Beni en çok endişelendiren durum,

bütün Suriyeli mültecilerin
yarısının çocuk olması.

Bu küçük kızın, bu fotoğrafını çektim.

Suriye'den Ürdün'e yaptığı o uzun

yolculuktan sadece 2 saat sonrasıydı.

En tedirgin edicisiyse

Suriyeli mülteci çocukların, yalnızca

%20'si, Lübnan'da eğitim görüyor.

Buna rağmen, Suriyeli mülteci çocuklar,

bütün mülteci çocuklar,

eğitimin hayatlarındaki en önemli şey
olduğunu söylüyorlar.

Neden? Çünkü bu,
geçmişin kâbusundan sıyrılıp

bir gelecek kurma hayali veriyor onlara.

Nefrettense, umut sahibi oluyorlar.

Yakın zamanda, Kuzey Irak'taki

bir mülteci kampına
yaptığım bir ziyareti anımsadım,

bu kız ile tanışmıştım.

''Ne kadar da güzel,'' diye düşündüm

yanına gidip

''Fotoğrafını çekebilir miyim?'' dedim.

Kabul etti,

ama gülmeyi reddetti.

Yapamadığını düşünüyorum,

çünkü kendisi
yansıttığı tablonun farkında;

Suriyeli göçmen çocuklardan oluşan
kayıp bir nesil,

dışlanmış ve hüsran dolu bir nesil.

Yine de nelerden kaçtıklarına bakın:

Büyük bir yıkım,

binalar, endüstri, okullar, yollar, evler.

Hany'nin evi de harap olmuş.

Hepsinin mimar, mühendis, teknisyen

eliyle yeniden yaratılması gerekiyor.

Toplumların intikam değil,
uzlaşma güdüsüyle hareket edecek

öğretmen, avukat ve politikacılara

ihtiyacı vardır.

Bu yeniden yapılandırma

en umut dolu insanlar
tarafından yapılmamalı mı,

sürgünde olan
toplumlar, mülteciler tarafından?

Geri dönüşlerini hazırlamak adına

mültecilerin çok zamanı var.

Mülteci olmanın

geçici bir durum
olduğunu düşünebilirsiniz.

Uzaktan yakından alakası yok.

Süregelen savaşlar ile birlikte,

bir mültecinin sürgünde geçirdiği

ortalama süre 17 yıldır.

Hany'yi en son ziyaret ettiğimde,

belirsizlik içindeki ikinci yılındaydı

ve bütün konuşmayı İngilizce sürdürdük

ki bana Dan Brown romanları okuyarak

ve Amerikan rap parçaları dinleyerek

dili söktüğünü itiraf etti.

Ayrıca değerli kardeşi Ashraf ile de

eğlenceli ve güzel vakit geçirdik.

O gün konuşmamız bittiğinde

bana söylediği şeyi unutmayacağım.

Dedi ki,

''Öğrenci değilsem, bir hiçim.''

Hany, yerinden yurdundan edilen

50 milyon insandan sadece biri.

2. Dünya Savaşı'ndan bu yana

hiçbir zaman, bu kadar
insan zorla yerinden edilmedi.

Sağlık, teknoloji, eğitim

ve tasarım alanında

köklü gelişimlerde bulunurken;

mağdurlara karşı

çok ama çok az yardım eli uzatıyor

ve onları evlerinden sürükleyen

bu savaşı durdurmak ve önlemek adına

neredeyse hiçbir şey yapmıyoruz.

Her geçen gün mağdurlar artıyor.

Ortalama her gün,

bu günün sonuna kadar.

32.000 insan zorla
evlerinden olacaklar ---

32.000 insan.

Bu şekilde sınırlardan kaçıyorlar.

Ürdün tarafındaki
Suriye sınırından bir kesit

ve bu sıradan bir gün.

Denize çıkmaya elverişsiz
ve aşırı kalabalık botlar ile,

Avrupa'daki güvenli ortama kavuşabilme

adına hayatlarını tehlikeye atıyorlar.

Bu Suriyeli genç,

alabora olan botlardan birinden kurtuldu,

insanların çoğu boğulmuştu

ve bize şunları söyledi,

''Suriyeliler kimsenin
onları incitmeyeceği,

kimsenin onları aşağılamayacağı

ve kimsenin canlarını almayacağı,

sessiz sakin bir yer umudundalar.''

En temelinde böyle olduğunu düşünüyorum.

Sağlık imkânlarının olduğu,

eğitim olan

ve imkânlar sunacak bir yer neden olmasın?

Amerikalılar ve Avrupalılar,

ülkelerine nispeten çok sayıda

mülteci geleceklerini
zannediyorlar, ama işin

aslı şu ki, mültecilerin

büyük bir kısmı,

%86'sı kendi emniyetsizliği ile cebelleşen

gelişmekte olan ülkelerde yaşıyorlar,

büyük kitlelere yardım konusunda

zorluklar yaşayan

ve fakirlikle mücadele eden ülkelerde.

Bu kadar çok mülteciye kapı açan

bu ülkelerdeki insaniyeti ve cömertliği,

refah seviyesine ulaşmış
diğer ülkelerin tanıması gerekir.

Bütün ülkeler,
zulümden veya savaştan kaçan

hiç kimsenin, karşısında

kapalı bir sınır bulmamasını sağlamalıdır.

(Alkış)

Teşekkür ederim.

Mültecilerin yalnızca
hayatta kalmalarından öte

çok daha fazlasını yapabiliriz.

Gelişmelerine katkıda bulunabiliriz.

Mülteci kamp ve topluluklarını,

insanların savaşın bitmesini beklerken

süründükleri, geçici
topluluk birimlerimden

ibaret görmemeliyiz.

Başarının arz ettiği,

mültecilerin travmalarını yenip

olumlu değişim ve
toplumsal dönüşüm timsalleri olarak

evlerine gidebilecekleri güne dek

gelişecekleri merkezler olabilirler.

Çok mantıklı gelse de

22 yıldır Somali'de süregelen

dehşet savaş beliriyor aklımda.

Bu kampta yaşadığınızı hayal edin.

Orayı ziyaret etmiştim.

Somali yakınlarındaki Dijibouti burası

ve o kadar uzak ki

oraya ancak helikopter ile ulaşabildik.

Tozluydu ve dehşet bir sıcak vardı.

Bir okulu ziyarete gittik

ve çocuklarla konuşmaya başladım

ve odanın karşısındaki,

kızımla neredeyse aynı yaşta olan

ve bana bakan
bu kızı gördüm, yanına gittim.

Yetişkinlerin küçüklere sorduğu

sorulardan sordum;

''En sevdiğin ders hangisi?'',

''Büyüyünce ne olmak istersin?'' gibi.

Suratında hiçbir ifade oluşmadı

ve şunları söyledi,

''Benim geleceğim yok.

Okul günlerim bitti.''

Bir yanlış anlaşılma olduğunu

düşünerek arkadaşıma sordum,

dediğimi onayladı,

bu kampta ortaokul eğitimi için

fon sağlanmamış.

O anda, ona

şunu demeyi öylesine istedim ki,

''Sana bir okul inşa edeceğiz.''

Aynı zamanda,
nasıl bir kayıp yaşandığını düşündüm.

Somali'nin geleceği olmalı,

ki öyle de.

Jacob Atem isimli bir çocuk

talihsiz facia ile karşılaşmadan önce,

farklı bir şansa sahipti.

Köyünün — burası Sudan —

yerle bir olmasına —7 yaşındaydı —

şahit oldu

ve anne babasının

ve bütün ailesinin

o gün öldürüldüklerini öğrendi.

Sadece kuzeni hayatta kaldı ve ikisi

7 ay boyunca yürüdüler —

— onun gibi diğer çocuklar —

vahşi hayvanlar ve silahli çetelerce
kovalanan ve izlenenler

ve sonunda güvenli ortam bulabildikleri

mülteci kampına ulaştılar

ve Hany gelecek 7 yılını

Kenya'daki bu kampta sürdürdü.

Birleşik Devletler'e yerleşme

imkânı bulunca hayatı değişti,

koruyucu bir ailede sevgiyi buldu

ve tekrar okula gidebildi

ve üniversiteden mezun olduğu

bu gurur dolu anını

sizler ile

paylaşmamı istedi.

(Alkış)

Geçen gün Skype üzerinden konuştuk,

Florida'da yeni üniversitesinde,

Kamu Sağlığı üzerine doktorasını yaptığını

ve Amerikan halkı ile birlikte

köyü için bir sağlık kliniği açma yolunda

yeteri kadar bağış toplayabildiğini

gururla söyledi.

Sizleri tekrar Hany'e götürmek istiyorum.

TED sahnesinde sizler ile

konuşma şansını yakaladığımı söylediğimde,

bana e-posta olarak gönderdiği bir şiirini

paylaşmama izin verdi.

Şöyle yazdı:

''Kendimi özlüyorum,

arkadaşlarımı,

roman okuyup şiir yazdığım zamanları,

kuşların çay ile eşlik ettiği sabahları.

Kendi odamı, kendi kitaplarımı, kendimi

ve beni mutlu eden diğer her şeyi.

Ah, ah, kavuşacağım

o kadar hayalim vardı ki.''

Demek istediğim şu:

Mültecilere yatırım yapmamak

kaçırılan büyük bir şans.

Onları terk ederseniz,

sömürge ve suistimale açık olurlar

ve onları niteliksiz
ve eğitimsiz bırakırsanız,

ülkelerindeki barış ve refahı

yıllarca ertelemiş olursunuz.

Sürgündekilere olan tavrımızın

geleceğimizi
şekillendireceğine inanıyorum.

Savaş mağdurları, sonsuz barışın

anahtarını taşıyor olabilir

ve şiddetin döngüsünü kıracak kişiler

mültecilerdir.

Hany bardağın taşma noktasında.

Onun üniversiteye gidip

mühendis olmasını isteriz,

ama bağışlarımız
sadece temel şeyleri baz alıyor:

Çadır ve battaniyeler,
yatak ve kap kaçaklar,

erzak ve bir miktar ilaç.

Üniversite onlar için bir lüks.

Onun bu çamurlu alanda
sürünmesine göz yumarsanız,

kayıp bir neslin

bir diğer üyesi olur.

Hany'nin hikâyesi bir trajedi,

ama öyle sonlanmak zorunda değil.

Teşekkürler.

(Alkış)