Return to Video

Ποιο είναι το επόμενο παράθυρο στο σύμπαν μας;

  • 0:01 - 0:04
    Το 1781, ένας Άγγλος συνθέτης,
  • 0:04 - 0:08
    τεχνολόγος και αστρονόμος,
    που ονομαζόταν Γουίλιαμ Χέρσελ,
  • 0:08 - 0:10
    παρατήρησε ένα αντικείμενο στον ουρανό
  • 0:10 - 0:12
    που δεν κουνιόταν
    όπως τα υπόλοιπα αστέρια.
  • 0:12 - 0:15
    Η αναγνώριση του Χέρσελ
    ότι κάτι ήταν διαφορετικό,
  • 0:15 - 0:17
    ότι κάτι δεν ήταν όπως θα έπρεπε,
  • 0:17 - 0:19
    ήταν η ανακάλυψη ενός πλανήτη,
  • 0:19 - 0:21
    του πλανήτη Ουρανού,
  • 0:21 - 0:23
    ένα όνομα που έχει ψυχαγωγήσει
  • 0:23 - 0:26
    αμέτρητες γενιές παιδιών,
  • 0:26 - 0:28
    αλλά ένας πλανήτης που σε μια νύχτα
  • 0:28 - 0:31
    διπλασίασε το μέγεθος
    του τότε γνωστού ηλιακού συστήματος.
  • 0:31 - 0:33
    Μόλις τον προηγούμενο μήνα,
    η ΝΑΣΑ ανακοίνωσε
  • 0:33 - 0:35
    την ανακάλυψη 517 καινούριων πλανητών
  • 0:35 - 0:37
    σε τροχιά γύρω από κοντινούς αστέρες,
  • 0:37 - 0:40
    σχεδόν διπλασιάζοντας εν μία νυκτί
    τον αριθμό των πλανητών
  • 0:40 - 0:42
    που γνωρίζουμε μέσα στον γαλαξία μας.
  • 0:42 - 0:44
    Έτσι η αστρονομία συνεχώς αλλάζει
  • 0:44 - 0:47
    από αυτή την ιδιότητα συλλογής δεδομένων,
  • 0:47 - 0:49
    και με τα δεδομένα σχεδόν
    να διπλασιάζονται κάθε χρόνο,
  • 0:49 - 0:51
    μέσα στις επόμενες δύο δεκαετίες,
  • 0:51 - 0:53
    ίσως φτάσουμε για πρώτη φορά στην ιστορία
  • 0:53 - 0:56
    να έχουμε ανακαλύψει
    την πλειοψηφία των γαλαξιών
  • 0:56 - 0:58
    μέσα στο σύμπαν.
  • 0:58 - 1:00
    Ωστόσο, στην εποχή
    των μεγάλων δεδομένων,
  • 1:00 - 1:02
    ανακαλύπτουμε ότι υπάρχει διαφορά
  • 1:02 - 1:05
    μεταξύ πληθώρας δεδομένων
    που απλά μας διευκολύνουν
  • 1:05 - 1:07
    και πληθώρας δεδομένων που λόγω ποικιλίας
  • 1:07 - 1:10
    είναι ικανά να αλλάξουν τις ερωτήσεις
    που θέλουμε να κάνουμε,
  • 1:10 - 1:13
    και αυτή η διαφορά δεν έχει να κάνει
    με το πόσα δεδομένα συλλέγουμε,
  • 1:13 - 1:15
    αλλά με το αν αυτά τα δεδομένα
  • 1:15 - 1:17
    ανοίγουν νέα παράθυρα στο σύμπαν μας,
  • 1:17 - 1:19
    αν αλλάζουν το τρόπο
    που βλέπουμε τον ουρανό.
  • 1:19 - 1:23
    Έτσι ποιο είναι το επόμενο
    παράθυρο στο σύμπαν μας;
  • 1:23 - 1:26
    Ποιο είναι το επόμενο στάδιο
    για την αστρονομία;
  • 1:26 - 1:28
    Θέλω να σας δείξω
    κάποια εργαλεία και τεχνολογίες
  • 1:28 - 1:31
    που θα αναπτύξουμε
    μέσα στην επόμενη δεκαετία,
  • 1:31 - 1:32
    και πώς αυτές οι τεχνολογίες,
  • 1:32 - 1:34
    μαζί με την έξυπνη χρήση των δεδομένων,
  • 1:34 - 1:37
    ίσως αλλάξει για άλλη
    μία φορά την αστρονομία
  • 1:37 - 1:39
    ανοίγοντας ένα παράθυρο στο σύμπαν μας,
  • 1:39 - 1:41
    το παράθυρο του χρόνου.
  • 1:41 - 1:44
    Γιατί τον χρόνο;
    Ο χρόνος έχει να κάνει με την προέλευση
  • 1:44 - 1:45
    και με την εξέλιξη.
  • 1:45 - 1:47
    Την προέλευση του ηλιακού συστήματος,
  • 1:47 - 1:49
    πώς δημιουργήθηκε το ηλιακό μας σύστημα,
  • 1:49 - 1:53
    αν είναι ασυνήθιστο ή ξεχωριστό;
  • 1:53 - 1:55
    Σχετικά με την εξέλιξη του σύμπαντός μας.
  • 1:55 - 1:57
    Γιατί το σύμπαν συνεχίζει να διαστέλλεται
  • 1:57 - 2:00
    και ποια είναι
    η μυστηριώδης σκοτεινή ενέργεια
  • 2:00 - 2:02
    που κινεί αυτή τη διαστολή;
  • 2:02 - 2:04
    Αλλά πρώτα, θέλω να σας δείξω
  • 2:04 - 2:08
    πώς η τεχνολογία πρόκειται να αλλάξει
    τον τρόπο που βλέπουμε τον ουρανό.
  • 2:08 - 2:09
    Φανταστείτε να κάθεστε
  • 2:09 - 2:11
    στα βουνά της βόρεια Χιλής
  • 2:11 - 2:13
    κοιτάζοντας δυτικά
  • 2:13 - 2:15
    προς τον Ειρηνικό Ωκεανό
  • 2:15 - 2:17
    λίγες ώρες πριν την ανατολή του ήλιου.
  • 2:17 - 2:21
    Αυτή είναι η θέα του νυχτερινού
    ουρανού που θα βλέπατε,
  • 2:21 - 2:22
    και η θέα είναι πανέμορφη
  • 2:22 - 2:25
    με τον γαλαξία
    να ξεπετάγεται στον ορίζοντα.
  • 2:25 - 2:27
    Αλλά είναι επίσης μια στατική θέα,
  • 2:27 - 2:30
    και από πολλές απόψεις,
    έτσι βλέπουμε το σύμπαν μας:
  • 2:30 - 2:32
    αιώνιο και αμετάβλητο.
  • 2:32 - 2:34
    Αλλά το σύμπαν
    κάθε άλλο παρά στατικό είναι.
  • 2:34 - 2:37
    Αλλάζει διαρκώς, σε διαστήματα
    κλάσματος δευτερολέπτου
  • 2:37 - 2:39
    έως και δισεκατομμυρίων χρόνων.
  • 2:39 - 2:41
    Οι γαλαξίες συγχωνεύονται,
  • 2:41 - 2:43
    συγκρούονται με ασύλληπτες ταχύτητες.
  • 2:43 - 2:45
    Αστέρια γεννιούνται, πεθαίνουν,
  • 2:45 - 2:48
    ανατινάσσονται με θεαματικό τρόπο.
  • 2:48 - 2:50
    Αν μπορούσαμε να πάμε πίσω
  • 2:50 - 2:52
    στους γαλήνιους ουρανούς μας
    πάνω από τη Χιλή,
  • 2:52 - 2:55
    και επιτρέπαμε στον χρόνο να κυλήσει
  • 2:55 - 2:59
    για να δούμε πώς ο ουρανός μπορεί
    ν' αλλάξει μέσα στην επόμενη χρονιά,
  • 2:59 - 3:03
    οι παλμοί που βλέπετε είναι σουπερνόβα,
  • 3:03 - 3:06
    τα τελευταία κατάλοιπα
    από ένα αστέρι που πεθαίνει,
  • 3:06 - 3:10
    εκρήγνυται, λάμπει και μετά εξαφανίζεται,
  • 3:10 - 3:11
    κάθε ένα από αυτά τα σουπερνόβα
  • 3:11 - 3:14
    είναι πέντε δισεκατομμύρια φορές
    λαμπρότερα από τον ήλιο μας,
  • 3:14 - 3:17
    έτσι μπορούμε να τα βλέπουμε
    από μεγάλες αποστάσεις
  • 3:17 - 3:19
    αλλά μόνο για σύντομο χρονικό διάστημα.
  • 3:19 - 3:22
    Δέκα σουπερνόβα εκρήγνυνται
    ανά δευτερόλεπτο
  • 3:22 - 3:23
    κάπου στο σύμπαν μας.
  • 3:23 - 3:25
    Αν το ακούγαμε,
  • 3:25 - 3:28
    θα έκανε σαν μια σακούλα
    με ποπ κορν που σκάει.
  • 3:28 - 3:32
    Τώρα, αν ζουμάρουμε στα σούπερ νόβα,
  • 3:32 - 3:35
    δεν αλλάζει μόνο η λαμπρότητα.
  • 3:35 - 3:37
    Ο ουρανός μας είναι σε διαρκή κίνηση.
  • 3:37 - 3:40
    Αυτό το πλήθος αντικειμένων
    που βλέπετε να διασχίζουν τον ουρανό
  • 3:40 - 3:43
    είναι αστεροειδείς σε τροχιά
    γύρω από τον ήλιο μας,
  • 3:43 - 3:45
    και είναι αυτές οι αλλαγές και η κίνηση
  • 3:45 - 3:47
    και οι δυναμικές του συστήματος
  • 3:47 - 3:50
    που μας επιτρέπουν να φτιάξουμε
    μοντέλα του σύμπαντος,
  • 3:50 - 3:54
    να προβλέψουμε το μέλλον του
    και να εξηγήσουμε το παρελθόν του.
  • 3:54 - 3:57
    Αλλά τα τηλεσκόπια που χρησιμοποιούμε
    την τελευταία δεκαετία
  • 3:57 - 4:01
    δεν είναι σχεδιασμένα να καταγράφουν
    δεδομένα σε αυτή την κλίμακα.
  • 4:01 - 4:02
    Το Διαστημικό Τηλεσκόπιο Χαμπλ:
  • 4:02 - 4:05
    εδώ και 25 χρόνια παράγει
  • 4:05 - 4:07
    κάποιες από τις πιο λεπτομερείς εικόνες
  • 4:07 - 4:09
    του μακρινού μας σύμπαντος,
  • 4:09 - 4:12
    αλλά αν βάζαμε το Χαμπλ
    να φτιάξει μια εικόνα του ουρανού,
  • 4:12 - 4:15
    θα χρειαζόταν 13 εκατομμύρια
    ξεχωριστές εικόνες,
  • 4:15 - 4:19
    περίπου 120 χρόνια
    για να το κάνει μόνο μία φορά.
  • 4:19 - 4:21
    Έτσι αυτό μας οδηγεί σε νέες τεχνολογίες
  • 4:21 - 4:23
    και νέα τηλεσκόπια,
  • 4:23 - 4:24
    τηλεσκόπια που να μπορούν
  • 4:24 - 4:26
    να εστιάσουν στο μακρινό διάστημα,
  • 4:26 - 4:29
    αλλά επίσης ικανά για ευρεία λήψη
  • 4:29 - 4:32
    ώστε να φωτογραφίζουν τον ουρανό
    όσο πιο γρήγορα γίνεται,
  • 4:32 - 4:35
    τηλεσκόπια όπως το Μεγάλο
    Συνοπτικό Ερευνητικό Τηλεσκόπιο,
  • 4:35 - 4:37
    ή αλλιώς LSST,
  • 4:37 - 4:40
    πιθανόν το πιο βαρετό όνομα του κόσμου
  • 4:40 - 4:42
    για ένα από τα πιο εντυπωσιακά πειράματα
  • 4:42 - 4:44
    στην ιστορία της αστρονομίας,
  • 4:44 - 4:46
    τρανταχτή απόδειξη, αν τη χρειάζεστε,
  • 4:46 - 4:50
    για να μην αφήσετε ποτέ επιστήμονα
    ή μηχανικό να βρει όνομα για οτιδήποτε,
  • 4:50 - 4:53
    ούτε τα ίδια σας τα παιδιά.
    (Γέλια)
  • 4:54 - 4:56
    Κατασκευάζουμε το LSST.
  • 4:56 - 4:59
    Αναμένουμε να αρχίσει να συλλέγει δεδομένα
    μέχρι το τέλος της δεκαετίας.
  • 4:59 - 5:01
    Θα σας δείξω πώς νομίζουμε
  • 5:01 - 5:04
    ότι θα μεταμορφώσει
    την άποψή μας για το σύμπαν
  • 5:04 - 5:07
    καθώς μία εικόνα από το LSST
  • 5:07 - 5:09
    αντιστοιχεί σε 3.000 εικόνες
  • 5:09 - 5:11
    από το Διαστημικό Τηλεσκόπιο Χαμπλ,
  • 5:11 - 5:14
    κάθε εικόνα τρεισήμισι μοίρες του ουρανού,
  • 5:14 - 5:17
    επτά φορές το πλάτος της πανσελήνου.
  • 5:17 - 5:20
    Λοιπόν, πώς τραβάτε φωτογραφία
    σε τέτοια κλίμακα;
  • 5:20 - 5:24
    Κατασκευάζετε τη μεγαλύτερη
    ψηφιακή κάμερα στην ιστορία,
  • 5:24 - 5:27
    χρησιμοποιώντας τεχνολογία
    από τις κάμερες των κινητών
  • 5:27 - 5:31
    ή των ψηφιακών μηχανών
    που πουλάνε στα καλύτερα καταστήματα,
  • 5:31 - 5:34
    αλλά πλέον σε κλίμακα
    ώστε να έχει διάμετρο δύο μέτρων,
  • 5:34 - 5:36
    σχεδόν το μέγεθος
    ενός Βολκσβάγκεν Σκαραβαίου,
  • 5:36 - 5:39
    όπου κάθε εικόνα είναι
    τρία δισεκατομμύρια πίξελ.
  • 5:39 - 5:42
    Αν λοιπόν θέλαμε να δούμε
    μόνο μία εικόνα από το LSST
  • 5:42 - 5:44
    σε πλήρη ανάλυση,
  • 5:44 - 5:48
    θα χρειαζόμαστε περίπου 1.500
    τηλεοπτικές οθόνες υψηλής ανάλυσης.
  • 5:48 - 5:51
    Αυτή η κάμερα θα απεικονίσει τον ουρανό,
  • 5:51 - 5:54
    τραβώντας μια νέα φωτογραφία
    κάθε 20 δευτερόλεπτα,
  • 5:54 - 5:56
    μόνιμα σαρώνοντας τον ουρανό
  • 5:56 - 5:59
    ώστε κάθε τρεις νύχτες,
    θα έχουμε μια τελείως νέα άποψη
  • 5:59 - 6:02
    του ουρανού πάνω από τη Χιλή.
  • 6:02 - 6:05
    Στη διάρκεια της αποστολής του
  • 6:05 - 6:08
    το τηλεσκόπιο θα ανιχνεύσει
    40 δισεκατομμύρια άστρα και γαλαξίες
  • 6:08 - 6:09
    και θα είναι η πρώτη φορά
  • 6:09 - 6:12
    που θα έχουμε ανιχνεύσει
    περισσότερα αντικείμενα στο σύμπαν
  • 6:12 - 6:15
    από ανθρώπους πάνω στη Γη.
  • 6:15 - 6:16
    Τώρα μπορούμε να μιλάμε
  • 6:16 - 6:18
    για αστρονομικές χωρητικότητες δεδομένων
  • 6:18 - 6:20
    και δισεκατομμύρια αντικειμένων
  • 6:20 - 6:22
    αλλά για να αντιληφθούμε
    τον όγκο των δεδομένων
  • 6:22 - 6:24
    που θα έλθουν από την κάμερα
  • 6:24 - 6:28
    είναι σαν να παίζουμε κάθε ομιλία TED
    που έχει ποτέ καταγραφεί,
  • 6:28 - 6:31
    ταυτόχρονα, επί 24 ώρες το εικοσιτετράωρο,
  • 6:31 - 6:34
    επτά ημέρες την εβδομάδα, για 10 χρόνια.
  • 6:34 - 6:36
    Και η επεξεργασία των δεδομένων σημαίνει
  • 6:36 - 6:38
    να ψάχνουμε μέσα σε όλες τις ομιλίες
  • 6:38 - 6:41
    για κάθε νέα ιδέα και κάθε νέα αντίληψη,
  • 6:41 - 6:43
    εξετάζοντας κάθε μέρος του βίντεο
  • 6:43 - 6:45
    πώς μπορεί να άλλαξε ένα καρέ
  • 6:45 - 6:46
    σε σχέση με το επόμενο.
  • 6:46 - 6:49
    Και έτσι αλλάζει
    ο τρόπος εφαρμογής της επιστήμης,
  • 6:49 - 6:51
    ο τρόπος εφαρμογής της αστρονομίας,
  • 6:51 - 6:53
    σε σημείο όπου πλέον
    λογισμικό και αλγόριθμοι
  • 6:53 - 6:55
    θα πρέπει να εξετάζουν τα δεδομένα,
  • 6:55 - 6:58
    όπου το λογισμικό είναι
    τόσο απαραίτητο στην επιστήμη,
  • 6:58 - 7:02
    όσο τα τηλεσκόπια
    και οι κάμερες που φτιάξαμε.
  • 7:02 - 7:05
    Χιλιάδες ανακαλύψεις
  • 7:05 - 7:07
    θα προκύψουν από αυτό το εγχείρημα,
  • 7:07 - 7:09
    αλλά θα σας μιλήσω
    μόνο για δύο από τις ιδέες
  • 7:09 - 7:11
    για την προέλευση και την εξέλιξη
  • 7:11 - 7:13
    που θα αναμορφωθούν από την πρόσβασή μας
  • 7:13 - 7:16
    σε δεδομένα αυτής της κλίμακας.
  • 7:16 - 7:18
    Στα τελευταία πέντε χρόνια,
    η ΝΑΣΑ ανακάλυψε
  • 7:18 - 7:20
    πάνω από 1.000 πλανητικά συστήματα
  • 7:20 - 7:22
    γύρω από τα κοντινά άστρα,
  • 7:22 - 7:24
    αλλά τα συστήματα που βρίσκουμε
  • 7:24 - 7:27
    δεν μοιάζουν με το ηλιακό μας σύστημα,
  • 7:27 - 7:28
    και αναρωτιόμαστε
  • 7:28 - 7:31
    μήπως δεν ψάχνουμε αρκετά προσεκτικά
  • 7:31 - 7:33
    ή υπάρχει κάτι ξεχωριστό και ασυνήθιστο
  • 7:33 - 7:35
    στον σχηματισμό
    του ηλιακού μας συστήματος;
  • 7:35 - 7:37
    Αν θέλουμε να πάρουμε απάντηση
  • 7:37 - 7:39
    πρέπει να μάθουμε και να κατανοήσουμε
  • 7:39 - 7:41
    την ιστορία του ηλιακού μας
    συστήματος με λεπτομέρεια,
  • 7:41 - 7:43
    και οι λεπτομέρειες είναι σημαντικές.
  • 7:43 - 7:47
    Έτσι τώρα, αν ξανακοιτάξουμε τον ουρανό,
  • 7:47 - 7:51
    τους αστεροειδείς που τον διασχίζουν,
  • 7:51 - 7:55
    αυτοί είναι κάτι σαν τα συντρίμμια
    του ηλιακού μας συστήματος.
  • 7:55 - 7:57
    Η θέση των αστεροειδών
  • 7:57 - 7:59
    είναι σαν δακτυλικό αποτύπωμα
    παλαιότερου χρόνου
  • 7:59 - 8:01
    όταν οι τροχιές του Ποσειδώνα και του Δία
  • 8:01 - 8:03
    ήταν πολύ πιο κοντά στον ήλιο,
  • 8:03 - 8:06
    και καθώς οι τεράστιοι πλανήτες
    μετακινήθηκαν μέσα στο ηλιακό σύστημα,
  • 8:06 - 8:10
    σκόρπισαν αστεροειδείς στο διάβα τους.
  • 8:10 - 8:11
    Έτσι η μελέτη των αστεροειδών
  • 8:11 - 8:13
    είναι σαν την ιατροδικαστική,
  • 8:13 - 8:16
    σαν να κάνεις νεκροψία στο ηλιακό σύστημα,
  • 8:16 - 8:18
    αλλά για να γίνει αυτό
    χρειαζόμαστε την απόσταση
  • 8:18 - 8:20
    και βρίσκουμε την απόσταση από την κίνηση,
  • 8:20 - 8:25
    και βρίσκουμε την κίνηση
    εξαιτίας της πρόσβασης μας στο χρόνο.
  • 8:25 - 8:27
    Τι μας λέει λοιπόν αυτό;
  • 8:27 - 8:29
    Αν κοιτάξετε τους μικρούς
    κίτρινους αστεροειδείς
  • 8:29 - 8:31
    που διασχίζουν γρήγορα την οθόνη,
  • 8:31 - 8:34
    αυτοί είναι που κινούνται πιο γρήγορα
  • 8:34 - 8:37
    επειδή βρίσκονται πιο κοντά μας,
    πιο κοντά στη Γη.
  • 8:37 - 8:38
    Είναι αστεροειδείς στους οποίους
  • 8:38 - 8:42
    ίσως κάποια μέρα στείλουμε
    ένα διαστημόπλοιο να ψάξει για ορυκτά,
  • 8:42 - 8:44
    είναι όμως ταυτόχρονα και αυτοί
  • 8:44 - 8:46
    που ίσως μια μέρα προσκρούσουν στη Γη,
  • 8:46 - 8:47
    όπως πριν 60 εκατομμύρια χρόνια
  • 8:47 - 8:49
    με την εξαφάνιση των δεινοσαύρων,
  • 8:49 - 8:51
    ή στην αρχή του προηγούμενου αιώνα,
  • 8:51 - 8:53
    όταν ένας αστεροειδής εξαφάνισε
  • 8:53 - 8:56
    σχεδόν 1.000 τετραγωνικά
    μίλια δάσους στη Σιβηρία,
  • 8:56 - 9:00
    ή ακόμα όπως πέρυσι, όταν κάποιος
    απανθρακώθηκε πάνω από τη Ρωσσία
  • 9:00 - 9:03
    εκλύοντας ενέργεια αντίστοιχη
    με μια μικρή πυρηνική βόμβα.
  • 9:03 - 9:07
    Συνεπώς η αναζήτηση στοιχείων
    για το ηλιακό μας σύστημα
  • 9:07 - 9:09
    δεν μας φανερώνει μόνο το παρελθόν,
  • 9:09 - 9:12
    αλλά προβλέπει και το μέλλον,
    μαζί με το δικό μας μέλλον.
  • 9:15 - 9:17
    Όταν βρούμε την απόσταση,
  • 9:17 - 9:20
    βλέπουμε τον αστεροειδή
    στο φυσικό του περιβάλλον,
  • 9:20 - 9:22
    σε τροχιά γύρω από τον ήλιο.
  • 9:22 - 9:25
    Έτσι κάθε σημείο
    στην απεικόνιση που βλέπετε
  • 9:25 - 9:27
    είναι ένας αληθινός αστεροειδής.
  • 9:27 - 9:31
    Η τροχιά του υπολογίστηκε
    από την κίνησή του στον ουρανό.
  • 9:31 - 9:35
    Τα χρώματα αντικατοπτρίζουν
    τη σύνθεση των αστεροειδών,
  • 9:35 - 9:37
    άνυδροι και πετρώδεις στο κέντρο,
  • 9:37 - 9:39
    πλούσιοι σε νερό
    και σε πρωτόγονη μορφή εξωτερικά,
  • 9:39 - 9:42
    πλούσιοι σε νερό αστεροειδείς
    που μπορεί να τροφοδότησαν
  • 9:42 - 9:45
    ωκεανούς και θάλασσες
    που βρίσκουμε στον πλανήτη μας
  • 9:45 - 9:48
    όταν βομβάρδισαν τη Γη σε πρότερο χρόνο.
  • 9:50 - 9:53
    Καθώς το LSST μπορεί
    να εστιάσει σε μακρινή απόσταση
  • 9:53 - 9:55
    και όχι μόνο να κάνει ευρείες λήψεις,
  • 9:55 - 9:57
    θα μπορέσουμε να δούμε τους αστεροειδείς
  • 9:57 - 10:00
    που είναι μακρύτερα από το εσωτερικό
    του ηλιακού συστήματος,
  • 10:00 - 10:03
    έως αστεροειδείς πέρα από τις τροχιές
    του Ποσειδώνα και του Άρη,
  • 10:03 - 10:06
    έως κομήτες και αστεροειδείς
    που ίσως απέχουν
  • 10:06 - 10:09
    σχεδόν ένα έτος φωτός από τον ήλιο μας.
  • 10:09 - 10:12
    Καθώς αυξάνουμε τη λεπτομέρεια της εικόνας
  • 10:12 - 10:15
    σε κλίμακα 10 προς 100,
  • 10:15 - 10:17
    θα μπορέσουμε
    να απαντήσουμε ερωτήσεις όπως,
  • 10:17 - 10:21
    υπάρχει ένδειξη ύπαρξης πλανητών
    έξω από την τροχιά του Ποσειδώνα,
  • 10:21 - 10:24
    ώστε να εντοπίσουμε αστεροειδείς
    που ίσως συγκρουστούν με τη Γη
  • 10:24 - 10:26
    πολύ πριν αποτελέσουν απειλή,
  • 10:26 - 10:28
    και πιθανόν να ανακαλύψουμε
  • 10:28 - 10:31
    αν ο ήλιος μας σχηματίστηκε μόνος του
    ή σε συστάδα αστέρων,
  • 10:31 - 10:34
    και ίσως είναι αυτά
    τα αστρικά αδέρφια του ήλιου
  • 10:34 - 10:37
    που επηρέασαν τον σχηματισμό
    του ηλιακού μας συστήματος,
  • 10:37 - 10:42
    και ίσως είναι ένας από τους λόγους που
    το ηλιακό μας σύστημα μοιάζει τόσο σπάνιο.
  • 10:43 - 10:48
    Η απόσταση και οι αλλαγές του σύμπαντος,
  • 10:48 - 10:51
    η απόσταση είναι ανάλογη του χρόνου
  • 10:51 - 10:53
    καθώς και των αλλαγών στον ουρανό.
  • 10:53 - 10:56
    Κοιτώντας σε απόσταση μισού μέτρου
  • 10:56 - 10:59
    ή ένα αντικείμενο
    που βρίσκεται μισό μέτρο μακρυά,
  • 10:59 - 11:02
    γυρίζετε πίσω στο χρόνο κατά
    ένα δισεκατομμυριοστό του δευτερολέπτου
  • 11:02 - 11:05
    και αυτή η ιδέα του
    να βλέπουμε πίσω στον χρόνο
  • 11:05 - 11:08
    έχει ανατρέψει όσα πιστεύαμε για το σύμπαν
  • 11:08 - 11:10
    όχι μία, αλλά πολλές φορές.
  • 11:10 - 11:13
    Η πρώτη φορά ήταν το 1929,
  • 11:13 - 11:15
    όταν ένας αστρονόμος
    ονόματι Έντουαρντ Χαμπλ
  • 11:15 - 11:17
    έδειξε ότι το σύμπαν διαστέλλεται,
  • 11:17 - 11:20
    οδηγώντας στην ιδέα της Μεγάλης Έκρηξης.
  • 11:20 - 11:22
    Και οι παρατηρήσεις ήταν απλές:
  • 11:22 - 11:24
    μόνο 24 γαλαξίες
  • 11:24 - 11:27
    και μια εικόνα ζωγραφισμένη με το χέρι.
  • 11:29 - 11:34
    Αλλά και μόνο η ιδέα ότι,
    όσο πιο μακρινός ο γαλαξίας,
  • 11:34 - 11:36
    τόσο πιο γρήγορα υποχωρούσε,
  • 11:36 - 11:39
    ήταν αρκετή για να ξεκινήσει
    η μοντέρνα κοσμολογία.
  • 11:39 - 11:42
    Μια δεύτερη επανάσταση
    έγινε 70 χρόνια μετά,
  • 11:42 - 11:44
    όταν δύο ομάδες αστρονόμων έδειξαν
  • 11:44 - 11:46
    ότι το σύμπαν δεν διαστελλόταν απλά,
  • 11:46 - 11:48
    αλλά επιτάχυνε,
  • 11:48 - 11:51
    μια έκπληξη, σαν να πετάς
    μια μπάλα στον ουρανό
  • 11:51 - 11:54
    και να ανακαλύπτεις ότι,
    όσο πιο ψηλά ανεβαίνει,
  • 11:54 - 11:55
    τόσο πιο γρήγορα απομακρύνεται.
  • 11:55 - 11:57
    Και το απέδειξαν
  • 11:57 - 11:59
    μετρώντας τη φωτεινότητα
    των σουπερνόβα
  • 11:59 - 12:02
    και πώς η φωτεινότητα τους μειωνόταν
  • 12:02 - 12:03
    όσο απομακρύνονταν.
  • 12:03 - 12:06
    Αυτές οι παρατηρήσεις ήταν πιο περίπλοκες.
  • 12:06 - 12:09
    Απαιτούσαν νέες τεχνολογίες
    και νέα τηλεσκόπια,
  • 12:09 - 12:13
    καθώς οι σουπερνόβα βρίσκονταν σε γαλαξίες
  • 12:13 - 12:15
    που ήταν 2.000 φορές μακρύτερα
  • 12:15 - 12:18
    από αυτούς που χρησιμοποίησε ο Χαμπλ.
  • 12:18 - 12:23
    Χρειάστηκαν τρία χρόνια
    για να βρεθούν μόνο 42 σουπερνόβα
  • 12:23 - 12:25
    επειδή τέτοιοι αστέρες εκρήγνυνται
  • 12:25 - 12:28
    μόνο μία φορά κάθε 100 χρόνια
    μέσα σε ένα γαλαξία.
  • 12:28 - 12:30
    Τρία χρόνια για να βρούμε 42 σουπερνόβα
  • 12:30 - 12:34
    ψάχνοντας σε δεκάδες χιλιάδες γαλαξίες.
  • 12:34 - 12:36
    Και άπαξ και συνέλεξαν τα δεδομένα,
  • 12:36 - 12:38
    να τι ανακάλυψαν.
  • 12:40 - 12:42
    Ίσως βέβαια να μην σας εντυπωσιάσει
  • 12:42 - 12:46
    αλλά κάπως έτσι είναι
    οι επαναστάσεις στη φυσική:
  • 12:46 - 12:49
    μια γραμμή που προβλέπει
    τη φωτεινότητα ενός σουπερνόβα
  • 12:49 - 12:51
    σε απόσταση 11 δισεκατομμυρίων ετών φωτός,
  • 12:51 - 12:55
    και μερικά σημεία που δεν
    ταιριάζουν ακριβώς στη γραμμή.
  • 12:55 - 12:59
    Οι μικρές αλλαγές
    επιφέρουν μεγάλες συνέπειες.
  • 12:59 - 13:02
    Οι μικρές αλλαγές μας επιτρέπουν
    να κάνουμε ανακαλύψεις,
  • 13:02 - 13:05
    όπως τον πλανήτη που ανακάλυψε ο Χέρσελ.
  • 13:05 - 13:07
    Οι μικρές αλλαγές ανατρέπουν σε μια στιγμή
  • 13:07 - 13:09
    όλα όσα πιστεύαμε για το σύμπαν.
  • 13:09 - 13:13
    Έτσι 42 σουπερνόβα,
    ελαφρώς λιγότερο φωτεινοί,
  • 13:13 - 13:15
    που σημαίνει ότι είναι ελαφρώς μακρύτερα,
  • 13:15 - 13:18
    δηλώνουν ότι το σύμπαν
    όχι μόνο διαστέλλεται,
  • 13:18 - 13:21
    αλλά ότι η διαστολή
    πρέπει να επιταχύνεται,
  • 13:21 - 13:23
    φανερώνοντας ένα συστατικό του σύμπαντος
  • 13:23 - 13:26
    που τώρα αποκαλούμε σκοτεινή ενέργεια,
  • 13:26 - 13:28
    ένα συστατικό που κινεί αυτή τη διαστολή
  • 13:28 - 13:31
    και αποτελεί το 68%
    της συνολικής ενέργειας
  • 13:31 - 13:33
    του σύμπαντός μας σήμερα.
  • 13:35 - 13:39
    Ποια θα είναι λοιπόν η επόμενη επανάσταση;
  • 13:39 - 13:41
    Τι είναι τελικά η σκοτεινή ενέργεια
    και γιατί υπάρχει;
  • 13:41 - 13:44
    Αυτές οι γραμμές είναι διαφορετικά μοντέλα
  • 13:44 - 13:46
    της υπόστασης της σκοτεινής ενέργειας,
  • 13:46 - 13:49
    που δείχνουν τις ιδιότητες
    της σκοτεινής ενέργειας.
  • 13:49 - 13:53
    Όλα τα μοντέλα συμφωνούν με τα 42 σημεία
  • 13:53 - 13:55
    αλλά οι θεωρίες πίσω από κάθε γραμμή
  • 13:55 - 13:57
    διαφέρουν δραματικά.
  • 13:57 - 13:59
    Μερικοί πιστεύουν ότι
  • 13:59 - 14:01
    η σκοτεινή ενέργεια αλλάζει με τον χρόνο
  • 14:01 - 14:03
    ή εάν οι ιδιότητες της σκοτεινής ενέργειας
  • 14:03 - 14:06
    διαφέρουν ανάλογα που κοιτάς στον ουρανό.
  • 14:06 - 14:09
    Άλλοι κάνουν αλλαγές στη φυσική
  • 14:09 - 14:11
    σε υποατομικό επίπεδο.
  • 14:11 - 14:14
    Ή θεωρώντας σε μεγάλη κλίμακα
  • 14:14 - 14:17
    τροποποιούν τη λειτουργία της βαρύτητας
    και της γενικής σχετικότητας,
  • 14:17 - 14:20
    ή λένε ότι υπάρχουν πολλαπλά σύμπαντα
  • 14:20 - 14:23
    και το δικό μας είναι μέρος
    του μυστηριώδους πολυσύμπαντος,
  • 14:23 - 14:26
    αλλά όλες αυτές οι ιδέες και οι θεωρίες,
  • 14:26 - 14:29
    συναρπαστικές
    και κάποιες σαφώς τρελούτσικες,
  • 14:29 - 14:33
    αλλά όλες συμφωνούν με τα 42 σημεία μας.
  • 14:33 - 14:35
    Πώς λοιπόν ελπίζουμε
    να καταλήξουμε σε κάτι λογικό
  • 14:35 - 14:38
    μέσα στην επόμενη δεκαετία;
  • 14:38 - 14:41
    Φανταστείτε να σας έδινα ένα ζευγάρι ζάρια
  • 14:41 - 14:43
    και σας ζητούσα να βρείτε αν τα ζάρια
  • 14:43 - 14:45
    ήταν φτιαγμένα ή κανονικά.
  • 14:45 - 14:48
    Ένα ρίξιμο των ζαριών θα έλεγε ελάχιστα,
  • 14:48 - 14:50
    αλλά όσο περισσότερο τα ρίχνατε,
  • 14:50 - 14:52
    τόσο περισσότερα δεδομένα θα μαζεύατε.
  • 14:52 - 14:54
    τόσο περισσότερο θα σιγουρευόσαστε,
  • 14:54 - 14:56
    όχι μόνο αν είναι φτιαγμένα ή όχι,
  • 14:56 - 15:00
    αλλά πόσο πολύ και με τι τρόπο.
  • 15:00 - 15:04
    Χρειάστηκαν τρία χρόνια
    για να βρούμε μόνο 42 σουπερνόβα
  • 15:04 - 15:07
    επειδή τα τηλεσκόπια που υπήρχαν
  • 15:07 - 15:11
    μπορούσαν να ερευνήσουν
    μόνο μικρό μέρος του ουρανού.
  • 15:11 - 15:14
    Με το LSST μπορούμε να έχουμε
    μια πλήρως νέα εικόνα
  • 15:14 - 15:17
    του ουρανού της Χιλής κάθε τρεις νύχτες.
  • 15:17 - 15:20
    Την πρώτη νύχτα λειτουργίας
  • 15:20 - 15:23
    θα βρει 10 φορές τον αριθμό των σουπερνόβα
  • 15:23 - 15:26
    που χρησιμοποιούνται
    στην ανακάλυψη της σκοτεινής ενέργειας.
  • 15:26 - 15:28
    Αυτό θα αυξηθεί κατά 1.000
  • 15:28 - 15:30
    μέσα στους πρώτους τέσσερις μήνες:
  • 15:30 - 15:35
    1,5 εκατομμύριο σουπερνόβα
    μέχρι το τέλος της έρευνας,
  • 15:35 - 15:38
    κάθε σουπερνόβα ένα ρίξιμο των ζαριών,
  • 15:38 - 15:42
    κάθε σουπερνόβα να ελέγχει
    ποιες θεωρίες της σκοτεινής ενέργειας
  • 15:42 - 15:44
    έχουν συνοχή, και ποιες όχι.
  • 15:46 - 15:50
    Και έτσι, συνδυάζοντας
    τα δεδομένα των σουπερνόβα
  • 15:50 - 15:52
    με άλλες μετρήσεις της κοσμολογίας,
  • 15:52 - 15:54
    σταδιακά θα αποκλείσουμε
  • 15:54 - 15:57
    τις διάφορες ιδέες και θεωρίες
    περί σκοτεινής ενέργειας,
  • 15:57 - 16:03
    ευελπιστώντας ότι στο τέλος
    της έρευνας περίπου το 2030,
  • 16:03 - 16:06
    περιμένουμε να δούμε
  • 16:06 - 16:09
    μια θεωρία για το σύμπαν μας,
  • 16:09 - 16:11
    μια θεμελιώδη θεωρία
    για τη φυσική του σύμπαντός μας,
  • 16:11 - 16:14
    να προκύπτει σταδιακά.
  • 16:15 - 16:17
    Από πολλές πλευρές, οι ερωτήσεις που έθεσα
  • 16:17 - 16:22
    είναι στην πραγματικότητα
    οι απλούστερες των ερωτήσεων.
  • 16:22 - 16:23
    Μπορεί να μην ξέρουμε τις απαντήσεις
  • 16:23 - 16:27
    αλλά τουλάχιστον ξέρουμε
    πώς να θέσουμε τις ερωτήσεις.
  • 16:27 - 16:30
    Αλλά εάν ψάχνοντας
    μέσα σε δεκάδες χιλιάδες γαλαξίες
  • 16:30 - 16:33
    βρήκαμε 42 σουπερνόβα που ανέτρεψαν
  • 16:33 - 16:37
    όλα όσα γνωρίζαμε για το σύμπαν,
  • 16:37 - 16:40
    όταν θα έχουμε δισεκατομμύρια γαλαξίες,
  • 16:40 - 16:43
    πόσες φορές ακόμα θα βρούμε
  • 16:43 - 16:46
    42 σημεία που δεν αντιστοιχούν
    με όσα περιμένουμε;
  • 16:47 - 16:50
    Όπως ο πλανήτης που ανακάλυψε ο Χέρσελ,
  • 16:50 - 16:52
    ή η σκοτεινή ενέργεια,
  • 16:52 - 16:56
    ή η κβαντομηχανική,
    ή η γενική σχετικότητα,
  • 16:56 - 16:59
    όλα αυτά είναι θεωρίες που προέκυψαν
  • 16:59 - 17:02
    επειδή τα δεδομένα
    δεν ήταν ακριβώς τα αναμενόμενα.
  • 17:02 - 17:05
    Το συναρπαστικό στην επόμενη δεκαετία
  • 17:05 - 17:07
    για τα δεδομένα της αστρονομίας
  • 17:07 - 17:09
    είναι ότι δεν γνωρίζουμε καθόλου
  • 17:09 - 17:11
    πόσες απαντήσεις μας περιμένουν,
  • 17:11 - 17:15
    απαντήσεις για την προέλευση
    και την εξέλιξή μας.
  • 17:15 - 17:16
    Πόσες ερωτήσεις είναι εκεί έξω
  • 17:16 - 17:18
    στις οποίες ακόμα δεν ξέρουμε καν
  • 17:18 - 17:21
    τις ερωτήσεις που θέλουμε να κάνουμε;
  • 17:21 - 17:23
    Σας ευχαριστώ.
  • 17:23 - 17:25
    (Χειροκρότημα)
Title:
Ποιο είναι το επόμενο παράθυρο στο σύμπαν μας;
Speaker:
Άντριου Κόνολι
Description:

Τα μεγάλα δεδομένα είναι παντού--ακόμα και στον ουρανό. Σε μια πληροφοριακή ομιλία, ο αστρονόμος Άντριου Κόνολι δείχνει πώς μεγάλες ποσότητες δεδομένων συγκεντρώνονται για το σύμπαν, καταγράφοντας τις συνεχόμενες αλλαγές του. Πώς οι επιστήμονες αιχμαλωτίζουν τόσες πολλές εικόνες σε κλίμακα; Όλα ξεκινούν με ένα τεράστιο τηλεσκόπιο...

more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TEDTalks
Duration:
17:39

Greek subtitles

Revisions