Edi Rama: Lấy lại thành phố cũa bạn bằng những màu sơn.

Làm cho thành phố tươi đẹp hơn, hạn chế sự tham nhũng. Edi Rama đi theo một hướng thật sự không đơn giản, là thị trưởng của thành phố Tirana, nước Albania, nơi mà ông truyền dẫn niềm hãnh diện vào người dân bằng cách thay đổi không gian công cộng bằng những thiết kế màu sắc. Với những dự án để người dân lên đầu, Rama giảm được tệ nạn -- và cho người dân thấy rằng họ có thể tin tưởng vào người lãnh đạo của họ. (Phim tại TEDxThessaloniki.)

Tôi là một nghệ sĩ trong kiếp trước.

Tôi vẫn vẽ. Tôi yêu nghệ thuật.

Tôi yêu niềm vui mà màu sắc đem lại cho cuộc sống chúng ta

và cho cộng đồng chúng ta,

và tôi cố gắng đem một phần nghệ sĩ trong tôi

vào chính trị,

và tôi thấy rằng

một phần công việc của tôi hôm nay, lý do mà tôi đứng đây,

không chỉ vận động cho đảng của tôi,

mà còn cho chính trị, và vai trò mà nó có thể làm

cho cuộc sống chúng ta tốt hơn

Trong 11 năm, tôi là thị trưởng của thủ đô Tirana

Chúng tôi gặp nhiều khó khăn.

Nghệ thuật là môt phần của câu trả lời,

và tên tôi, ngay từ ban đầu,

nối kết với 2 việc:

sự đánh đổ xậy dựng bất hợp pháp

nhằm lấy lại không gian công cộng,

và dùng màu sắc để làm khêu dậy hy vọng

đã bị mất của thành phố tôi.

Nhưng việc dùng màu sắc không chỉ là mộy hoạt động nghệ thuật

Thật ra, nó là một dạng hoạt động chính trị

trong bối cảnh khi ngân sách thành phố mà tôi có

sau khi được bầu tổng cộng là 0. gì đó

Khi chúng tôi sơn tòa nhà đầu tiên,

bằng cách đổ một màu cam rạng rỡ lên màu xám tối tăm

của môt mặt tiền,

một việc không thể tưởng tượng được xảy ra.

Giao thông bị tắc nghẽn

và rất đông người tụ tập

như thể đó là nơi xảy ra tai nạn nghiêm trọng

hay có người nổi tiếng đến thăm bất ngờ.

Chính quyền Liên hiệp châu Âu của Pháp đảm nhiệm cho quỹ này

vội vàng tới cấm tòa nhà này.

Ông ta la rằng sẽ ngưng cung cấp tài chính.

Tôi hỏi ông: "Nhưng tại sao?"

"Bởi vì màu sắc ông dùng

không đạt tiêu chuẩn châu Âu" - ông ta đáp.

Tôi nói rằng: "Thật ra,

những thứ chung quanh khộng đạt tiêu chuẩn châu Âu,

mặc dù chúng tôi không muốn vậy,

nhưng chúng ta sẽ tự chọn màu sắc,

bởi vì đây chính là màu chúng tôi mong muốn.

Và nếu các người không cho chúng tôi tiếp tục công việc của chúng tôi,

tôi sẽ mở một cuộc họp báo ở đây,

ngay lúc này, ngay trên con đường này,

và chúng tôi sẽ nói với mọi người rằng ông nhìn tôi

như là người giám nghiệm của thời xã hội chủ nghĩa thực tế."

Lúc đó ông ta nhìn cũng hoang mang,

và hỏi tôi có thể thỏa hiệp được không.

Nhưng tôi nói không, tôi rất tiếc,

thỏa hiệp là màu xám trong màu sắc

và chúng tôi có đủ màu xám cho cả đời rồi.

(vỗ tay)

Vì vậy đây là thời điểm để thay đổi.

Sự phục hồi của những nơi công cộng

đã dậy lại cảm giác thuộc về

một thành phố mà con người đã mất.

Niềm tự hào của con người về nơi sống của họ,

và có những cảm giác đã bị chôn sâu kín

nhiều năm dưới sự giận dữ của công trình xây dựng bất hợp pháp,

tàn phá ở những nơi công cộng.

Và khi màu sắc xuất hiện ở mọi nơi,

việc biến đổi bắt đầu

Tiếng ồn ào hỏi lớn: "Đây là gì? Chuyện gì đang xảy ra?

Màu sắc đang làm gì chúng ta vậy?"

Và chúng tôi thăm dò ý kiến,

cuộc thăm dò tuyệt nhất mà tôi từng chứng kiến trong đời.

Chúng tôi hỏi mọi người, "Bạn có thích hoạt động này khộng,

và có những tòa nhà được sơn như thế?"

Và câu hỏi thứ hai là,

"Bạn muốn ngưng việc này hay là muốn nó tiếp tục?"

Câu hỏi đầu tiên,

63% người đồng ý, họ thích nó.

37% không đồng ý, họ không thích.

Nhưng tới câu hỏi thứ hai, một nửa số người không thích nó,

họ vẫn muốn nó được tiếp tục. (cười)

Chúng tôi nhận thấy sự thay đổi.

Người dân bắt đầu xả rác trên đường ít hơn, ví dụ như,

bắt đầu trả tax,

bắt đầu cảm thấy được những thứ mà họ đã quên lãng đi,

và cái đẹp đó như là người giám sát,

khi mà cảnh sát thành phố, hoặc của bang đó không có mặt ở đó.

Một ngày kia, tôi đang đi trên con đường

đã được sơn,

và là nơi chúng tôi đang tiến hành việc trồng cây,

khi tôi nhìn thấy chủ cửa hàng và vợ của ông ấy

dựng lên một cửa chính làm bằng kính cho cửa hàng của họ.

Họ đã bỏ đi cánh cửa chớp cũ kĩ

vào nơi đổ rác.

Tôi hỏi ông: "Tại sao ông lại thẩy đi cánh cửa chớp?"

"Vì thành phố giờ đã an toàn hơn,"

"An toàn hơn? Tại sao? Họ tăng thêm cảnh sát ở đây à?"

"Thôi nào ông! Cảnh sát gì?

Ông có thể thấy đấy. Có thêm màu sắc,

đèn đường, vỉa hè mới không có ổ gà,

cây cối. Vì thế nó rất đẹp; nó an toàn."

Và thật vậy, vì vẻ đẹp đã mang lại cho người dân

một cảm giác như được bảo vệ.

Và đây không phải là cảm giác sai lầm

Tệ nạn giảm dần.

Tự do dành được từ năm 1990

đem lại sự hỗn loạn cho thành phố,

khi mà tình trạng phá hoại những năm thập niên 90.

đem lại sự thiếu hụt hy vọng đến thanh phố

Việc sơn tường không thể cung cấp thức ăn cho trẻ em,

hoặc giúp đỡ người bị bệnh hoặc giáo dục người vô học,

nhưng nó mang đến hy vọng và ánh sáng,

và giúp người ta nhận ra rằng

có rất nhiều cách để làm điều gì,

một tinh thần khác, một cảm giác khác với cuộc sống của chúng ta,

và nếu chúng ta có thể đem lại năng lượng và hy vọng

tới chính trị của chúng ta, chúng ta có thể xây dựng một cuộc sống tốt đẹp hơn,

cho mọi người và cho đất nước chúng ta.

Chúng tôi tháo bỏ 123.000 tấn bê tông

từ chỉ bờ sông.

Chúng tôi phá hủy 5000 tòa nhà bất hợp pháp

toàn thành phố,

toà nhà cao nhất cao tới 8 tầng lầu.

Chúng tôi trồng 55000 cây xanh và bụi cây.

Chúng tôi thiết lập thuế môi trường,

và rồi mọi người đều bằng lòng

và tất cả doanh nhân trả thuế đều đặn.

Bằng cách mở rộng sự cạnh tranh,

chúng tôi đã tuyển dụng vào bộ phận hành chánh

nhiều người trẻ tuổi,

và chúng tôi đã lập nên

một cơ sở cộng đồng không bị ảnh hưởng chính trị

nơi mà nam nữ được bình đẳng.

Tổ chức quốc tế

đầu tư rất nhiều ở Albania suốt 20 năm gần đây,

nhưng không được sử dụng hợp lý.

Khi tôi nói với chủ tịch ngân hàng thế giới

rằng tôi muốn họ giúp đỡ tài chính cho dự án để thiết lập

một mô hình đại sảnh để tiếp đón người dân

chính xác là để đấu tranh với tham nhũng ở địa phương hằng ngày,

nhưng họ không hiểu được.

Nhưng người dân phải xếp hàng đợi

dưới trời mưa nắng

để chứng nhận hoặc chỉ cần một câu trả lời đơn giản

từ hai cánh cửa sổ nhỏ của hai văn phòng.

Họ sẵn sàng trả tiền để tránh xếp hàng,

hàng dài.

Câu trả lời cho những yêu cầu của họ được đáp lại

bằng một giọng nói từ một lỗ đen

và, bên phía khác,

một cánh tay bí ẩn lấy hồ sơ của họ

trong lúc tìm kiếm hồ sơ cũ để hối lộ.

Chúng tôi có thể thay những nhân viên vô hình từ ki-ốt,

mỗi tuần, nhưng chúng tôi không thể thay đổi sự thói quen đồi bại này.

Tôi nói với một công chất Đức ở ngân hàng thế giới,

"Tôi tin rằng

việc hối lộ sẽ không xảy ra được

nếu họ làm việc ở Đức,

trong một hệ thống hành chánh ở Đức,

và tôi cũng tin rằng nếu ông cho công chức Đức

từ hệ thống hành chánh Đức vào những lỗ hổng này,

họ cũng sẽ bị hối lộ như vậy."

(vỗ tay)

Vì đó không phải từ gen của bạn,

không phải vì có người có lương tâm tốt

và một số người không có lương tâm.

Nó là vì hệ thống, vì tổ chức.

Đó cũng là vì môi trường và phương diện.

Chúng tôi bỏ đi các ki-ốt.

Chúng tôi đã dựng lên đại sảnh tiếp đón mới sáng sủa

làm cho người dân Tirana

nghĩ rằng họ vừa tới nước khác khi họ bước vào sảnh

để gửi lên yêu cầu của họ.

Chúng tôi tạo ra hệ thống điều hành online

và vì vậy tiến triển tất cả quá trình.

Chúng tôi đặt người dân lên hàng đầu, và không phải là nhân viên.

Việc hối lộ trong bang hành chánh

ở những đất nước như Albania --

Điều đó không dựa vào tôi để nói như Hy lạp --

có thể chỉ đấu tranh bằng sự hiện đại hóa.

Cải tạo lại chính phủ bằng cách cải tạo lại chính trị

là câu trả lời, và không phải cải tạo lại con người

bằng công thức có sẵn

mà những nước phát triển thường cố ép buộc

những người như chúng tôi một cách vô hiệu quả.

(vỗ tay)

Mọi thứ phải tới điểm này

vì nói chung các chính trị gia,

nhưng đặc biệt là trong đất nước của chúng tôi, thật sự này,

nghĩ rằng người dân là người ngu ngốc.

Họ không biết ơn, vì dù gì đi nữa,

người dân phải theo lời họ,

trong khi đó, chính trị càng gặp nhiều thất bại trong việc trả lời

sự lo lắng của công chúng

hay nhu cầu cấp bách của phần đông người.

Chính trị hiện tại giống như

một trò chơi hoài nghi bởi những chính trị gia,

trong khi công chúng bị đẩy ra một bên

như ngồi trên những chiếc ghế trong sân vận động

mà sự say mê cho chính trị

dần phải nhường chỗ cho sự mù lòa và tuyệt vọng.

Nhìn từ những bậc thang đó, những chính trị gia hôm nay

đều giống nhau,

và chính trị hiện tại giống như

một môn thể thao thúc đẩy sự hung hăng

và sự bi quan hơn là gắn bó trong xã hội

và kì vọng cho quyền làm chủ của công dân

Barack Obama thắng bầu cử

(vỗ tay)

vì ông ấy huy động người dân như chưa từng biết

qua cách dùng mạng lưới xã hội.

Ông ấy không biết mỗi người,

nhưng với tài khéo léo rất đáng phục,

ông ấy đã biến mọi người thành người hoạt động

bằng cách cho họ khả năng kiểm soát

những tranh luận và những dụng cụ mà mỗi người cần

để vận động dưới tên của ông bằng cách tạo ra chiến dịch riêng của ông.

Tôi "tweet". Tôi rất thích nó.

Tôi thích nó vì nó gửi thông điệp của tôi ra,

nhưng mà nó cũng để tôi thấy thông điệp của mọi người cho tôi.

Đây là chính trị, không phải từ trên xuống,

và từ dưới lên, và ngang qua,

và cho phép tiếng nói của mọi người được nghe thấy

chính là điều chúng ta cần.

Chính trị không phải chỉ là lãnh đạo.

Không phải chỉ giữa chính trị gia và luật pháp.

Đây là cách mà con người suy nghĩ,

cách mà họ nhìn thế giới chung quanh họ,

cách họ dùng thời gian và năng lượng của họ.

Khi mọi người nói rằng các chính trị gia đều như nhau,

tự hỏi bạn nếu Obama và Bush có như nhau không,

nếu François Hollande (thủ tướng thứ 24, hiện tại của Pháp) giống như Sarkozy (thủ tướng thứ 23)

Họ không như nhau. Họ là con người với những quan điểm khác nhau

và cách nhìn khác nhau về thế giới.

Khi mọi người nói rằng chẳng thứ gì thay đổi cả,

hãy ngừng và suy nghĩ thế giới như thế nào

10, 20, 50, 100 năm về trước.

Thế giới chúng ta được định nghĩa bằng tốc độ của sự biến chuyển.

Tất cả chúng ta có thể thay đổi thế giới.

Tôi cho bạn một ví dụ rất nhỏ

của một thứ, cách dùng màu sắc,

có thể tạo ra thay đổi.

Tôi muốn tạo ra nhiều thay đổi nữa

như tổng thống của nước tôi,

nhưng mỗi các bạn có thể tạo ra sự thay đổi

nếu các bạn muốn.

Thủ tướng Mỹ (thứ 32) Rossevelt, nói rằng,

"Tin là bạn có thể làm được, thế là bạn đã tới nửa con đường rồi."

Cảm ơn và chúc buổi tối tốt lành (tiếng Hy Lạp).

vỗ tay