Edi Rama: Şehrinizi boya ile geri alın

Şehri güzelleştirin, yolsuzluğu engelleyin. Edi Rama, Tirana'nın (Arnavutluk) belediye başkanı olarak aldatıcı derecede kolay bir yol izledi: kamu yerlerinde renk kullanarak vatandaşlarının ülkelerine olan gururunu telkin etti.
İnsanları ön plana alan projelerle Rama, hem suç oranını düşürdü hem de vatandaşlarına liderlerine güvenebileceklerini gösterdi. (TEDxSelanik'te kaydedilmiştir.)

Bir önceki hayatımda sanatçıydım.

Hala resim yapıyorum. Sanatı seviyorum.

Renklerin hayatımıza ve topluma

getirdiği neşeyi seviyorum

ve içimdeki sanatçıdan bir parçayı

politikama da taşımaya çalışıyorum

ve görüyorum ki

günümüzde işimin parçası, burada olma nedenim,

sadece partim için kampanya yapmak değil,

politika için ve onun hayatımızı iyileştirebilmede

oynayabileceği rol için.

11 sene başkentimiz Tirana'nın belediye başkanıydım.

Bir sürü sorunla karşılaştık

Sanat çözümün bir parçasıydı

ve ismim başlangıçta

iki hususla anılıyordu:

kamu alanlarını geri alabilmek için

yasa dışı binaların yıkılması ve

şehrimde kaybolmuş olan umudu

geri getirebilmek için renklerin kullanılması.

Ama renklerin kullanımı sadece bir sanat icraatı değildi.

Daha ziyade, bir çeşit politik aksiyondu

seçildiğim sırada kullanılabilir şehir bütçesinin

sıfır virgül birşeyler olduğu bir çevrede bir aksiyon.

İlk binayı sıkıcı kasvetli bir griden

parlak bir turuncuya

boyadığımızda

beklemediğimiz birşey oldu.

Trafik tıkandı

ve bir grup insan

inanılmaz bir kaza yeriymiş gibi toplandı,

ya da bir pop yıldızı görmüşler gibi.

Finansmanı yöneten AB görevlisi

boyanmış olan binaya aceleyle geldi.

Fonu keseceğine dair feryatlar etti.

"Ama neden?" diye sordum.

"Çünkü seçtiğiniz bu renkler

Avrupa standarlarına uymuyor." dedi.

Ben de dedim ki

"Bizim istediğimiz bu olmasa da

çevre Avrupa standartlarına uymuyor,

ama renkleri kendimiz seçeceğiz

çünkü bizim istediğimiz tam olarak da bu.

Ve eğer işimizi yapmamıza engel olursanız

tam burada, bu yolda

bir basın toplantısı düzenleyeceğim

ve insanlara sizin bana sosyalist dönemdeki

sansürcülerin baktığı gibi baktığınızı söyleyeceğim."

Sonra biraz tedirgin göründü

ve beni uzlaşmaya çağırdı.

Ama ben ona üzgün olduğumu ama

uzlaşmanın renkte gri olduğunu

ve bize bir ömür yetecek kadar gri gördüğümüzü söyledim.

(Alkışlar)

Zaman değişim zamanı.

Kamu alanlarının rehabilitasyonu

insanların kaybettikleri bir şehre

ait olma hissini tekrar uyandırdı.

Insanların yaşadıkları yere olan gururu ve

yıllardır herkesin gömülü tuttuğu,

kamu alanlarından fışkıran yasadışı ve ilkel binalara

olan öfkenin altında saklı olan duygular.

Ve her yerde renkler belirdiğinde

insanların duygularında bir değişiklik oldu.

"Bu da ne? Ne oluyor?

Renkler bize ne yapıyor?"

Ve bir anket yaptık,

hayatımda gördüğüm en büyüleyici anket.

Insanlara şunu sorduk: "Bunu istiyor musunuz,

binaların boyanmaya devam etmesini istiyor musunuz?"

Ve ikinci soru şuydu:

"Bu işin durmasını mı istiyorsunuz, devam etmesini mi?"

İlk soruya

cevaplayanların %63'ü evet dedi, beğeniyoruz.

%37 hayır, beğenmiyoruz dedi.

Ama ikinci soruda, beğenmiyoruz diyenlerin yarısı

devam etmesini istediklerini söyledi! (Kahkahalar)

Bir değişiklik farkettik.

İnsanlar sokağa daha az çöp atıyordu örneğin,

vergilerini ödemeye başladılar,

unuttukları birşeyi hissetmeye başladılar,

ve güzellik bir muhafız gibi işliyordu

polisin ve devletin olmadığı yerlerde.

Hatırlıyorum, bir gün sokakta yürüyordum

sokak yeni boyanmıştı

ve yeni bir ağacın dikildiği bir yerde

bir dükkan sahibini ve karısını

dükkanlarına cam bir ön cephe koyarken gördüm.

Eski kepengi

çöpe atmışlardı.

"Neden kepengi atıyorsunuz" diye sordum.

"E artık sokaklar güvenli." diye cevap verdiler.

"Güvenli mi? Neden? Daha fazla mı polis var artık?"

"Haydi canım! Ne polisi?

Sen de görüyorsun. Artık renkler var,

sokak lambaları, deliksiz kaldırımlar,

ağaçlar. O kadar güzel ki, artık güvenli."

Ve gerçekten de güzellik, insanlara

korundukları hissini veriyordu.

Yersiz de değildi bu duygu.

Suç azaldı.

1990'da kazanılan özgürlük

şehre bir anarşi hali getirmişti,

bu 90'ların barbarlığı da

şehirde umudun kaybolmasına neden olmuştu.

Duvarlardaki boya çocukların karnını doyurmuyordu,

hastaları iyileştirmiyordu ya da kimseyi eğitmiyordu,

ama onlara umut ve ışık veriyordu

ve onlara herşeyi yapmanın farklı bir yolu

olduğunu gösteriyordu,

farklı bir ruh, hayata karşı farklı bir bakış

ve aynı enerjiyi ve umudu politikamıza da getirebilirsek

birbirimiz ve ülkemiz için

daha iyi bir hayat inşa edebilirdik.

123,000 ton beton söktük -

sadece nehir kenarından.

Şehrin her yerinden 5,000'den fazla

yasadışı bina yıktık -

en yükseği sekiz katlıydı.

55,000 ağaç ve çalı diktik sokaklara.

'Yeşil vergi' (çevre vergisi) kurduk

ve herkes kabul etti,

hatta tüm işadamları düzenli olarak ödedi.

Açık rekabet prensibiyle

hükümetimize bir çok genç insan

çekmeyi başardık

ve böylece de - politize ve

kadın ve erkeklerin eşit temsil edildiği bir

devlet müessesesi kurmayı başardık.

Uluslararası organizasyonlar

son 20 senede Arnavutluk'a çok yatırım yaptılar

ama hepsi iyi harcandı denemez.

Dünya Bankası yöneticilerine

vatandaşlar için örnek bir resepsiyon salonu

kurma projem için finansal destek istediğimi -

bunu tam da günlük yolsuzluğa karşı savaşmak için istediğimi

söylediğimde beni anlamadılar.

Ama insanlar güneş ve yağmur altında

uzun sıralarda bekliyorlardı,

bazen bir sertifika için bazen de iki küçük metal gişenin

iki küçük penceresinden gelecek basit bir cevap için.

Sırayı atlamak için rüşvet veriyorlardı,

bu uzun sırayı.

Taleplerinin cevabı

karanlık bir delikten gelen sesle geliyordu

ve diğer yandan

gizemli bir el dokümanları almak için çıkıyordu

aynı zamanda dökümanların içinde rüşvet arıyordu.

Bu gişelerdeki görünmez katipleri

her hafta değiştirebilirdik ama bu yolsuzluğu değiştiremezdik.

Alman memura dedim ki

"Eminim Dünya bankasında

rüşvet almaları imkansız olurdu

eğer Almanya'da çalışıyor olsalardı.

Bir o kadar eminim ki, Alman bir işletmeden

gelen Alman memurları

bu deliklere koysanız

onlar da rüşvet alırlardı.

(Alkışlar)

Genetik birşey değil.

Bazılarının yüksek bir ahlak sahibi olması

diğerlerinin olmaması ile alakalı değil.

Sistem ile alakalı, organizasyon ile.

Aynı zamanda çevre ve saygı ile alakalı.

Bu gişeleri kaldırdık.

Yerine yeni ve parlak bir resepsiyon salonu inşa ettik

öyle ki Tiran vatandaşları geldiklerinde

taleplerini iletmek için geldiklerinde

yurtdışına çıktıklarını sandılar.

Online bir kontrol sistemi kurduk ki

bu sistemi hızlandırsın.

Vatandaşları öne aldık, memurları değil.

Devlet işletmesindeki yolsuzluğa

Arnavutluk gibi ülkelerde -

Yunanistan gibi demek bana düşmez -

sadece modernizasyonla karşı gelinebilir.

Politikayı yeniden şekillendirerek, hükümeti tekrar şekillendirmek

aradığımız cevap, insanları gelişmiş ülkelerin

bizim gibi insalara dayattığı

hazır bir formüle göre

tekrar şekillendirmek değil.

(Alkışlar)

İşlerin bu noktaya gelmesinin nedeni

siyasetçilerin genelde

- ama özellikle kabul edelim ki bizim ülkelerimizde -

insanların aptal olduğunu düşünmeleri.

İnanıyorlar ki ne olursa olsun

insanlar onları takip edecek -

politikalarının halkın sorunlarına

veya insanların zorunluluklarına

giderek daha az cevap verebilmelerine rağmen

Politika siyasetçilerin oynadığı

kötümser bir takım oyununa benzemeye başladı,

halk kenara itilmiş

stadyumun koltuklarından seyrediyormuş gibi,

politika tutkusu giderek

körlüğe ve çaresizliğe daha fazla yer açıyormuş gibi.

O merdivenden bugünkü tüm siyasetçiler

aynı görünüyor

ve politika giderek

sosyal uyumdan çok

saldırganlık ve kötümserliği

harekete geçiren bir spora benziyor.

Barak Obama kazandı

- (Alkışlar) -

çünkü insanları daha önce görülmemiş bir şekilde

sosyal ağlar yardımıyla harekete geçirdi.

Onların hepsini birebir tanımıyordu

ama takdire değer bir dehayla

onları birer sosyal eylemciye dönüştürdü

ve onlara onun adına kampanya

yapabilmek için ihtiyaçları olan

argümanları ve enstrümanları sundu.

Ben tweetliyorum. Çok hoşuma gidiyor.

Seviyorum, çünkü mesajımı iletmemi sağlıyor,

ama insanların da mesajlarını bana iletmesini sağlıyor.

Bu yukarıdan aşağıya değil,

aşağıdan yukarıya -ve kenarlara- gelişen bir politika,

herkesin sesinin duyulmasını sağlayan,

tam da ihtiyacımız olan politika.

Politika sadece liderler değildir.

Sadece siyasetçiler ve yasalarla ilgili değil.

Insanların nasıl düşündükleri,

etrafındaki dünyayı nasıl gördükleri,

zamanlarını ve enerjilerini nasıl kullandıkları ile ilgili.

Insanlar tüm siyasetçiler aynı dediklerinde,

kendinize Obama'nın Bush ile aynı olup olmadığını sorun,

ya da François Hollande'ın Sarkozy ile aynı olup olmadığını.

Aynı değiller. Farklı bakış açıları olan ve çok farklı

dünya görüşüne sahip insanlar.

Insanlar hiçbir şey değişemez dediğinde,

durun ve düşünün, dünya

10, 20, 50, 100 sene önce nasıldı.

Dünyamız bir değişim hızı ile tanımlı.

Hepimiz dünyayı değiştirebiliriz.

Ben size çok küçük bir örnek verdim,

tek bir şeyin, renk kullanımının

değişime nasıl yol açtığını anlattım.

Ülkemin başbakanı olarak

daha fazla değişiklik yapmak istiyorum

ama her biriniz değişimi sağlayabilir -

eğer isterseniz.

Başka Roosevelt'in dediği gibi

"Yapabileceğinize inanın, yolun yarısına geldiniz."

(Yunanca) Teşekkürler ve iyi akşamlar.

(Alkışlar)