Cách tôi biến loài thực vật chết chóc thành mối kinh doanh thịnh vượng

Loài dạ lan hương nước trông có vẻ vô hại, thậm chí chúng là những bông hoa xinh đẹp - nhưng thực ra chúng lại là loài cỏ dại nước xâm lấn làm kẹt đường tàu bè, chấm dứt giao thương, gián đoạn việc đến trường và phá vỡ cuộc sống hàng ngày. Trong tai họa này, nhà kinh doanh xanh Achenyo Idachaba đã nhìn thấy cơ hội. Hãy cùng theo bước hành trình biến cỏ dại thành điều tuyệt vời của bà.

Chào mừng đến Bayeku

một khu ven sông ở Ikodoru, Lagos --

một đại diện tiêu biểu cho nhiều
cộng đồng ven sông khắp Nigeria,

những cộng đồng mà đường tàu bè của họ
bị phá hoại

bởi một loài cỏ nước xâm lấn;

những cộng đồng nơi mà kinh tế
đang bị cầm chân

nghề cá, vận tải biển

và giao thương;

những cộng đồng nơi sản lượng cá
đang giảm dần

những cộng đồng nơi trẻ em độ tuổi
đến trường không thể đi học

trong nhiều ngày, đôi khi là hàng tuần,
liên tục.

Ai nghĩ rằng loài thực vật này

với những lá tròn, cuống phồng lên,
và những đóa hoa màu oải hương rực rỡ

lại gây ra sự tàn phá đến thế
ở những cộng đồng ấy

Loài thực vật này được biết đến là
loài dạ lan hương nước

và tên khoa học của nó là
Eichhornia crassipes,

Thú vị thay, ở Nigeria,
loài này cũng được biết đến bởi những cái tên khác

những cái tên gắn liền
với các sự kiện lịch sử

cũng như thần thoại.

Ở vài nơi,
chúng được gọi là Babangida.

Khi bạn nghe Babangida, bạn sẽ nhớ tới
quân đội và những cuộc đảo chính.

Và bạn nghĩ đến: nỗi sợ hãi, sự kiềm chế.

Nhiều vùng Nigeria ở Châu thổ sông Niger,
cây này còn được gọi là Abiola.

Khi bạn nghe đến Abiola,
bạn nhớ tới những cuộc bầu cử bị hủy bỏ

và bạn nghĩ tới:
những niềm hy vọng tan vỡ.

Ở miền tây nam Nigeria,

loài này được biết là Gbe'borun.

Gbe'borun là một cụm từ Yoruba

dịch ra là "chuyện tầm phào".
hoặc "người hay nói chuyện tầm phào."

Khi bạn nghĩ tới chuyện tầm phào, bạn
nghĩ tới sự sao chép nhanh chóng,sự phá hủy.

Và ở vùng nói tiếng Igala của Nigeria,

loài thực vật này được gọi là
A Kp'iye Kp'oma,

Và khi bạn nghe từ đó,
bạn nghĩ tới cái chết.

Nghĩa đen của nó là
"cái chết cho người mẹ và đứa con".

Cá nhân tôi đã có lần tiếp xúc
với loài thực vật này vào năm 2009.

Không lâu sau khi tôi chuyển
từ Hoa Kỳ đến Nigeria.

Tôi đã nghỉ việc ở một công ty
liên doanh Hoa Kỳ

và quyết định tạo
sự mạo hiểm lớn trong niềm tin

một sự mạo hiểm trong niềm tin nảy nở
từ sự nhận thức sâu sắc

rằng có rất nhiều việc
cần làm ở Nigeria

trong lĩnh vực phát triển bền vững.

Và vì vậy tôi đã ở đây vào năm 2009,

chính xác là cuối năm 2009,

tại Lagos, trên cầu Third Mainland.

Tôi nhìn về phía bên trái
và thấy một hình ảnh thật sự gây chú ý này

Đó là hình ảnh những thuyền đánh cá

bị bao quanh bởi
những đám dạ lan hương nước dày đặc.

Và tôi thật sự đau đớn
cho những gì mình thấy

bởi vì tôi tự nhủ rằng,

"Những ngư dân tội nghiệp kia,

họ sẽ xoay trở thế nào
cho các hoạt động thường nhật của họ

với những hạn chế đó."

Và rồi tôi nghĩ,
"Nhất định có cách tốt hơn."

Một giải pháp đôi bênh cùng lợi là
cùng lúc môi trường được chăm sóc

khi những đám cỏ dại được phát quang

và rồi đám cỏ đó mang lại
lợi ích kinh tế

cho cộng đồng mà
cuộc sống của họ bị ảnh hưởng nhiều nhất

bởi sự phá hoại của cỏ dại.

Tôi sẽ gọi nó là khoảnh khắc
nhanh trí của mình.

Và vì thế tôi tiến hành nghiên cứu sâu hơn
để khám phá nhiều hơn

về cách sử dụng có lợi đối với
loại cỏ dại này.

Trong rất nhiều cách,
có một cách thôi thúc tôi nhất.

Đó là sử dụng loài thực vật này
cho các sản phẩm thủ công.

Và tôi nghĩ,
"Thật là một ý tưởng tuyệt vời".

Về phần tôi,
tôi yêu các sản phẩm thủ công,

đặc biệt là các sản phẩm
uốn quanh một tầng nhà.

Và tôi nghĩ, "Có thể dễ dàng
triển khai trong các cộng đồng

mà không cần yêu cầu
về kỹ năng chuyên môn.

Rồi tôi tự nhủ,
"Ba bước đơn giản cho một giải pháp to lớn"

Bước đầu tiên: Lội xuống những luồng nước
và thu hoạch dạ lan hương nước.

Bằng cách đó, bạn đã mở lối đi.

Bước thứ hai, bạn phơi khô
những cuống lá dạ lan hương nước.

Và bước thứ ba, bạn kết
dạ lan hương nước thành các sản phẩm.

Bước thứ ba là cả một thách thức,

Bạn thấy đấy,
tôi là một nhà khoa học máy tính

chứ không phải là người trong lĩnh vực
nghệ thuật sáng tạo.

Tôi bắt đầu cuộc chinh phục của tôi

tìm cách nào tôi có thể học đan.

Và sự tìm tòi này đưa tôi đến
một cộng đồng ở Ibadan, nơi tôi đã sống.

có tên là Sabo.

Sabo được dịch là
"Khu phố của những người lạ".

Và cộng đồng ấy
phần lớn được tạo nên bởi những người

đến từ miền bắc đất nước.

Tôi thật sự đã cầm
những bó cỏ khô trên tay,

còn nhiều hơn thế nữa,

và tới gõ cửa từng nhà
để tìm người có thể dạy tôi

làm thế nào để kết những
cuống dạ lan hương nước đó thành chuỗi.

Và tôi đã được chỉ
tới túp lều của Malam Yahaya.

Vấn đề là
Malam Yahaya không nói được tiếng Anh

và tôi cũng không nói được tiếng Hausa.

Nhưng mấy em nhỏ đã tới hỗ trợ

và giúp thông dịch.

Và thế là tôi bắt đầu hành trình
học kết

và biến hóa những
cuống dạ lan hương nước phơi khô

thành những chuỗi dài.

Với những chuỗi dài trên tay,

giờ đây tôi đã có thể tạo ra sản phẩm.

Và đó là sự khởi đầu
của quan hệ hợp tác.

Làm việc với những người bán các giỏ mây
để sản xuất sản phẩm.

Với điều này trong tay,
tôi cảm thấy tự tin

rằng tôi sẽ có thể
mang kiến thức này

trở về với những cộng đồng ven sông

và giúp họ biến hóa
sự bất hạnh thành thịnh vượng.

Và rồi thu gom cỏ dại
kết chúng

thành những sản phẩm có thể bán được.

Như thế chúng tôi có bút, có dao nĩa,

chúng tôi có ví tiền, có hộp khăn giấy.

Bằng cách đó, giúp đỡ các cộng đồng

để nhìn dạ lan hương nước
ở một khía cạnh khác.

Nhận thấy rằng dạ lan hương nước
thật giá trị,

thật đẹp đẽ,
thật lâu bền, cứng rắn, đàn hồi.

Thay đổi những cái tên,
thay đổi kế sinh nhai.

Từ Gbe'borun, chuyện tầm phào

thành Olusotan, người kể chuyện

Và từ A Kp'iye Kp'oma,
nghĩa là "sát thủ của mẹ và con"

thành Ya du j'ewn w'lye kp'Oma,

"người cung cấp thức ăn cho mẹ và con".

Và tôi muốn kết thúc
bằng một trích dẫn từ Michael Margolis.

Ông nói, "Nếu bạn muốn học về
một nền văn hóa,hãy nghe những câu chuyện.

Và nếu bạn muốn thay đổi một nền văn hóa,
hãy thay đổi những câu chuyện."

Và như vậy, từ cộng đồng Makoko,
tới Abobiri, tới Ewoi,

tới Kolo, tới Owahwa, Esaba,

chúng tôi đã thay đổi câu chuyện.

Cảm ơn vì đã lắng nghe.

(Vỗ tay)