Jak z kłopotliwego chwastu rozwinąć dobrze prosperujący biznes

Ze swoimi pięknie kwitnącymi kwiatami hiacynt wodny wygląda zupełnie nieszkodliwie. W rzeczywistości jednak jest to szybko rozprzestrzeniający się chwast, który zapycha szlaki wodne, uniemożliwiając handel i dostęp do szkół oraz zakłócając życie codzienne mieszkańców. W tej pladze Achenyo Idachaba dostrzegła potencjalną szansę. Proekologiczna biznesmenka zaprasza do wspólnej podróży, podróży szlakiem przemiany uciążliwego chwastu w nadzwyczajne produkty rzemieślnicze.

Witajcie w Bayeku,

wspólnocie nadrzecznej
miasta Ikorodu w stanie Lagos,

która reprezentuje kilka
podobnych społeczności w Nigerii.

Społeczności, których szlaki wodne
zostały zanieczyszczone

przez agresywny chwast wodny.

Społeczności, których źródła utrzymania,
czyli rybołówstwo, transport wodny

czy handel

zostały ograniczone.

Społeczności, w których
połów ryb drastycznie spadł,

a których dzieci przez wiele dni z rzędu,

a nawet tygodni, nie chodzą do szkoły.

Kto by przypuszczał, że jedna roślina

z okrągłymi listkami, rozdętymi ogonkami
i ozdobnymi, lawendowymi kwiatami,

spowodować może takie zamieszanie
w życiu tylu osób.

Tą rośliną jest hiacynt wodny,

którego nazwa botaniczna brzmi
"eichornia gruboogonkowa".

Co ciekawe, Nigeryjczycy
nadają roślinie wiele nazw,

nawiązujących do określonych
wydarzeń historycznych

lub mitów.

W niektórych środowiskach,
chwast ten nazywany jest Babangida.

Dźwięk tego nazwiska przywołuje
pamięć o wojsku i zamachach zbrojnych

I myślimy: strach, kontrola.

W rejonie delty rzeki Niger
roślina znana jest pod nazwą Abiola.

Słysząc to nazwisko, wspominamy
unieważnione wybory

i myślimy: stracone nadzieje.

W południowo-zachodniej części Nigerii

roślina nosi nazwę Gbe'borun.

Słowo to pochodzi z języka joruba

i znaczy "plotka" lub "plotkarz".

Plotkowanie kojarzone jest
z szybkim rozrodem, zniszczeniem.

W regionach, w których językiem
mówionym jest Igala,

roślina ta znana jest pod nazwą
A Kp'iye Kp'oma.

Wyrażenie to kojarzone jest ze śmiercią.

Dosłownie oznacza
"śmierć matki i dziecka".

Moje pierwsze zderzenie
z problemem miało miejsce w 2009 roku,

krótko po tym, jak przeniosłam się
ze Stanów do Nigerii.

Rzuciłam pracę w korporacyjnej Ameryce,

postanawiając podjąć ryzyko

w oparciu o gruntowne przekonanie,

że w Nigerii nadal jest wiele do zrobienia

w kwestii ekorozwoju

Jest rok 2009,

właściwie końcówka 2009,

a ja stoję na moście
Third Mainland w Lagos.

Odwracam się w lewo,
a oczom ukazuje się uderzający obraz.

Skupisko łodzi rybackich,

otoczone zewsząd gęstym dywanem
wodnego hiacyntu.

Widok ten bardzo mnie dotknął,

ponieważ pomyślałam sobie,

"Biedni rybacy,

jak mogą wykonywać
swoją codzienną pracę

w tak niesprzyjających warunkach".

I pomyślałam też,
że musi być lepsze rozwiązanie.

Takie z korzyścią dla wszystkich,
dzięki któremu środowisko

zostanie oczyszczone
ze szkodliwych chwastów,

co wpłynie na poprawę
warunków ekonomicznych

społeczności najbardziej
dotkniętych tym problemem.

Myślę, że wtedy właśnie
wszystko się zaczęło.

Podróż rozpoczęłam
od próby dowiedzenia się,

czy roślina ta może mieć jakieś
praktyczne zastosowanie.

Jedno z opisanych rozwiązań
od razu do mnie przemówiło.

Wyroby rękodzielnicze.

Pomyślałam, że to świetny pomysł.

Osobiście uwielbiam rękodzieła,

a zwłaszcza te utkane
wokół jakiejś historii.

Pomyślałam, że brak
umiejętności technicznych

nie powinien stanowić problemu.

Osiągniecie sukcesu wymagać będzie
podjęcia trzech kroków.

Po pierwsze, dostanie się do arterii
i usunięcie zalegającej rośliny,

umożliwiając tym samym dostęp łodziom.

Po drugie, wysuszenie zebranych łodyg,

a po trzecie, zajęcie się wyplataniem
z nich wyrobów użytkowych.

Krok trzeci okazał się wyzwaniem.

Jestem informatykiem z zawodu,

nie mam więc zbytniego
zacięcia artystycznego.

Zaczęłam więc szukać kogoś,

kto nauczy mnie pleść.

I tak trafiłam do społeczności
Sabo, mieszkającej w Ibadan,

mieście, z którego pochodzę.

"Sabo" tłumaczy się jako
"siedziba nieznajomych".

Społeczność ta składa się głównie z osób

z północnej części kraju.

Postanowiłam wziąć sprawy
w swoje ręce, i to dosłownie.

Z ususzonymi łodygami

zaczęłam chodzić od drzwi do drzwi,
pytając mieszkańców,

kto pokaże mi, jak upleść z nich sznur.

Pokierowano mnie
do chaty Malam Yahaya.

Problem w tym, że Malam Yahaya
nie zna angielskiego,

a ja nie mówię w języku hausa.

Dzieci z wioski
przyszły nam jednak z pomocą

i tłumaczyły rozmowę.

Tak rozpoczęła się
moja przygoda z hiacyntem,

dzięki któremu nauczyłam się
sztuki wyplatania takich łodyg

w długie sznury.

Mając gotowe sznury,

mogłam zająć się rzemiosłem.

Rozpoczęłam współpracę
z plecionkarzami wyrobów rattanowych,

którzy poradzili mi,
jakie produkty wytwarzać.

Dzięki tej podróży zrozumiałam,

że zdobytą wiedzą mogę podzielić się

z mieszkańcami znad rzeki Niger,

pomagając im przekuć porażkę w sukces.

Zacząć zbierać chwast

i pleść z nich wyroby na sprzedaż.

Długopisy, zastawa stołowa,

portmonetki, pudełka na chusteczki.

Pomogliśmy im w ten sposób

zobaczyć chwast w zupełnie innym świetle.

Jako roślinę wartościową i estetyczną,

trwałą, solidną i wytrzymałą.

Zmieniając nazwę, zmieniamy życie.

Od Gbe'borun, czyli "plotkarza",

do Olusotan, "gawędziarza".

Od A Kp'iye Kp'oma,
co oznacza "śmierć matki i dziecka",

do Ya du j'ewn w'Iye kp'Oma,

czyli "żywiciela matki i dziecka".

Na zakończenie, chciałabym
przytoczyć słowa Michaela Margolisa:

"Jeśli chcesz poznać kulturę,
poznaj jej opowieści.

A jeśli chcesz zmienić kulturę,
zmień jej opowieści".

Tak właśnie, począwszy od Makoko
przez Abobiri, Ewoi,

do Kolo, Owahwa i Esaba

zmieniliśmy ich opowieści.

Dziękuję za uwagę.

(Brawa)