Return to Video

Bescheiden planten die verrassende geheimen herbergen

  • 0:01 - 0:03
    Het is een groot voorrecht voor mij
  • 0:03 - 0:07
    om te werken op één van de plekken
    met de hoogste biodiversiteit ter wereld:
  • 0:07 - 0:10
    de Mascarenen in de Indische Oceaan.
  • 0:10 - 0:14
    Deze eilanden --
    Mauritius, Rodrigues en Réunion --
  • 0:14 - 0:17
    samen met het eiland Madagaskar,
  • 0:17 - 0:19
    zijn gezegend met unieke planten
  • 0:19 - 0:21
    die verder nergens voorkomen.
  • 0:21 - 0:24
    Vandaag praat ik over vijf daarvan.
  • 0:24 - 0:26
    Over hun specifieke eigenschappen
  • 0:26 - 0:28
    en waarom deze planten zo uniek zijn.
  • 0:28 - 0:30
    Kijk eens naar deze plant.
  • 0:30 - 0:33
    Ik noem hem in de lokale taal 'benjoin'.
  • 0:33 - 0:37
    De botanische naam is
    Terminalia bentzoe,
  • 0:37 - 0:39
    ondersoort bentzoe.
  • 0:39 - 0:43
    Deze ondersoort komt alleen daar voor.
  • 0:43 - 0:45
    Zijn speciale eigenschap is
  • 0:45 - 0:47
    dat hij heterofiel is.
  • 0:47 - 0:49
    Wat bedoel ik daarmee?
  • 0:49 - 0:51
    Dezelfde plant heeft dan bladeren
  • 0:51 - 0:54
    die verschillend van vorm en grootte zijn.
  • 0:54 - 0:57
    De planten ontwikkelden zich
    ver van het vasteland,
  • 0:58 - 1:01
    en binnen specifieke ecosystemen.
  • 1:01 - 1:04
    Vaak zijn deze speciale
    eigenschappen ontwikkeld
  • 1:04 - 1:07
    als reactie op de dreiging
  • 1:07 - 1:09
    die deze planten ondervinden.
  • 1:09 - 1:13
    In dit geval vretende schildpadden.
  • 1:13 - 1:16
    Schildpadden staan bekend
    om hun slechte gezichtsvermogen.
  • 1:16 - 1:18
    Daarom vermijden ze planten
  • 1:18 - 1:20
    die ze niet herkennen.
  • 1:20 - 1:24
    Deze evolutionaire afweer
    beveiligt dus de plant
  • 1:24 - 1:27
    tegen die schattige dieren,
  • 1:27 - 1:31
    beschermt hem
    en zorgt dat hij overleeft.
  • 1:32 - 1:35
    Je vraagt je natuurlijk af,
  • 1:35 - 1:38
    waarom vertelt ze me dit?
  • 1:38 - 1:41
    De reden is dat we niet lijken in te zien
  • 1:41 - 1:46
    dat de natuur zo divers en gevarieerd is.
  • 1:46 - 1:49
    Deze speciale leefomgevingen zijn uniek
  • 1:49 - 1:53
    en herbergen heel veel planten.
  • 1:53 - 1:55
    We beseffen niet hoe waardevol
  • 1:55 - 1:58
    en hoe bijzonder deze zijn.
  • 1:58 - 2:00
    Door onze zorgeloosheid
  • 2:00 - 2:02
    blijven we ze nog steeds vernietigen.
  • 2:02 - 2:04
    We kennen allemaal
  • 2:04 - 2:07
    de enorme invloed van verstedelijking,
  • 2:07 - 2:10
    klimaatverandering en ontginning,
  • 2:10 - 2:12
    maar wanneer die allerlaatste plant --
  • 2:12 - 2:15
    of wellicht dat dier --
  • 2:15 - 2:17
    wanneer het laatste exemplaar
  • 2:17 - 2:19
    is verdwenen van de aardbodem,
  • 2:19 - 2:22
    zijn we een complete
    ondersoort kwijt
  • 2:22 - 2:24
    uit de planten- en dierenwereld
    van de aarde
  • 2:24 - 2:28
    inclusief belangrijke planten
    met geneeskrachtige potentie,
  • 2:28 - 2:31
    of bestanddelen die
    geliefd zijn in cosmetica,
  • 2:31 - 2:33
    voor voedingsmiddelen, geneesmiddelen,
  • 2:33 - 2:36
    en zelfs voor de
    traditionele diergeneeskunde.
  • 2:36 - 2:37
    Voorgoed weg.
  • 2:37 - 2:40
    Een goed voorbeeld is de beroemde dodo,
  • 2:40 - 2:42
    die van Mauritius komt
  • 2:42 - 2:46
    en nu symbool staat voor uitsterven.
  • 2:47 - 2:49
    We weten dat planten essentieel zijn.
  • 2:49 - 2:51
    Ze voeden ze ons,
  • 2:51 - 2:54
    en ze produceren de zuurstof
    die we inademen.
  • 2:54 - 2:56
    Maar planten zorgen ook
  • 2:56 - 3:00
    voor belangrijke
    biologisch actieve ingrediënten
  • 3:00 - 3:03
    die we goed zouden moeten bestuderen.
  • 3:03 - 3:07
    Menselijke samenlevingen
    hebben immers duizenden jaren lang
  • 3:07 - 3:10
    gezorgd voor belangrijke kennis,
  • 3:10 - 3:12
    culturele tradities,
  • 3:12 - 3:16
    en belangrijke medische bronnen
    die op planten zijn gebaseerd.
  • 3:16 - 3:18
    Hier zijn wat cijfers:
  • 3:18 - 3:23
    op 1,4 procent van al het landoppervlak
  • 3:23 - 3:26
    leeft 40 procent
    van alle hogere soorten planten,
  • 3:26 - 3:29
    35 procent van de gewervelde diersoorten.
  • 3:29 - 3:32
    Deze 1,4 procent
  • 3:32 - 3:36
    vertegenwoordigt de 25 hotspots
    van biodiversiteit in de wereld.
  • 3:36 - 3:40
    Die 1,4 procent van al het landoppervlak
  • 3:40 - 3:44
    levert al 35 procent
    van de ecosysteemdiensten
  • 3:44 - 3:47
    waarvan kwetsbare mensen afhankelijk zijn.
  • 3:47 - 3:48
    Zoals je kunt zien
  • 3:48 - 3:50
    behoort het eiland Mauritius,
  • 3:50 - 3:52
    waar ik werk en woon,
  • 3:52 - 3:54
    tot een van die biodiversiteits-hotspots.
  • 3:54 - 3:58
    Ik bestudeer de unieke planten
    op het eiland
  • 3:58 - 4:00
    om hun biomedische toepassingen.
  • 4:00 - 4:04
    Laten we eens teruggaan
    naar de eerste plant die ik liet zien.
  • 4:04 - 4:08
    Degene met de bladeren
    die verschillen van vorm en grootte,
  • 4:08 - 4:09
    Terminalia bentzoe,
  • 4:09 - 4:11
    ondersoort bentzoe.
  • 4:11 - 4:14
    Een plant die alleen op Mauritius leeft.
  • 4:14 - 4:15
    De lokale bevolking
  • 4:15 - 4:18
    gebruikt een afkooksel van de bladeren
  • 4:18 - 4:20
    tegen infectieziektes.
  • 4:20 - 4:22
    Ons werk,
  • 4:22 - 4:26
    dat deze traditionele informatie
    wetenschappelijk onderbouwt,
  • 4:26 - 4:29
    laat zien dat juist dat blad-extract
  • 4:29 - 4:31
    krachtige activiteit vertoont
  • 4:31 - 4:34
    tegen een grote
    verscheidenheid aan bacterieën
  • 4:34 - 4:37
    die ziekteverwekker
    kunnen zijn bij mensen.
  • 4:37 - 4:40
    Zou deze plant het antwoord kunnen zijn
  • 4:40 - 4:42
    op antibiotica-resistentie?
  • 4:42 - 4:44
    Resistentie tegen antibiotica
  • 4:44 - 4:48
    blijkt wereldwijd
    een grote uitdaging te zijn.
  • 4:48 - 4:50
    We hebben nog geen uitsluitsel,
    maar één ding is zeker:
  • 4:50 - 4:53
    we willen níet dat deze plant verdwijnt.
  • 4:53 - 4:56
    De bittere werkelijkheid is echter
  • 4:56 - 4:58
    dat juist deze plant
  • 4:58 - 4:59
    gezien wordt als kwetsbaar
  • 4:59 - 5:02
    in zijn natuurlijke leefomgeving.
  • 5:02 - 5:04
    Dit brengt me bij een ander voorbeeld.
  • 5:04 - 5:08
    Deze struik is bekend als
    'baume de l'île de plate',
  • 5:08 - 5:09
    in de inheemse taal.
  • 5:09 - 5:12
    De botanische naam is Psiadia argute.
  • 5:12 - 5:14
    Hij is zeldzaam,
  • 5:14 - 5:16
    en komt alleen op Mauritius voor.
  • 5:16 - 5:18
    Hij groeide ooit op het vasteland,
  • 5:18 - 5:20
    maar door de druk van de verstedelijking
  • 5:20 - 5:22
    is hij verstoten van het vasteland.
  • 5:22 - 5:24
    We konden hem terughalen
  • 5:24 - 5:26
    van de rand van uitsterven
  • 5:26 - 5:28
    door reageerbuisplanten te kweken.
  • 5:28 - 5:30
    Die groeien nu in het wild.
  • 5:30 - 5:32
    Ik moet wel meteen zeggen
  • 5:32 - 5:35
    dat je niet alle planten
  • 5:35 - 5:38
    in reageerbuizen kunt kweken.
  • 5:38 - 5:42
    Net als mensen die graag
    in een prettige omgeving zijn,
  • 5:42 - 5:44
    hebben deze planten ook
  • 5:44 - 5:46
    een stabiel ecosysteem nodig.
  • 5:46 - 5:49
    Endemische planten reageren niet goed
  • 5:49 - 5:51
    op grote veranderingen
    in hun ecosysteem,
  • 5:51 - 5:54
    en we weten nu wat voor een uitdaging
  • 5:54 - 5:57
    bijvoorbeeld klimaatverandering
    vormt voor deze planten.
  • 5:57 - 5:59
    De inlandse bevolking gebruikt de bladeren
  • 5:59 - 6:01
    voor traditionele medicijnen
  • 6:01 - 6:03
    tegen ademhalingsproblemen.
  • 6:04 - 6:06
    Vooronderzoek in het laboratorium
  • 6:06 - 6:08
    naar blad-uittreksel
  • 6:08 - 6:12
    wees uit dat deze bladeren
    precies die ingrediënten bevatten
  • 6:12 - 6:14
    die qua chemische structuur
  • 6:14 - 6:17
    vrijwel identiek zijn aan de medicijnen
  • 6:17 - 6:20
    die de apotheek verkoopt tegen astma.
  • 6:21 - 6:23
    Wie weet
  • 6:23 - 6:25
    wat de mensheid zou winnen
  • 6:25 - 6:29
    als deze plant
    al haar geheimen zou onthullen.
  • 6:30 - 6:33
    Ik kom uit de derde wereld
  • 6:33 - 6:35
    waar we te kampen hebben
  • 6:35 - 6:38
    met een bevolkingsexplosie.
  • 6:38 - 6:41
    Afrika is het continent
    dat steeds jonger wordt.
  • 6:41 - 6:44
    Als men het heeft over bevolkingsexplosie,
  • 6:44 - 6:47
    heeft men het over voedselzekerheid
  • 6:47 - 6:50
    als keerzijde van de medaille.
  • 6:50 - 6:52
    Deze plant, de apenbroodboom,
  • 6:52 - 6:53
    zou het antwoord kunnen zijn.
  • 6:53 - 6:57
    Het is een weinig gebruikte,
    achtergestelde voedselplant.
  • 6:57 - 6:59
    Hij bepaalt het landschap van West-Afrika,
  • 6:59 - 7:02
    waar hij bekend is als de levensboom,
  • 7:02 - 7:04
    en straks vertel ik
    waarom de Afrikanen hem
  • 7:04 - 7:07
    als de levensboom beschouwen.
  • 7:07 - 7:09
    Het is interessant dat er veel legendes
  • 7:09 - 7:11
    te maken hebben met deze plant.
  • 7:11 - 7:13
    Door zijn enorme omvang,
  • 7:13 - 7:16
    zou hij heersen
    over kleinere planten,
  • 7:16 - 7:18
    en God hield niet van zijn arrogantie,
  • 7:18 - 7:21
    trok hem uit de grond
    en zette hem op zijn kop.
  • 7:21 - 7:23
    Vandaar zijn speciale vorm.
  • 7:23 - 7:26
    Als je nog eens naar deze boom kijkt
  • 7:26 - 7:28
    binnen de Afrikaanse context,
  • 7:28 - 7:32
    zie je dat hij in West-Afrika
    bekend staat als de palaverboom,
  • 7:32 - 7:35
    omdat hij een enorme
    sociale functie heeft.
  • 7:35 - 7:37
    Als je een probleem hebt
    in de gemeenschap,
  • 7:37 - 7:39
    is samenkomen onder de palaverboom
  • 7:39 - 7:41
    met de stamhoofden of stamleden
  • 7:41 - 7:43
    synoniem voor het zoeken
    naar een oplossing
  • 7:43 - 7:44
    voor dat probleem.
  • 7:44 - 7:47
    Ook om vertrouwen
    en respect te versterken
  • 7:47 - 7:50
    tussen de leden van de gemeenschap.
  • 7:50 - 7:52
    Vanuit wetenschappelijk oogpunt
  • 7:52 - 7:55
    zijn er in de wereld
    acht soorten apenbroodbomen.
  • 7:55 - 7:57
    Een uit Afrika,
  • 7:57 - 7:58
    een uit Australië,
  • 7:58 - 8:03
    en zes soorten die alleen
    op Madagaskar voorkomen.
  • 8:03 - 8:05
    Die ene die ik liet zien
  • 8:05 - 8:06
    komt uit Afrika,
  • 8:06 - 8:08
    Adansonia digitata.
  • 8:08 - 8:10
    Deze mooie witte bloem
  • 8:10 - 8:13
    gaat 's nachts open,
    wordt bestoven door vleermuizen
  • 8:13 - 8:15
    en geeft dan vruchten
  • 8:15 - 8:17
    die vreemd genoeg bekend staan
  • 8:17 - 8:18
    als apenappels.
  • 8:18 - 8:20
    Apen zijn geen stomme beesten.
  • 8:20 - 8:21
    Ze weten wat goed voor ze is.
  • 8:21 - 8:24
    Als je het fruit opent
    van de apenbroodboom,
  • 8:24 - 8:27
    zie je witte meelachtige pulp,
  • 8:27 - 8:29
    die rijk is aan voedingsstoffen
  • 8:29 - 8:31
    en eiwitten heeft.
  • 8:31 - 8:35
    Meer eiwit dan in menselijke melk.
  • 8:35 - 8:37
    Ja, dat hoor je goed:
  • 8:37 - 8:41
    meer eiwit dan in menselijke melk.
  • 8:41 - 8:42
    Dit is een van de redenen
  • 8:42 - 8:44
    waarom voedingmiddelenleveranciers
  • 8:44 - 8:47
    dit fruit zoeken
  • 8:47 - 8:49
    dat 'versterkt voedsel' levert.
  • 8:49 - 8:53
    De zaden leveren zeer stabiele olie
  • 8:53 - 8:56
    die geliefd is in de cosmetische industrie
  • 8:56 - 9:00
    om er bijvoorbeeld
    bodylotions mee te maken.
  • 9:00 - 9:01
    Kijk eens naar de stam.
  • 9:01 - 9:05
    Die verzamelt natuurlijk water
  • 9:05 - 9:08
    dat vaak wordt genuttigd
    door dorstige reizigers.
  • 9:08 - 9:09
    De bladeren worden gebruikt
  • 9:09 - 9:11
    voor traditionele medicijnen
    tegen infecties.
  • 9:11 - 9:14
    Je ziet nu waarom
    de Afrikanen het beschouwen
  • 9:14 - 9:16
    als de levensboom.
  • 9:16 - 9:17
    Het is een complete plant,
  • 9:17 - 9:20
    en in feite herbergt deze enorme plant
  • 9:20 - 9:22
    een enorm potentieel.
  • 9:22 - 9:25
    Niet alleen voor farmacie,
    voeding en de cosmetica.
  • 9:25 - 9:27
    Wat ik je heb laten zien
  • 9:27 - 9:30
    is alleen de soort in Afrika,
  • 9:30 - 9:31
    Adansonia digitata.
  • 9:31 - 9:34
    Er zijn nog eens
    zes soorten op Madagaskar,
  • 9:34 - 9:38
    en we weten nog niet eens
    wat deze plant allemaal kan,
  • 9:38 - 9:40
    maar we weten wel dat de flora
  • 9:40 - 9:43
    gezien wordt als met uitsterven bedreigd.
  • 9:43 - 9:46
    We gaan nog een keer naar Afrika.
  • 9:46 - 9:48
    Ik stel je voor
    aan een van mijn favorieten,
  • 9:48 - 9:50
    de wederopstandingsplant.
  • 9:50 - 9:51
    Hier zie je
  • 9:51 - 9:53
    dat zelfs Jezus concurrentie heeft.
  • 9:53 - 9:55
    (Gelach)
  • 9:55 - 9:59
    Deze plant heeft een opmerkelijke
    tolerantie ontwikkeld
  • 9:59 - 10:01
    voor droogte,
  • 10:01 - 10:03
    die hem in staat stelt
  • 10:03 - 10:07
    98 procent uit te kunnen drogen
    over een tijdsbestek van een jaar,
  • 10:07 - 10:09
    zonder schade.
  • 10:09 - 10:14
    Dan kan hij zich
    bijna volledig regenereren
  • 10:14 - 10:18
    binnen 24 uur, en dan bloeien.
  • 10:18 - 10:20
    Wij mensen
  • 10:20 - 10:23
    zijn altijd al op zoek geweest
    naar een levenselixer.
  • 10:23 - 10:25
    We willen niet oud worden, en terecht.
  • 10:25 - 10:28
    Waarom zouden we ook,
    helemaal als je het je kunt veroorloven.
  • 10:28 - 10:30
    Dit geeft je een idee
  • 10:30 - 10:33
    hoe de plant er eerst uitzag.
  • 10:33 - 10:36
    Als je een onervaren tuinier bent,
  • 10:36 - 10:38
    is het eerste wat je doet in je tuin,
  • 10:38 - 10:41
    de plant uit de grond trekken
    omdat hij dood is.
  • 10:41 - 10:46
    Maar als je hem water geeft, krijg je dit.
  • 10:46 - 10:48
    Helemaal geweldig.
  • 10:48 - 10:50
    Als je ons verouderingsproces bekijkt,
  • 10:50 - 10:54
    dan is dat het verlies van water
    uit de opperhuid,
  • 10:54 - 10:56
    met rimpels als gevolg.
  • 10:56 - 10:57
    Vooral vrouwen
  • 10:57 - 10:59
    zijn zich dat goed bewust.
  • 10:59 - 11:04
    Deze plant geeft
    de cosmetische scheikundigen
  • 11:04 - 11:06
    erg belangrijke bestanddelen
  • 11:06 - 11:09
    die hen in staat stellen
  • 11:09 - 11:11
    om het verouderingsproces te vertragen
  • 11:11 - 11:13
    en die tegelijk de cellen versterken
  • 11:13 - 11:18
    tegen de aanval
    van gifstoffen in het milieu.
  • 11:18 - 11:20
    Deze vier voorbeelden
  • 11:20 - 11:23
    die ik je heb laten zien,
  • 11:23 - 11:27
    herinneren je eraan
  • 11:27 - 11:30
    hoe onze gezondheid
  • 11:30 - 11:34
    en onze overleving nauw zijn verbonden
  • 11:34 - 11:37
    met de gezondheid en veerkracht
  • 11:37 - 11:39
    van ons ecosysteem,
  • 11:39 - 11:41
    en waarom we erg voorzichtig moeten zijn
  • 11:41 - 11:43
    bij het behoud van de biodiversiteit.
  • 11:43 - 11:46
    Elke keer als een bos wordt gekapt,
  • 11:46 - 11:50
    elke keer als een moeras wordt gedempt,
  • 11:50 - 11:54
    verdwijnt ook een potentieel laboratorium,
  • 11:54 - 11:56
    en zal nooit meer terugkomen.
  • 11:56 - 11:58
    Ik weet waar ik het over heb.
  • 11:58 - 12:01
    Ik kom van Mauritius en mis de dodo.
  • 12:01 - 12:05
    Tot slot een laatste voorbeeld.
  • 12:05 - 12:09
    Bescherming gaat normaal gesproken
  • 12:09 - 12:12
    over zeldzame inheemse planten,
  • 12:12 - 12:15
    maar wat wij 'exotische planten' noemen,
  • 12:15 - 12:18
    de planten die in veel
    soorten leefomgevingen leven,
  • 12:18 - 12:21
    moeten ook meetellen.
  • 12:21 - 12:24
    Waarom? Omdat het milieu
  • 12:24 - 12:26
    een belangrijke rol speelt
  • 12:26 - 12:28
    bij het aanpassen
    van de samenstelling van die plant.
  • 12:28 - 12:31
    Kijk eens naar deze plant,
  • 12:31 - 12:33
    Centella asiatica. Dat is onkruid.
  • 12:33 - 12:35
    We noemen het onkruid.
  • 12:35 - 12:38
    Centella asiatica groeit
    over de hele wereld
  • 12:38 - 12:41
    in veel verschillende habitats --
    in Afrika, in Azië ---
  • 12:41 - 12:43
    en is behulpzaam geweest
  • 12:43 - 12:47
    bij het vinden van een oplossing
    voor die vreselijke ziekte lepra
  • 12:47 - 12:50
    in Madagaskar in de jaren 40.
  • 12:50 - 12:54
    Centella groeit over de hele wereld --
  • 12:54 - 12:57
    in Afrika, in Azië --
    maar de beste kwaliteit
  • 12:57 - 13:00
    komt van Madagaskar,
  • 13:00 - 13:04
    omdat die Centella
    drie vitale ingrediënten bevat
  • 13:04 - 13:06
    die gewild zijn bij de farmacie
  • 13:06 - 13:09
    en de cosmeticaproducenten.
  • 13:09 - 13:11
    De cosmeticaproducenten gebruiken het al
  • 13:11 - 13:14
    om verjongingscrême te maken.
  • 13:14 - 13:17
    Er is een oud gezegde
  • 13:17 - 13:20
    dat voor elke ziekte die bekend is,
  • 13:20 - 13:22
    een plant bestaat die het kan genezen.
  • 13:22 - 13:25
    Je gelooft misschien niet
    in oude gezegdes.
  • 13:25 - 13:26
    Misschien vind je ze achterhaald
  • 13:26 - 13:29
    nu onze wetenschap
    en technologie zo ver zijn.
  • 13:29 - 13:31
    Misschien zie je Centella
  • 13:31 - 13:34
    als een onbetekenend, nederig onkruid,
  • 13:34 - 13:38
    dat, als het vernietigd wordt,
    niet gemist wordt.
  • 13:38 - 13:40
    Maar er bestaat geen onkruid.
  • 13:40 - 13:42
    Het is een plant.
  • 13:42 - 13:45
    Het is een levend biologisch laboratorium
  • 13:45 - 13:47
    dat antwoorden kan hebben
  • 13:47 - 13:49
    op alle mogelijke vragen.
  • 13:49 - 13:51
    Maar we moeten ervoor zorgen
  • 13:51 - 13:53
    dat het veilig kan blijven leven.
  • 13:53 - 13:55
    Dank je wel.
  • 13:55 - 13:58
    (Applaus)
Title:
Bescheiden planten die verrassende geheimen herbergen
Speaker:
Ameenah Gurib-Fakim
Description:

In deze intrigerende talk introduceert biologe Ammenah Gurib-Fakim zeldzame plantensoorten van geïsoleerde eilanden en gebieden in Afrika. Maak kennis met de benjoin die van vorm verandert; de baume de l'ile plate, die een nieuw medicijn kan bieden tegen astma; en de iconische apenbroodboom, die de sleutel zou kunnen bevatten voor ons toekomstige voedsel. Plus: apenappels.
more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TEDTalks
Duration:
14:12

Dutch subtitles

Revisions

Our website uses cookies for analysis purposes.