Πυγολαμπίδες: έρωτας και ψέμα

Η βιολόγος Σάρα Λούις έχει περάσει τα τελευταία 20 χρόνια διεισδύοντας στον θαυμαστό μαγικό κόσμο των πυγολαμπίδων. Σε αυτήν τη σαγηνευτική ομιλία, μας λέει πώς και γιατί τα σκαθάρια παράγουν τις σιωπηλές σπίθες τους, τι συμβαίνει όταν δύο πυγολαμπίδες κάνουν σεξ, και γιατί μια ομάδα θηλυκών είναι γνωστή ως «πυγολαμπίδες-βαμπίρ». (Δεν είναι ωραίο.) Μάθετε περισσότερες εκπληκτικές πληροφορίες για τις πυγολαμπίδες από τις παρακάτω σημειώσεις της.

Ως επιστήμονας αλλά
και ως άνθρωπος,

προσπαθώ να ευαισθητοποιηθώ

στο θαύμα.

Νομίζω πως ο Τζέισον Γουέμπλι
το αποκάλεσε χθες βράδυ

«η συνωμοσία του
να είσαι μέρος της μαγείας».

Έτσι είναι ευτυχές
πως η καριέρα μου ως βιολόγος

μου επιτρέπει να βουτάω
τόσο βαθιά στις ζωές

μερικών πραγματικά
θαυμαστών πλασμάτων

που μοιράζονται τον πλανήτη μας:

τις πυγολαμπίδες.

Για πολλούς από εσάς,
ξέρω πως οι πυγολαμπίδες

φέρνουν στη μνήμη
μερικές αληθινά υπέροχες αναμνήσεις:

την παιδική ηλικία,
το καλοκαίρι,

ακόμα και άλλες ομιλίες TED.

Ίσως κάτι τέτοιο.

Εγώ ξελογιάστηκα
από τον κόσμο των πυγολαμπίδων

όταν ήμουν στο μεταπτυχιακό.

Ένα βράδυ,
καθόμουν στην αυλή μου

στη Βόρεια Καρολίνα,

και ξαφνικά,

σιωπηλές σπίθες υψώθηκαν γύρω μου,

και άρχισα να αναρωτιέμαι:

Πώς παράγουν φως
αυτά τα πλάσματα,

και προς τι αυτές οι αναλαμπές;

Μιλάνε η μία στην άλλη;

Και τι συμβαίνει
όταν τα φώτα σβήνουν;

Υπήρξα αρκετά τυχερή

να απαντήσω κάποιες ερωτήσεις

καθώς εξερεύνησα
αυτόν τον νυκτόβιο κόσμο.

Αν έχετε ποτέ δει

ή ακούσει για πυγολαμπίδες,

τότε θα ξέρετε πόσο μαγικά
μπορούν να μεταμορφώσουν

το καθημερινό μας περιβάλλον

σε κάτι αιθέριο και απόκοσμο,

και αυτό συμβαίνει
σε όλον τον κόσμο,

όπως αυτή η λοφοπλαγιά
στα Σμόκι Μάουντενς

που είδα να μεταμορφώνεται
σε ζωντανό καταρράκτη φωτός

από τις μυστηριώδεις λάμψεις
αυτών των μπλε πυγολαμπίδων-φαντάσματα,

ή αυτό το ποτάμι δίπλα από τον δρόμο
που επισκέφτηκα στην Ιαπωνία

καθώς γεννούσε τις αργές,
επιπλέουσες αναλαμπές

των πυγολαμπίδων Γκέντζι,

ή στη Μαλαισία,
τα μαγκρόβια δέντρα

που είδα να ανθίζουν τη νύχτα,

όχι με λουλούδια,

αλλά με το φως χιλίων πυγολαμπίδων,

που αναβόσβηναν μαζί

σε εκπληκτικό συγχρονισμό.

Αυτά τα φωτεινά τοπία

με γεμίζουν ακόμη με δέος,

και με κρατούν σε επαφή

με τη μαγεία του φυσικού κόσμου.

Και το βρίσκω υπέροχο

ότι δημιουργούνται
από αυτά τα μικροσκοπικά έντομα.

Από κοντά,
οι πυγολαμπίδες είναι γοητευτικές.

Είναι χαρισματικές.

Υμνούνται στην τέχνη
και στην ποίηση

εδώ και αιώνες.

Έχοντας ταξιδέψει ανά τον κόσμο,

γνώρισα πολλούς σκεπτόμενους ανθρώπους

που μου είπαν ότι ο Θεός
έστειλε τις πυγολαμπίδες

προς τέρψην των ανθρώπων.

Και άλλα πλάσματα μπορούν
να τις απολαμβάνουν.

Πιστεύω πως αυτά τα χαριτωμένα έντομα
είναι πραγματικά θαυματουργά

γιατί διαφωτίζουν τόσο όμορφα

τον δημιουργικό αυτοσχεδιασμό
της εξέλιξης των ειδών.

Διαμορφώθηκαν από δύο ισχυρές

εξελικτικές δυνάμεις:

τη φυσική επιλογή,
τον αγώνα για επιβίωση,

και τη σεξουαλική επιλογή,

τον αγώνα για δυνατότητα αναπαραγωγής.

Ως φανατική των πυγολαμπίδων,

τα τελευταία 20 χρόνια
αποτέλεσαν μια συναρπαστική διαδρομή.

Μαζί με τους φοιτητές μου
στο Πανεπιστήμιο Ταφτς

και με άλλους συναδέλφους,

κάναμε πολλές νέες ανακαλύψεις
για τις πυγολαμπίδες:

την ερωτοτροπία
και τη σεξουαλική ζωή,

τον δόλο και τον φόνο.

Σήμερα λοιπόν,
θα ήθελα να μοιραστώ μαζί σας

δύο ιστορίες που φέραμε

από τις συλλογικές μας περιπέτειες

σ' αυτόν τον κρυμμένο κόσμο.

Οι πυγολαμπίδες ανήκουν
σε μια πολύ όμορφη

και πολυποίκιλη ομάδα εντόμων:
τα σκαθάρια.

Παγκοσμίως, υπάρχουν
πάνω από 2.000 είδη πυγολαμπίδων,

και έχουν αναπτύξει

ιδιαίτερα ποικίλα σήματα ερωτοτροπίας,

διάφορους, δηλαδή, τρόπους
προσέλκυσης συντρόφου.

Περίπου 150 εκατομμύρια χρόνια πριν,

οι πρώτες πυγολαμπίδες
μάλλον έμοιαζαν κάπως έτσι.

Πετούσαν την ημέρα

και δεν φώτιζαν.

Αντιθέτως, οι αρσενικές
χρησιμοποιούσαν εντυπωσιακές κεραίες

για να ανιχνεύουν την οσμή των θηλυκών.

Σε άλλα είδη πυγολαμπίδων,
μόνο οι θηλυκές φωτίζουν.

Είναι γοητευτικά παχουλές
και δεν έχουν φτερά,

κι έτσι κάθε νύχτα,
σκαρφαλώνουν σε ψηλά σημεία

και λάμπουν έντονα για ώρες

ώστε να προσελκύσουν
τα ιπτάμενα αλλά σβηστά ταίρια τους.

Σε άλλα είδη ακόμη,
και τα δύο φύλα

χρησιμοποιούν γρήγορες, έντονες αναλαμπές
για να βρουν το ταίρι τους.

Εδώ στη Βόρειο Αμερική,

έχουμε πάνω από 100 είδη πυγολαμπίδων

που έχουν την αξιοσημείωτη ικανότητα
να εκπέμπουν ενέργεια

μέσω της λάμψης του σώματός τους

υπό τη μορφή φωτός.

Πώς το κάνουν αυτό;

Μοιάζει πραγματικά μαγικό,

αλλά αυτά τα σήματα βιοφωτισμού

προκύπτουν από προσεκτικά
οργανωμένες χημικές αντιδράσεις

που συμβαίνουν μέσα στο «φανάρι»
της πυγολαμπίδας.

Πρωταγωνιστής είναι το ένζυμο
που αποκαλείται λουσιφεράση,

το οποίο κατά την εξελικτική διαδικασία

βρήκε τον τρόπο να τυλίγεται

γύρω από ένα μικρότερο μόριο
που αποκαλείται λουσιφερίνη,

διεγείροντάς το τόσο

ώστε να παράγει φως.

Απίστευτο.

Πώς μπορούν όμως
αυτά τα έντονα φώτα

να έχουν ευνοήσει
την πρωτο-πυγολαμπίδα;

Για να απαντήσουμε,
χρειάζεται να ανατρέξουμε

στο οικογενειακό άλμπουμ
σε βρεφικές φωτογραφίες.

Οι πυγολαμπίδες επανεφευρίσκουν
το σώμα τους όσο μεγαλώνουν.

Περνούν το μεγαλύτερο μέρος
της ζωής τους,

ως και δύο χρόνια,

ως προνύμφες.

Ο βασικός τους σκοπός εδώ,
όπως και στους εφήβους μου,

είναι να τραφούν και να μεγαλώσουν.

Και το φως το πυγολαμπίδων

πρωτοξεκίνησε από αυτές τις νεαρές.

Κάθε πυγολαμπίδα προνύμφη
μπορεί να παράγει φως,

ακόμα και όταν οι ενήλικες αδυνατούν.

Αλλά για ποιο λόγο

πρέπει να είναι τόσο ευδιάκριτες;

Γνωρίζουμε ότι αυτές οι νεαρές

παράγουν χημικά με δυσάρεστη γεύση

που τις βοηθούν να επιβιώσουν
την παρατεταμένη παιδική τους ηλικία,

άρα θεωρούμε πως αυτά τα φώτα
ξεκίνησαν ως προειδοποίηση,

μια πινακίδα νέον που λέει
«Τοξικό! Μην πλησιάζετε!»

στα επίδοξα αρπακτικά.

Χρειάστηκαν πολλά
εκατομμύρια χρόνια

πριν αυτά τα έντονα φώτα εξελιχθούν

σε ένα έξυπνο εργαλείο επικοινωνίας

ώστε όχι μόνο να αποτρέψει
τα επίδοξα αρπακτικά

αλλά και για να προσελκύσει
επίδοξα ταίρια.

Καθοδηγούμενες από τη σεξουαλική επιλογή,

κάποιες ενήλικες πυγολαμπίδες,

όπως αυτή η περήφανη αρσενική,

ανέπτυξαν ένα νέο «φανάρι»
που λάμπει στο σκοτάδι

που τους επέτρεπε να αναβαθμίσουν

το μοτίβο ερωτοτροπίας τους.

Αυτές οι ενήλικες ζουν
μόνο μερικές εβδομάδες,

και είναι απόλυτα προσηλωμένοι στο σεξ,

δηλαδή,
στη μεταφορά των γονιδίων τους

στην επόμενη γενιά πυγολαμπίδων.

Μπορούμε να ακολουθήσουμε
αυτό το αρσενικό στη φύση

καθώς συναντά εκατοντάδες άλλα αρσενικά

που όλα επιδεικνύουν
τα νέα σήματα ερωτοτροπίας τους.

Είναι τρομερό να σκεφτούμε

ότι το φωτεινό θέαμα που θαυμάζουμε

εδώ και στην πραγματικότητα
παντού στον κόσμο

είναι στην ουσία
τα σιωπηλά ερωτικά τραγούδια

των αρσενικών πυγολαμπίδων.

Πετούν και λάμπουν
με την καρδιά τους.

Ακόμη κι έτσι
το βρίσκω πολύ ρομαντικό.

Αλλά εν τω μεταξύ,
πού είναι όλες οι θηλυκές;

Χαλαρώνουν λίγο πιο κάτω

και εξετάζουν τις επιλογές τους.

Μπορούν να διαλέξουν
ανάμεσα σε πολλά αρσενικά

και οι θηλυκές αποδεικνύονται
πολύ επιλεκτικές.

Όταν μια θηλυκή δει μια αναλαμπή

από ένα ιδιαίτερα γοητευτικό αρσενικό,

θα στρέψει το «φανάρι» της
προς την κατεύθυνσή του

και θα του ανταποδώσει την αναλαμπή.

Είναι το σήμα
του ερωτικού της καλέσματος.

Έτσι αυτός πλησιάζει
και αναβοσβήνει πάλι.

Αν της αρέσει ακόμη

θα αρχίσουν να συνομιλούν.

Αυτά τα πλάσματα
ομολογούν τον έρωτά τους

στη γλώσσα του φωτός.

Τι ακριβώς λοιπόν θεωρούν
αυτές οι θηλυκές σέξι;

Αποφασίσαμε να διεξάγουμε γκάλοπ
ανάμεσα στις πυγολαμπίδες

για να το ανακαλύψουμε.

Όταν εξετάσαμε θηλυκές
χρησιμοποιώντας φώτα LED που αναβόσβηναν,

ανακαλύψαμε πως προτιμούν αρσενικά

που εκπέμπουν παρατεταμένες αναλαμπές.

(Γέλια)
(Χειροκρότημα)

Το ξέρω πως αναρωτιέστε

τι κάνει αυτά τα αρσενικά ελκυστικά;

Τώρα θα δούμε

τι συμβαίνει όταν τα φώτα σβήνουν.

Το πρώτο πράγμα που ανακαλύψαμε

είναι πώς όταν ο αρσενικός και η θηλυκή
ενωθούν έτσι,

μένουν μαζί όλη τη νύχτα,

και όταν κοιτάξαμε μέσα

για να δούμε τι συνέβαινε,

ανακαλύψαμε μια ενδιαφέρουσα νέα διάσταση

στο σεξ των πυγολαμπίδων.

Όσο ζευγαρώνουν,

το αρσενικό δίνει στη θηλυκή,

όχι μόνο το σπέρμα του,

αλλά και ένα σύνολο
θρεπτικών συστατικών

που ονομάζεται γαμήλιο δώρο.

Θα ζουμάρουμε
για να δούμε από πιο κοντά

στο εσωτερικό του ζευγαρώματος.

Μπορούμε να δούμε το δώρο

- φαίνεται εδώ με κόκκινο -

καθώς το αρσενικό
το περνάει στη θηλυκή.

Αυτό που κάνει το δώρο
τόσο πολύτιμο

είναι πως είναι γεμάτο πρωτεΐνες

που η θηλυκή θα χρησιμοποιήσει
για να φροντίσει τα αυγά της.

Έτσι τα θηλυκά στοχεύουν σε αυτό

καθώς εξετάζουν τα πιθανά ταίρια τους.

Ανακαλύψαμε πως οι θηλυκές
εξετάζουν τις αναλαμπές των αρσενικών

για να προβλέψουν
ποια από τα αρσενικά

έχουν να προσφέρουν μεγαλύτερα δώρα,

γιατί αυτό το φανταχτερό δώρο
τις βοηθά να γεννήσουν περισσότερα αυγά

και τελικά να εισάγουν περισσότερους
δικούς τους απογόνους

στην επόμενη γενιά.

Δεν είναι όμως όλα αγγελικά πλασμένα.

Ο έρωτας στις πυγολαμπίδες
είναι επικίνδυνος.

Στην πλειοψηφία τους,
αυτές οι ενήλικες πυγολαμπίδες

δεν τρώγονται
γιατί όπως και οι νεαρές τους

μπορούν να συνθέσουν τοξίνες που απωθούν

τα πουλιά και άλλα εντομοφάγα,

αλλά κάπου στην πορεία,

μία συγκεκριμένη ομάδα πυγολαμπίδων

απώλεσε κάπως τον μεταβολικό μηχανισμό

για τη σύνθεση της δικής της
προστατευτικής τοξίνης.

Αυτό το εξελικτικό ψεγάδι,

που ανακαλύφτηκε
από τον συνάδελφό μου Τομ Άισνερ,

οδήγησε αυτές τις πυγολαμπίδες

να βγουν στη νύχτα
με τα φώτα τους αναμμένα

με δόλιους σκοπούς.

Επονομαζόμενες «Μοιραία Θηλυκά»

από τον Τζιμ Λόιντ,
έναν άλλο συνάδελφο,

αυτές οι θηλυκές βρήκαν
πώς να στοχοποιούν

τα αρσενικά άλλων ειδών πυγολαμπίδων.

Έτσι το κυνήγι αρχίζει με το αρπακτικό,

-φαίνεται εδώ κάτω αριστερά-

όπου κάθεται ήσυχα

και κρυφακούει τη συνομιλία
της ερωτοτροπίας

της μελλοντικής της λείας,

και να τι μπορεί να επακολουθήσει.

Πρώτα το αρσενικό θύμα αναβοσβήνει,
«Μ' αγαπάς;»

Η θηλυκή του δικού του είδους απαντάει,
«Ίσως».

Έτσι μετά αυτός αναβοσβήνει ξανά.

Αλλά τώρα, το αρπακτικό θηλυκό
παρεμβάλει απάντηση

έξυπνα μιμούμενη ακριβώς
ό,τι είπε μόλις το άλλο θηλυκό.

Δεν ψάχνει για αγάπη·
ψάχνει για τοξίνες.

Αν είναι καλή,
θα παρασύρει το αρσενικό αρκετά κοντά

ώστε να το φτάσει
και να το αρπάξει,

και δεν θα είναι ελαφρύ σνακ.

Μέσα στην επόμενη ώρα,

θα απομυζήσει αργά όλα τα υγρά
από αυτό το αρσενικό

και αφήνει πίσω
μόνο λίγα φρικιαστικά υπολείμματα.

Καθώς είναι ανίκανες
να παράγουν δικές τους τοξίνες,

αυτές οι θηλυκές καταφεύγουν
να πίνουν αίμα άλλων πυγολαμπίδων

ώστε να πάρουν
αυτά τα προστατευτικά χημικά.

Ορίστε λοιπόν
η πυγολαμπίδα-βαμπίρ,

ένα δημιούργημα της φυσικής επιλογής.

Έχουμε ακόμα πολλά να μάθουμε
για τις πυγολαμπίδες,

αλλά φαίνεται πως πολλές ιστορίες
δεν θα ειπωθούν,

καθώς ανά τον κόσμο,

οι πληθυσμοί πυγολαμπίδων αργοσβήνουν.

Ο βασικός ένοχος:
η απώλεια της φυσικής κατοικίας.

Σχεδόν παντού,
οι αγροί και τα δάση,

τα απαραίτητα για την επιβίωση τους
μαγκρόβια δέντρα και τα λιβάδια

δίνουν τη σκυτάλη
στην ανάπτυξη και στην εξάπλωση.

Και άλλο ένα πρόβλημα:
έχουμε κατακτήσει το σκοτάδι,

αλλά παράλληλα,
σκορπάμε τόσο επιπλέον φως στη νύχτα

που διαταράσσει τις ζωές άλλων πλασμάτων,

και οι πυγολαμπίδες είναι
ιδιαίτερα ευαίσθητες στη φωτορύπανση

γιατί επισκιάζει τα σήματα

που χρησιμοποιούν
για να βρουν το ταίρι τους.

Χρειαζόμαστε πραγματικά τις πυγολαμπίδες;

Στο κάτω κάτω,
αποτελούν ελάχιστο κομμάτι

της βιοποικιλότητας της Γης.

Ωστόσο, κάθε φορά
που κάποιος είδος εξαφανίζεται,

είναι σαν να σβήνουμε,
σε ένα δωμάτιο γεμάτο με κεριά,

το ένα κερί μετά το άλλο.

Μπορεί να μην το προσέξετε

όταν σβήσουν οι πρώτες φλόγες,

αλλά στο τέλος
θα μείνετε στο σκοτάδι.

Καθώς δουλεύουμε μαζί
για να φτιάξουμε το μέλλον του πλανήτη,

ελπίζω να βρούμε έναν τρόπο

να συνεχίσουν να λάμπουν
αυτά τα έντονα φώτα.

Σας ευχαριστώ.

(Χειροκρότημα)