Cinsel istismarı internette nasıl konuşmalıyız

Yazar ve aktivist Ione Wells, sosyal medyayı toplum adaleti adına kullanırken daha itinalı davranmamız gerektiğini dile getiriyor. Londra'da bir saldırının kurbanı olduktan sonra, Wells okul gazetesinde saldırganına yazdığı mektubu yayınladı ve bu mektup, internet gündemine oturmayı başardı. Cinsel istismar ve mağdur taşlamasına, #SuçluDeğil kampanyası ile karşı durdu. Bu duygusal konuşmada, kendi hikâyesini anlatmanın diğerlerine nasıl bir umut kaynağı olduğunu anlatıyor ve internet üzerindeki ayıplama kültürüne karşı güçlü mesajlar veriyor.

Geçen sene Nisan ayıydı.

Arkadaşlardan birinin doğum günü

kutlaması için akşam dışarıdaydım.

Birkaç haftadır hep
beraber görüşmemiştik.

Hep birlikte olduğumuz
için harika bir akşamdı.

Akşamın sonunda,

Londra'nın öbür ucuna giden
son yer altı trenini yakaladım.

Her şey normal ilerliyordu.

Evimin yakınlarındaki durakta

indim ve 10 dakikalık yürüyüşüme başladım.

Evimin olduğu sokağa
giden köşeyi döndüğümde

evim gözümün önündeyken,

arkamda nereden çıktığı

belli olmayan ve giderek yaklaşan

ayak sesleri işittim.

Ne olduğunu idrak etmeme fırsat kalmadan,

bir el, nefes alamayayım
diye ağzımı sıkıca sarmıştı

ve arkamdaki genç
adam beni yere sürükledi,

yüzüm kanayana kadar başımı tekrar tekrar

kaldırıma çarptı,

sırtımı ve boynumu tekmeledi

ve bana saldırmaya başladı;

giysilerimi parçalıyor,
ben yardım istemek için

kıvranırken, sesini kes diyordu.

Kafamın sert zemine karşı her darbesinde,

hâlâ aklımdan çıkmayan şu soru
kafamda yankılanıp duruyordu:

"Her şey böyle mi sona erecekti?"

İstasyondan çıktığımdan
beri takip edildiğimin

neredeyse farkına varamamıştım.

Saatler sonra,

polisin önünde üstüm ve
bacaklarım çıplak hâlde duruyor,

adli kanıt için çıplak
bedenimdeki kesik ve morlukların

fotoğrafı çekiliyordu.

O anda ve sonraki haftalarda
beni çepeçevre saran

çaresizlik, utanç, keder
ve adaletsizlik duygularını

anlatabileceğim çok az kelime var.

Bu duyguları başa çıkabileceğim,

somut bir hâle sokmanın yolunu ararken,

bana en doğal gelen şeyi
yapmaya karar verdim

ve yazdım.

İlk başlarda içimi
boşaltma seansı gibiydi.

Saldırganıma bir mektup yazdım;

onu o gece şiddetle taciz ettiği

aynı toplumun bir parçası olarak
tanımlamak için, ona ''sen''

şeklinde hitap ederek
onu insancıllaştırdım.

Hareketlerinin metcezir
etkisini vurgulayarak

şunları yazdım:

"Hayatındaki insanları hiç düşündün mü?

Hayatındaki insanların
kim olduğunu bilmiyorum.

Senin hakkında hiçbir şey bilmiyorum.

Bildiğim tek bir şey var:

Sen o gece sadece bana saldırmadın.

Ben bir evladım, arkadaşım,

kız kardeşim, öğrenciyim,

kuzenim, yeğenim,

komşuyum,

tren yolunun altındaki kafede, herkese

kahve servis eden bir çalışanım.

Benimle bağı olan bütün bu insanlar,

benim topluluğumu oluşturuyor.

Sen, her birine saldırmış oldun.

Uğruna savaşmaktan asla
vazgeçmeyeceğim, bütün bu kişilerin

temsil ettiği şu hakikatı çiğnedin:

Dünyada nihayetinde kötüler,
iyilere göre azınlıkta kalıyor."

Başlı başına bu olayın, benim kendi
topluluğumun dayanışmasına

veya insanlığa olan inancımı
kaybettirmemesine kararlıydım.

7.7.2015'de, Londra terörist toplu taşıma
bombalama saldırılarını ve o dönemin

belediye başkanının ve ailemin,
ertesi gün yeniden metroya binmemiz

konusundaki ısrarlarını
anımsadım, çünkü bu sayede

bizi emniyetsiz hissettirenlere göre

hareket etmiyor, değişmiyor olacaktık.

Saldırganıma,

"Saldırını yaptın

ama ben metroma yeniden biniyorum.

Benim topluluğum, gece eve
dönerken tedirgin hissetmeyecek.

Eve, son kalkan metroyla döneceğiz

ve sokaklarda yalnız yürüyeceğiz,

çünkü bunu yaparak
kendimizi tehlikeye attığımız

fikrini sindirmeyecek
veya kabul etmeyeceğiz.

Aramızdan biri tehdit
edildiğinde, bir ordu gibi

bir arada olmayı sürdüreceğiz

ve bu sizin kazanamayacağınız bir savaş.''

Bu mektubu yazarken,

(Alkış)

Teşekkürler.

(Alkış)

Bu mektubu yazarken,

Oxford'da sınavlarıma hazırlanıyordum

ve okulun yerel öğrenci
gazetesinde çalışıyordum.

Beni destekleyen aile ve arkadaşlara
sahip, şanslı biri olmama rağmen,

yalnızlık hüküm sürmüştü.

Daha önce bunları yaşamış
birini tanımıyordum,

en azından bildiğim kadarıyla.

Haberler ve istatistiklerden cinsel
saldırının ne kadar yaygın olduğunu

biliyordum, fakat böyle
bir deneyimi yaşayıp

sesini çıkaran bir kişi
bile aklıma gelmiyordu.

Ani gelen bir kararla, mektubumu benzer

şeyleri yaşamış ve aynı
şekilde hisseden, Oxford'daki

diğer öğrencilere ulaşması için

öğrenci gazetesinde
yayınlamaya karar verdim.

Mektubun sonunda,

diğerlerinin de #SuçluDeğil
hashtag'iyle kendi

deneyimlerini aktarmalarını istedim.

Böylece, tacize uğrayanlar,
suçlu hissetmeden

veya utanç duymadan başına
gelenleri ifade edebilecek

ve bizler de cinsel istismara
karşı durabilecektik.

Bir gecede bu mektubun,
internet âleminde yayılabileceği

aklımın ucundan geçmezdi.

Kısa süre içerisinde,
dünyanın çeşitli yerlerinde

yaşayan erkek ve kadından, yüzlerce

hikâye aldık ve kurduğum
site üzerinden yayınladık.

Hashtag bir kampanyaya dönüştü.

Avustralyalı 40'larında bir anne,
bir gece dışarı çıktıktan sonra

kasıklarını defalarca elleyen

biri tarafından banyoya
kadar izlendiğini anlattı

ve Hollanda'dan bir adam,

Londra'daki randevusunda
tecavüze uğradığını ve bu durumu

bildirdiği kimse tarafından
ciddiye alınmadığını anlattı.

Facebook'da Hindistan ve
Güney Amerika'daki insanlardan,

orada kampanya mesajını nasıl
yayabileceğimize dair mesajlar aldım.

İlk desteklerden birini,
büyümesini babasının suistimaline

uğramak olarak tanımlayan
bir kadın olan Nikki'den aldık.

Deneyimleri, benim geçen hafta

yaşadığıma benzer olandan
yıllar önce yaşanana kadar,

bazı arkadaşlarım bana hiç
bilmediğim anılarını döktüler.

Aldığımız bu tür mesajlar arttıkça,

umuda dair aldığımız mesajlar da arttı;

insanlar, mağdur suçlamalarına
ve cinsel tacize karşı

duranlardan ve susmayanlardan
güç buldular.

Uzun bir süre boyunca

güvendiği ve değer verdiği biri

tarafından tacize uğrayan Olivia,

"Burada paylaşılan birçok hikâyeyi okudum

ve birçoğu bunu geride bırakabiliyorsa
benim de yapabileceğime

dair umudum arttı.

Birçoğundan ilham aldım

ve umarım bir gün onlar
kadar güçlü olabilirim.

Olacağım da." dedi.

Dünyada birçok insan bu hashtag
ile tweet atmaya başladı

ve bu mektup ulusal basında
yeniden yayınlandı ve yer aldı,

aynı zamanda dünya
çapında birçok dile çevrildi.

Basının bu mektuba olan ilgisiyle alakalı

bir şey dikkatimi çekti.

Bir haberin ön sayfada çıkması için,

''haber'' adından anlaşılacağı gibi,

bu haberin yeni veya şaşırtıcı
bir şey olmasını bekleriz.

Fakat cinsel taciz yeni bir şey değil.

Cinsel taciz, diğer tüm
haksızlıklarla birlikte

medyada her zaman yer alıyordu.

Fakat kampanya boyunca,

bu haksızlıklar yalnızca
haber olarak değil,

gerçek insanları sarsan ilk elden
anlatılmış deneyimlerdi ve onlar

başkalarının desteğiyle
ihtiyaç duydukları ve daha

önce elde edemedikleri
şeyi yaratıyorlardı:

Seslerini duyuracakları yer,

başlarına gelen şeyden dolayı yalnız
veya suçlu olmadıklarının güvencesi

ve bu konu hakkındaki ayıplamaları
aza indirgeyecek açık tartışmalar.

Direkt olarak etkilenen kişilerin
sesleri hikâyeye öncülük ediyordu,

gazetecilerin ve sosyal medyada
yorum yapanlar değil.

Bu yüzden bu hikâyeler
haber niteliği taşıyordu.

Sosyal medyanın egemen,
her şeyin ve herkesin

iç içe olduğu bir dünyada yaşıyoruz,

sosyal değişim yaratma arzumuzu besleyen
bol kaynaklar bundan kaynaklanıyor.

Bu bizi aynı zamanda fazla
duyarlı yapmaya başladı,

''Trenim geç kaldı ya!'' gibi
en ufak rahatsızlıklarımızdan

savaş adaletsizliğine, soykırımlara,
terörist saldırılarına kadar.

Twitter'la, Facebook'la, hashtag
kullanarak gösterdiğimiz tepkilerimiz

keder belirtisi olarak görülmeye başlandı,

başkalarına bizim de tepki
gösterdiğimizi gösteriyoruz.

Kitle olarak bu tavırda tepki göstermemiz,

bazen hiçbir tepki vermediğimiz
anlamına gelebiliyor,

gerçekten bir şeyler
yapmak anlamında yani.

Yas tutan veya öfkelenen bir gruba

destek olmuşuz gibi
kendimizi iyi hissedebiliriz,

ama aslında hiçbir şey değişmiyor.

Dahası,

bu durum hakları korunması gereken,

haksızlığa direkt olarak uğramış kişilerin

sesini bastırabilir.

Endişe etmek de, haksızlığa karşı bazı
tepkilerin daha fazla duvar örülmesine

yol açan bir eğilimdir,

karmaşık sorunlara kolay çözümler
bulma gayesiyle çarçabuk suçlayacak

birilerini bulma eğilimi.

Bir İngiliz tabloid gazetesi,
mektubumun yayınlanması

ile şöyle bir başlık attı:

''Oxford Öğrencisi Saldırganını Ayıplamak
için İnternette Kampanya Başlattı''

Bu kampanya kimseyi
ayıplama amacı gütmedi.

İnsanların ses çıkarabilmesi
ve diğerlerini dinletebilmekti amaç.

Bölücü Twitter muzipleri,
kendi ön yargılarını saldırganımın

etnik kökenine, ekonomik
durumuna yansıtarak

daha fazla haksızlık yaratmaktaydılar.

Hatta bazıları beni, bütün
bunları uydurmakla suçladı

ve bunun benim

''erkek düşmanlığı feminist planım''
olduğunu belirttiler.

(Kahkaha)

Değil mi ya?

Sanki şunları düşünmüşüm gibi,
''Herkes kusura bakmasın,

30 yaşıma gelene kadar
bütün erkek nüfusundan

nefret etmekle meşgulum.''

(Kahkaha)

Şu anda, bu insanların

bunları yüz yüze söylemeyeceğine
o kadar eminim ki.

Sosyal medyadayken,
evlerinde rahat bir şekilde

bir ekranın ardına sığındıkları

için olabilir,

insanlar yaptıklarının halka
açık bir şey olduğunu ve

insanların okuyup bundan
etkilenebileceğini düşünmüyorlar.

Metroya binmeye devam etme
örneksemesine dönecek olursak,

haksızlığa karşı internet
üzerinden yükselen bu ses

hakkındaki diğer büyük endişem;

bozguncu algısına yol açabilecek,
mağdur taraf olarak bizi kolayca

kalıplara sokabilecek potansiyelde olması,

olumsuz bir durumdan sonra, iyinin
veya değişikliğin olabileceğini görmeyi

engelleyen zihinsel bir set.

Kampanya başlamadan
veya bütün bunlar başıma

gelmeden birkaç ay önce,

Oxford'da TEDx etkinliğine katılmış

ve Mandela'nın önceki özel sekreteri

Zelda la Grange'ın
konuşmasını dinlemiştim.

Anlattığı bir hikâye
beni derinden etkiledi.

Spor ile alakalı bir soruşturma

başlatmasından sonra Güney Afrika

Rugby Birliği'nce mahkemeye
çıkarılmasından bahsetti.

Mahkeme salonunda,

Güney Afrika Rugby Birliği
avukatlarının yanına gidip

ellerini sıktı

ve her biriyle, kendi
dillerinde muhabbet etti.

Başına sardıkları bu

haksızlığın ardından, onun saygısını

hak etmediklerini savunarak
Zelda karşı çıktı.

Ona dönüp şunu söyledi,

''Düşmanının savaş dayanağını
belirlemesine asla müsaade etmemelisin.''

Bu sözleri duyduğum anda,

neden bu kadar önemli
olduklarını kavrayamadım

ama öyle olduklarını düşündüm ve
bunu yanımdaki not defterine yazdım.

O zamandan beri bu alıntı
hakkında çok düşünür oldum.

Bize haksızlık edenlere karşı

intikam veya nefret söylemleri,

yanlışla karşılaştığımızda
temel içgüdü olarak gelebilir,

ama olumsuz haksızlık olaylarını

olumlu sosyal değişime
çevirmek istiyorsak bu döngüden

kurtulmamız gerekir.

Aksini yapmak

düşmanı savaş sebebin
belirlemeye itmeye devam edecek,

biz mağdurların

etkilenen olduğu,
faillere karşı yarıştığımız

bir kutuplaşma yaratacak.

Metromuza geri dönmemiz gibi,

beraber ve topluluk olarak
tek yürek olduğumuz mekânların,

bozgun alanları olmasına müsaade edemeyiz.

Sosyal medya tepkilerini
yıkmak istemiyorum,

çünkü #SuçluDeğil kampanyasının
gelişimini neredeyse

tamamen sosyal medyaya borçluyum.

Ama haksızlığa çıkardığımız
tepkiyi, daha tedbirli bir

yaklaşımda paylaşmamızı destekliyorum.

Başlangıç olarak kendimize
iki şey sormamız gerekir.

İlki: Bu haksızlık bana neden dokunuyor?

Benim durumumda, bu
soruya birçok cevap vardı.

Biri, sorumlu tutulmak zorunda kalmayacağı

varsayımıyla beni
ve sevdiklerimi incitmişti

veya verdiği hasarın bilincinde değildi.

Dahası, her gün binlerce insan,
çoğunlukla sessizlik içinde,

cinsel istismara maruz kalıyor,

fakat bu sorun diğer konular
kadar gündemde kalmıyor.

Çoğu insanın hâlâ mağdurları
suçladığı bir sorun.

Sonra kendinize şunu sorun:
Bu sebepleri kabul ederek

bunu nasıl tersine çevirebilirim?

Biz, saldırganımı ve diğerlerini de
konuya katarak bunu gerçekleştirdik.

Verdikleri hasarı haykırmıştık.

Cinsel istismarı gündemde
tutuyorduk; arkadaşlarımızla,

ailemizle ve medyada uzun süredir
kapalı olan bir defter olan bu konu

hakkında tartışmalar başlatıyorduk

ve mağdurların bu durum
yüzünden kendilerini

suçlamamalarını vurguladık.

Bu sorunu köküne kadar kazımak
için önümüzde uzun bir yol olabilir.

Ama bu sayede,

sosyal medyayı sosyal adalet
algısında araç olarak kullanabiliriz;

eğiten, iletişimi tetikleyen bir araç,

bu da yetki sahiplerini,
direkt mağdurları görerek

bir konu hakkında bilinçlendirebilir.

Bazen bu soruların
basit cevapları olmuyor.

Olduğu durumlar çok nadir.

Bu onlara mantıklı bir cevap
veremeyeceğimiz anlamına gelmez.

Bu haksızlık duygusunu
nasıl mağlup edeceğin

hakkında kendini düşünmekten alamıyorken,

belki de neler yapabileceğini değil,

neler yapamayacağını düşünmelisin.

Daha fazla ön yargı ve nefretle
haksızlığa karşı savaşırken, daha fazla

duvar öremezsin.

Haksızlığa direkt olarak
uğraşmışları geçiştiremezsin.

Twitter'ın geri kalanı
ardında bıraktı diye, ertesi gün

unutmak üzere haksızlıkla
mücadele de edemezsin.

Bazen, ironik olsa da,
direkt olarak tepki vermemek

verebileceğimiz en doğru tepki oluyor.

O an kızgın, mutsuz veya haksızlık
sebebiyle celallenmiş olabiliriz,

tepkilerimizi ölçelim.

Kültüre indirgemeden,
utanç ve haksızlıktan

ders çıkaran insanları dikkate alalım.

İnternet kullanıcıları tarafından

sıklıkla unutulan eleştiri ve hakaret

ayrımını hatırlatalım.

Sırf önümüzde bir ekran var diye,

konuşmadan önce düşünmeyi unutmayalım.

Sosyal medyada bir ses yarattığımızda,

mağdurların seslerini bastırmayalım,

bunun yerine onların sesine ses katalım,

böylece internet, sana gerçekten
olan bir şeyden bahsettiğinde

azınlıkta kalmadığın bir yere dönüşür.

Haksızlığa karşı bu itinalı yaklaşımlar,

internetin temelini oluşturan
kemer taşını uyandıracak:

Ağ kurmak, dikkat çekmek, birleşmek

ve insanları kutuplaştırmayı
değil, bir araya getirme

anlamı belirten terimler.

''Adalet'' kelimesinin sözlükte
anlamına bakarsanız,

cezadan önce,

yasa idaresi veya adli yargıdan önce,

şunu görürsünüz:

''Doğru olanın sürdürülmesi.''

İnsanları bir araya getirmekten
ve topluluklardan ziyade,

bu dünyada daha ''doğru''

çok az şey var.

Sosyal medyanın bunu
iletmesine müsaade edersek,

belki de gerçekten de çok güçlü
türde bir adalet mesajı yayabilir.

Çok teşekkürler.

(Alkış)