Πώς να μιλήσετε για τη σεξουαλική κακοποίηση στο διαδίκτυο

Χρειαζόμαστε μια πιο ενσυνείδητη προσέγγιση στη χρήση των κοινωνικών δικτύων ως προς την κοινωνική δικαιοσύνη, λέει η συγγραφέας και ακτιβίστρια Ιόν Γουέλς. Αφ' ότου έγινε θύμα κακοποίησης στο Λονδίνο, η Γουέλς δημοσίευσε σε μια φοιτητική εφημερίδα ένα γράμμα προς τον δράστη που έγινε viral και επέφερε την εκστρατεία #NotGuilty κατά της σεξουαλικής βίας και της απόδοσης ευθυνών στο θύμα. Σ' αυτή τη συγκινητική ομιλία, περιγράφει πώς η κοινοποίηση της προσωπικής της ιστορίας έδωσε ελπίδες σε άλλους και προώθησε ένα πολύ δυνατό μήνυμα κατά της κουλτούρας του διαδικτυακού εξευτελισμού.

Πέρσι τον Απρίλιο,

ήμουν έξω με φίλους

για τα γενέθλια του ενός.

Είχαμε να συναντηθούμε αρκετές βδομάδες.

Ήταν ένα τέλειο βράδυ καθώς ξαναβρεθήκαμε.

Στο τέλος της βραδιάς,

πήρα το τελευταίο τρένο για να πάω
στην άλλη άκρη του Λονδίνου.

Η διαδρομή ήταν ήσυχη.

Έφτασα στον τοπικό σταθμό μου

και ξεκίνησα να περπατώ για το σπίτι.

Μόλις έστριψα στη γωνία
του δρόμου που μένω,

το σπίτι ήταν μπροστά μου,

άκουσα βήματα πίσω μου

που ήταν σαν να εμφανίστηκαν
απ' το πουθενά

και επιτάχυναν.

Πριν καν προλάβω να σκεφτώ τι συνέβαινε,

ένα χέρι μου έκλεισε το στόμα
ώστε να μην μπορώ να αναπνεύσω,

και ο νεαρός πίσω μου με έριξε στο έδαφος,

χτύπησε το κεφάλι μου
επανειλημμένα στο πεζοδρόμιο,

μέχρι να ματώσει το πρόσωπό μου,

με κλωτσούσε στην πλάτη και στον λαιμό

καθώς ξεκίνησε να με παρενοχλεί,

σκίζοντας τα ρούχα μου
και λέγοντας μου να «σκάσω»

καθώς πάσχιζα να ζητήσω βοήθεια.

Με κάθε χτύπημα του κεφαλιού μου
στο έδαφος,

ηχούσε στο μυαλό μου μια φράση
που θυμάμαι μέχρι σήμερα:

«Τελικά έτσι θα τελειώσει η ζωή μου;»

Δεν είχα αντιληφθεί ότι με ακολουθούσε

απ' τη στιγμή που έφυγα απ' τον σταθμό.

Ώρες μετά,

στεκόμουν γυμνόστηθη και ξυπόλυτη
μπροστά στην αστυνομία,

που φωτογράφιζε τα τραύματα
και τις μελανιές στο γυμνό μου κορμί

για αποδείξεις.

Δεν υπάρχουν λόγια για να περιγράψεις
τα εξαντλητικά συναισθήματα

της αδυναμίας, της ντροπής
της ταραχής και της αδικίας που ένιωθα

τότε και τις επόμενες εβδομάδες.

Αλλά θέλοντας να μετατρέψω
αυτά τα συναισθήματα

σε κάτι πιο διαχειρίσιμο,

αποφάσισα να κάνω κάτι φυσικό για μένα:

να γράψω γι' αυτό.

Αρχικά ήταν μια καθαρτική άσκηση.

Έγραψα ένα γράμμα στον βιαστή μου,

μιλώντας του στο δεύτερο πρόσωπο

για να αποτελέσει μέρος
αυτής ακριβώς της κοινωνίας

που είχε κακοποιήσει
τόσο βίαια εκείνη τη νύχτα.

Τονίζοντας τον αντίκτυπο των πράξεων του,

έγραψα:

«Σκέφτηκες ποτέ
τους ανθρώπους στη ζωή σου;

Δεν ξέρω ποιοι είναι
οι άνθρωποι στη ζωή σου.

Δεν ξέρω τίποτα για σένα.

Αλλά ξέρω ένα πράγμα:

εκείνο το βράδυ
δεν επιτέθηκες μόνο σ' εμένα.

Είμαι κόρη, είμαι φίλη,

είμαι αδερφή, είμαι μαθήτρια,

είμαι ξαδέρφη, είμαι ανιψιά,

είμαι γειτόνισσα.

Είμαι η υπάλληλος
που σέρβιρε καφέ σε όλους

στο μαγαζί κάτω απ' τον σταθμό.

Και όλοι οι άνθρωποι
με τους οποίους έχω κάποια σχέση

απαρτίζουν την κοινότητά μου.

Κι εσύ επιτέθηκες
στον κάθε έναν απ' αυτούς.

Καταπάτησες την αλήθεια
για την οποία θα παλεύω πάντα,

που εκπροσωπούν όλοι αυτοί οι άνθρωποι:

ότι υπάρχουν απείρως περισσότεροι
καλοί άνθρωποι, παρά κακοί».

Αλλά ήμουν αποφασισμένη
να μη χάσω την πίστη μου

στην αλληλεγγύη της κοινότητάς μου
ή στην ανθρωπότητα,

θυμήθηκα τα τρομοκρατικά χτυπήματα της 7/7
του 2005 στα μέσα μεταφοράς του Λονδίνου,

και το πώς ο τότε δήμαρχος του Λονδίνου,
αλλά και οι ίδιοι οι γονείς μου

επέμειναν να ξαναπάρουμε όλοι
μετρό την άλλη μέρα

για να μη μας αλλάξουν αυτοί

που μας έκαναν να νιώθουμε ανασφαλείς.

Του είπα,

«Ολοκλήρωσες την επίθεση,

αλλά εγώ τώρα
θα επιστρέψω στο μετρό μου.

Η κοινότητα δε θα νιώθει ότι κινδυνεύει
γυρνώντας σπίτι το βράδυ.

Θα επιστρέφουμε σπίτι
με το τελευταίο μετρό

και θα περπατάμε μόνοι στη γειτονιά,

γιατί δε θα υποκύψουμε στην ιδέα

ότι έτσι θέτουμε τον εαυτό μας σε κίνδυνο.

Θα συνεχίσουμε να συνασπιζόμαστε,
σαν στρατός,

όταν απειλείται
ένα μέλος της κοινότητάς μας.

Κι αυτή είναι μια μάχη
που δε θα νικήσεις».

Όταν έγραφα αυτό το γράμμα -

(Χειροκρότημα)

Ευχαριστώ.

(Χειροκρότημα)

Όταν έγραφα αυτό το γράμμα,

διάβαζα για τις εξετάσεις στην Οξφόρδη,

και δούλευα σε μια τοπική
φοιτητική εφημερίδα.

Παρότι είχα την τύχη να έχω φίλους
και συγγενείς να με στηρίζουν,

ήταν περίοδος απομόνωσης.

Δεν ήξερα κάποιον που να είχε
περάσει κάτι παρόμοιο,

ή τουλάχιστον έτσι πίστευα.

Είχα διαβάσει αρκετά και ήξερα
πόσο συχνές ήταν οι σεξουαλικές επιθέσεις,

όμως δεν ήξερα ούτε έναν

που να έχει μιλήσει ανοιχτά
γι' αυτή την εμπειρία.

Έτσι, σε μια απόφαση της στιγμής,

αποφάσισα να δημοσιεύσω το γράμμα μου
στη φοιτητική εφημερίδα,

ελπίζοντας να μιλήσω με άτομα στην Οξφόρδη

που μπορεί να είχαν παρόμοια εμπειρία
και να ένιωθαν το ίδιο.

Στο τέλος του γράμματος,

ζητούσα να μου στείλουν
τις εμπειρίες τους

με το hashtag «#NotGuilty»,

για να τονίσω ότι τα θύματα
κακοποίησης μπορούν να εκφραστούν

χωρίς να νιώθουν ντροπή ή ενοχές
γι' αυτό που τους συνέβη -

ότι είναι κάτι που μπορεί
να αντιμετωπιστεί απ' όλους.

Αυτό που δεν περίμενα ήταν
ότι σχεδόν σε ένα βράδυ,

το δημοσιευμένο γράμμα έγινε viral.

Ξεκινήσαμε να λαμβάνουμε
εκατοντάδες ιστορίες

από ανθρώπους απ' όλο τον κόσμο,

και αρχίσαμε να τις ανεβάζουμε
σε μια σελίδα που έφτιαξα.

Κι έτσι το hashtag έγινε εκστρατεία.

Μια 40χρονη μητέρα απ' την Αυστραλία
περιέγραφε πώς σε μια έξοδο,

την ακολούθησε στο μπάνιο ένας άντρας

που της άρπαξε επανειλλημένως το καβάλο.

Ένας Ολλανδός περιέγραψε

πώς βιάστηκε μετά από ραντεβού στο Λονδίνο

και όταν ανέφερε το γεγονός
δεν τον πήρε κανένας στα σοβαρά.

Είχα μηνύματα στο Facebook
από άτομα στην Ινδία και τη Ν. Αμερική,

που έψαχναν τρόπο
να μεταφέρουμε το μήνυμα εκεί.

Μία από τις πρώτες απαντήσεις
ήταν από μια γυναίκα, τη Νίκι,

που παρενοχλούνταν
από τον πατέρα της καθώς μεγάλωνε.

Μου ανοίχτηκαν φίλοι

μιλώντας μου για πρόσφατες
ή παλιότερες εμπειρίες

για τις οποίες δεν είχα ξανακούσει ποτέ.

Όσο περισσότερα μηνύματα λαμβάναμε,

τόσα περισσότερα απ' αυτά
ήταν μηνύματα ελπίδας -

άτομα που ένιωθαν δύναμη
στα πλαίσια της κοινότητας

ενάντια στη σεξουαλική κακοποίηση
και την ενοχοποίηση του θύματος.

Μια γυναίκα, η Ολίβια,

αφού περιέγραψε την επίθεση

από κάποιον που νοιαζόταν
και εμπιστευόταν για καιρό,

είπε, «Έχω διαβάσει πολλές
απ' τις ιστορίες εδώ,

και πιστεύω ότι αν τόσες
γυναίκες κατάφεραν να προχωρήσουν,

τότε μπορώ κι εγώ.

Πολλές με εμψύχωσαν,

κι ελπίζω κάποτε να γίνω
τόσο δυνατή όσο αυτές.

Σίγουρα θα γίνω».

Άρχισαν απ' όλο τον κόσμο
να τουιτάρουν αυτό το hashtag,

και το γράμμα αναδημοσιεύτηκε
από τον εθνικό τύπο

και μεταφράστηκε σε αρκετές
γλώσσες παγκοσμίως.

Με εξέπληξε το ενδιαφέρον
που προσέλκυσε στα ΜΜΕ

το γράμμα αυτό.

Για να γίνει κάτι πρωτοσέλιδο,

ή ακόμα και είδηση,

υποθέτουμε ότι είναι νέο ή αναπάντεχο.

Όμως η σεξουαλική παρενόχληση
δεν είναι κάτι νέο.

Περιστατικά μεταδίδονται
συνεχώς από τα ΜΜΕ,

όπως και για άλλα αδικήματα.

Αλλά με την εκστρατεία,

τα περιστατικά έπαψαν
να αποτελούν απλές ειδήσεις.

Ήταν εμπειρίες από πρώτο χέρι
που επηρέασαν πραγματικούς ανθρώπους

που με την αλληλεγγύη
των γύρω τους δημιούργησαν

αυτό που χρειάζονταν και τους έλειπε:

ένα μέρος για να εκφραστούν,

τη διαβεβαίωση ότι δεν ήταν μόνοι
ή υπαίτιοι όσων τους συνέβησαν

και συζητήσεις που θα βοηθούσαν
στη μείωση του στιγματισμού.

Οι φωνές των ίδιων των θυμάτων
ήταν στο προσκήνιο της είδησης -

όχι οι δημοσιογράφοι ή
οι σχολιαστές στα κοινωνικά δίκτυα.

Γι' αυτό ακριβώς το γεγονός
αποτέλεσε είδηση.

Ζούμε σε έναν διασυνδεδεμένο πλανήτη

με την εξάπλωση των κοινωνικών δικτύων

να αποτελεί ένα φανταστικό μέσο
που εμπνέει κοινωνικές αλλαγές.

Όμως μας έχει κάνει και
αρκετά αντιδραστικούς,

απ' τα πιο ασήμαντα πράγματα
όπως, «Άργησε το μετρό»,

στις μεγαλύτερες αδικίες, τον πόλεμο, τις
γενοκτονίες, τα τρομοκρατικά χτυπήματα.

Η τυπική μας αντίδραση είναι
οποιαδήποτε μορφή καταγγελίας

μέσω tweet, Facebook ή hashtag -

για να δείξουμε στους άλλους
ότι κι εμείς αντιδράσαμε.

Το πρόβλημα με το να αντιδράς έτσι μαζικά

είναι ότι μερικές φορές
δεν αντιδρούμε πραγματικά,

δεν κάνουμε κάτι ενεργά.

Μπορεί να νιώθουμε καλύτερα,

σαν να συνεισφέραμε
σε έναν ομαδικό θρήνο ή ξέσπασμα,

αλλά δεν αλλάζει κάτι στην πράξη.

Και επιπλέον,

μπορεί να πνίξει τις φωνές

αυτών που αφορά άμεσα η αδικία,

και που πρέπει να ακουστούν.

Ανησυχητική είναι επίσης η τάση
κάποιων αντιδράσεων στις αδικίες

να υψώνουν τοίχους

και να επιρρίπτουν γρήγορα ευθύνες
με την ελπίδα της εύκολης λύσης

σε περίπλοκα ζητήματα.

Μια βρετανική εφημερίδα κίτρινου τύπου,

έβαλε τίτλο για το γράμμα μου:

«Φοιτήτρια στην Οξφόρδη ξεκινά εκστρατεία
για να ντροπιάσει δράστη επίθεσης».

Η εκστρατεία ποτέ δεν σκόπευε
στο να ντροπιάσει,

αλλά στο να κάνει κάποιους να μιλήσουν,
και άλλους να ακούσουν.

Κάποια τρολ στο Twitter επέκτειναν
ακόμη περισσότερο την αδικία,

σχολιάζοντας για την καταγωγή
αλλά και την κοινωνική τάξη του θύτη

για να προωθήσουν τις προκαταλήψεις τους.

Κάποιοι μάλιστα με κατηγόρησαν
ότι προσποιήθηκα όλο το περιστατικό,

για να προωθήσω, όπως ακριβώς είπαν,

το «φεμινιστικό μίσος για τους άνδρες».

(Γέλια)

Ξέρω...

Λες και θα έλεγα,
«Παιδιά συγγνώμη που δε θα έρθω,

αλλά προσπαθώ να μισήσω
όλο τον ανδρικό πληθυσμό

μέχρι τα 30 μου».

(Γέλια)

Βέβαια, είμαι σχεδόν σίγουρη

ότι αυτά τα άτομα δε θα έλεγαν
κατά πρόσωπο αυτά που λένε τώρα.

Είναι λες και επειδή βρίσκονται
πίσω από μια οθόνη

στην άνεση του σπιτιού τους,

ξεχνούν ότι

αυτά που γράφουν στα κοινωνικά δίκτυα
είναι δημόσια -

ότι άλλοι θα τα διαβάσουν
και θα επηρεαστούν.

Γυρνώντας στην αναλογία
της επιστροφής μας στα τρένα μας,

ένας άλλος προβληματισμός που έχω
για την αυξανόμενη βαβούρα

των διαδικτυακών αντιδράσεων στην αδικία

είναι ότι πολύ εύκολα μπορούμε
να φανούμε θιγμένοι,

και να οδηγηθούμε στην ηττοπάθεια,

που αποτελεί εμπόδιο στο να βλέπεις
ευκαιρίες για αισιοδοξία και αλλαγή

μετά από μια άσχημη κατάσταση.

Λίγους μήνες πριν ξεκινήσει η εκστρατεία,

πριν μου συμβούν όλα αυτά,

πήγα σε ένα TEDx στην Οξφόρδη,

και είδα τη Ζέλντα λα Χράντζι να μιλάει,

την προσωπική γραμματέα
του Νέλσον Μαντέλα.

Μία απ' τις ιστορίες που είπε
με εντυπωσίασε.

Μίλησε για όταν η Ένωση Ράγκμπι Ν. Αφρικής

πήγε τον Μαντέλα στα δικαστήρια

όταν διέταξε έρευνα
για τα αθλητικά ζητήματα.

Στη δικαστική αίθουσα,

πλησίασε τους δικηγόρους
της Ένωσης Ράγκμπι,

τους έδωσε το χέρι

και συζήτησε μαζί τους
στη γλώσσα του καθενός.

Η Ζέλντα διαμαρτυρήθηκε,

λέγοντας ότι δεν άξιζαν τον σεβασμό του

μετά την κατηγορία που του επέρριψαν.

Ο Μαντέλα τότε της είπε,

«Ποτέ μην επιτρέπεις στον εχθρό
να καθορίσει το έδαφος της μάχης».

Όταν άκουσα αυτά τα λόγια,

δεν αντιλήφθηκα γιατί είναι σημαντικά,

όμως ένιωσα ότι είναι και τα έγραψα
σε ένα τετράδιο που είχα μαζί μου.

Έχω σκεφτεί τα λόγια αυτά
πολλές φορές από τότε.

Η εκδίκηση ή η έκφραση μίσους

προς αυτούς που μας αδίκησαν,

φαντάζουν ενστικτώδης ανθρώπινη
αντίδραση προς το κακό,

αλλά πρέπει να ξεφύγουμε από αυτό

εάν θέλουμε να ελπίζουμε
στη μετατροπή των αδικιών

σε θετικές κοινωνικές εξελίξεις.

Διαφορετικά,

συνεχίζουμε να αφήνουμε τον εχθρό
να καθορίζει το έδαφος της μάχης,

που είναι διττό:

εμείς που υποφέραμε γινόμαστε οι θιγμένοι

ενάντια σ' αυτούς, τους δράστες.

Και έτσι όπως επιστρέψαμε στα μετρό,

δεν μπορούμε να αφήσουμε
τις πλατφόρμες διασύνδεσης

να είναι τα μέρη που δεχόμαστε την ήττα.

Δε θέλω όμως να αποθαρρύνω
την αντίδραση μέσω κοινωνικών δικτύων,

γιατί χρωστάω την ανάπτυξη
της εκστρατείας #NotGuilty

σχεδόν αποκλειστικά στα κοινωνικά δίκτυα.

Θέλω να ενθαρρύνω
μια πιο ενσυνείδητη προσέγγιση

στον τρόπο που αντιμετωπίζουμε την αδικία.

Νομίζω ότι πρέπει
να αναρωτηθούμε για δύο πράγματα.

Πρώτον: Γιατί νιώθω την αδικία;

Εγώ μπορούσα να δώσω
πολλές απαντήσεις σ' αυτό.

Κάποιος έβλαψε εμένα
και αυτούς που αγαπούσα,

υποθέτοντας ότι δε θα χρειαζόταν
να λογοδοτήσει

ή να αναγνωρίσει το κακό που έκανε.

Χιλιάδες άνδρες και γυναίκες

καθημερινά υφίστανται σεξουαλική
κακοποίηση, συχνά σιωπηλά,

όμως δεν αφιερώνεται τόσος χρόνος
μετάδοσης όσο για άλλα ζητήματα.

Πολλοί άνθρωποι ακόμα
κατηγορούν τα θύματα.

Αναρωτηθείτε επίσης: Πώς μπορώ,
αναγνωρίζοντας τις αιτίες,

να επιδιώξω να τις αντιστρέψω;

Αυτό προκαλούσε αυτόν που μου επιτέθηκε
και πολλούς άλλους να λογοδοτήσουν.

Τους γνωστοποιούσε τον αντίκτυπο
των πράξεών τους.

Δόθηκε χρόνος μετάδοσης
στο ζήτημα της παρενόχλησης,

προκαλώντας συζητήσεις μεταξύ φίλων,
οικογενειών, στα ΜΜΕ

που είχαν πολύ καιρό να ανοιχθούν,

τονίζοντας ότι δεν φταίνε τα θύματα

για αυτό που τους συνέβη.

Μπορεί να έχουμε δρόμο μπροστά μας
για να λύσουμε το πρόβλημα.

Όμως έτσι, μπορούμε να κάνουμε

τα κοινωνικά δίκτυα
εργαλείο για κοινωνική δικαιοσύνη,

για εκπαίδευση, για διαλόγους,

για να ενημερωθούν
τα άτομα σε θέσεις εξουσίας,

ακούγοντας αυτούς που έχουν θιχτεί άμεσα.

Γιατί κάποιες φορές αυτές οι ερωτήσεις
δεν έχουν πάντα εύκολες απαντήσεις.

Για την ακρίβεια, σπάνια έχουν.

Αλλά αυτό δε σημαίνει ότι δεν μπορούμε
να δώσουμε συνειδητή απάντηση.

Σε περιπτώσεις που
δεν μπορείτε να σκεφτείτε

πώς θα αντιστρέψετε την αδικία,

ίσως να σκεφτείτε όχι
το τι μπορείτε να κάνετε,

αλλά το τι δεν πρέπει να κάνετε.

Δεν πρέπει να υψώνετε κι άλλους τοίχους

πολεμώντας την αδικία
με περισσότερη προκατάληψη, με μίσος.

Μπορείτε να μη μιλάτε αντί
για αυτούς που έχουν θιχτεί άμεσα.

Και μπορείτε να μην αντιδράτε στην αδικία
και να το ξεχνάτε την άλλη μέρα,

επειδή το Twitter ασχολείται με κάτι άλλο.

Συχνά το να μην αντιδράς αμέσως,

είναι -ειρωνικά- το καλύτερο
που μπορούμε να κάνουμε.

Γιατί μπορεί να είμαστε θυμωμένοι,
αναστατωμένοι, τυφλωμένοι απ' την αδικία,

αλλά πρέπει να σκεφτούμε
το πώς θα αντιδράσουμε.

Ας καλέσουμε άτομα να λογοδοτήσουν,
χωρίς να γίνουμε ένας πολιτισμός

που ανθεί με το να ντροπιάζει
και να αδικεί τον εαυτό του.

Ας θυμηθούμε τη διάκριση,

που συχνά ξεχνούν οι χρήστες του ίντερνετ,

μεταξύ της κριτικής και της προσβολής.

Ας μην ξεχνάμε να σκεφτούμε
πριν μιλήσουμε,

μόνο και μόνο επειδή έχουμε
μια οθόνη μπροστά μας.

Και όταν δημιουργούμε σάλο στο διαδίκτυο,

ας μην πνίγονται οι ανάγκες των θυμάτων,

αλλά να ενισχύονται οι φωνές τους,

έτσι ώστε να μην είσαι
η εξαίρεση στο διαδίκτυο

αν μιλήσεις για κάτι που όντως σου συνέβη.

Όλες αυτές οι ζυγισμένες
προσεγγίσεις στην αδικία

θυμίζουν τους θεμέλιους λίθους
του διαδικτύου:

να δικτυώνεσαι, να έχεις σήμα,
να συνδέεσαι -

όλοι οι όροι που παραπέμπουν
στη συνένωση των ατόμων,

και όχι στον διαχωρισμό.

Γιατί αν ψάξετε στο λεξικό
τη λέξη «δικαιοσύνη»,

πριν την τιμωρία,

πριν τον νόμο και τη δικαστική εξουσία,

θα βρείτε:

«Η διατήρηση αυτού που είναι ορθό».

Και νομίζω ότι λίγα είναι ορθότερα

από τον συνασπισμό του κόσμου,

τις ενώσεις.

Εάν τα κοινωνικά δίκτυα
επιφέρουν τα παραπάνω,

τότε όντως θα μπορούν να επιφέρουν
και μια δυνατή μορφή δικαιοσύνης.

Ευχαριστώ πάρα πολύ.

(Χειροκρότημα)