Kako je nastala Rusija? - Aleks Džendler (Alex Gendler)

Pogledajte celu lekciju: http://ed.ted.com/lessons/where-did-russia-come-from-alex-gendler

Rusija je najveća država na svetu, proteže se na jednoj osmini celokupne zemljine kopnene površine. Ali kako je sve počelo? Aleks Gendler istražuje epsku istoriju Kijevske Rusije, u kojoj su likovi, u rasponu od vikinških osvajača, preko zapadnih krstaša do vizantijskih misionara, odigrali ulogu u stvaranju jedinstvene civilizacije koja stoji na raskršću kulture i geografije.

Lekcija: Aleks Džendler, animacija: Draško Ivezić

Kako je nastala Rusija,

zašto je tako velika

i kakve razlike postoje
u njenoj unutrašnjosti i sa susedima?

Odgovor leži u epskoj priči
o ratnicima moreplovcima,

nomadskim osvajačima,

i u usponu i padu srednjovekovne države,
poznate kao Kijevska Rusija.

U prvom milenijumu,

velika grupa plemena se raširila
po gustim šumama Istočne Evrope.

Kako nisu imali pismo,

većina onoga što znamo o njima
potiče iz tri glavna izvora:

arheološki dokazi,

zabeleške pismenih učenjaka
iz Rimskog carstva i sa Srednjeg istoka

i, konačno, iz epske istorije
pod nazivom "Prvobitna hronika",

koju je u 12. veku sastavio
monah pod imenom Nestor.

Od njih saznajemo da su se ova plemena,
koja su delila zajednički slovenski jezik

i politeističku religiju,

do sedmog veka raspala na zapadne,
južne i istočne ogranke,

poslednji su se prostirali
od reke Dnjestar

do Volge i Baltičkog mora.

Kako Nestorova priča kaže, nakon godina
pokornosti Vikinzima sa severa,

koji, usput, nisu nosili
šlemove s rogovima u bici,

regionalna plemena su se pobunila
i odgurnula severnjake nazad,

ali kada su prepušteni sami sebi,
okrenuli su se jedni protiv drugih.

Ironija je da je nastao takav haos

da su se plemena okrenula strancima
koje su upravo izbacili,

pozivajući ih da se vrate i da zavedu red.

Vikinzi su pristali,
poslali su princa, zvanog Rurik,

i njegova dva brata da vladaju.

Sa Rurikovim sinom Olegom,
koji je proširio carstvo na jug

i preselio prestonicu u Kijev,

bivšu predstražu Hazarskog carstva,

Kijevska Rusija je rođena,

"Rus" je najverovatnije izvedenica stare
nordijske reči za "one koji veslaju".

Novo knažestvo je imalo
složene odnose sa komšijama,

varirajući između savezništva i rata
s Hazarima i Vizantijskim carstvom,

kao i sa susednim plemenima.

Religija je igrala važnu ulogu u politici

i kako legenda kaže, 987. godine,

ruski princ Vladimir I je odlučio da je
vreme da se napusti slovenski paganizam

i poslao je misionare
da istraže okolne religije.

Islam ga je odbijao zbog zabrane alkohola,

a judaizam zbog
proterivanja iz svete zemlje,

te se vladar zadovoljio
pravoslavnim hrišćanstvom

nakon što je čuo neobične povesti
o njihovim obredima.

Vladimirovim preobraćanjem i brakom
sa sestrom vizantijskog cara,

kao i trajnom trgovinom duž Volgine trase,

veza među dvema civilizacijama
se produbljavala.

Vizantijski misionari su napravili
alfabet za slovenske jezike,

zasnovan na modifikovanom grčkom pismu,

dok su ruski vikinški ratnici služili
kao elitna garda vizantijskog cara.

Nekoliko generacija,

Kijevska Rusija je cvetala, zahvaljujući
bogatim resursima i trgovini.

Njeni plemići i plemkinje su se venčavali
istaknutim evropskim vladarima,

dok su stanovnici nekih gradova
značajno uživali u kulturi,

pismenosti, pa čak i demokratskim
slobodama, nesvojstvenim za to doba.

Ali ništa ne traje večno.

Bratoubilački sporovi zbog nasledstva
počeli su da podrivaju centralnu moć,

a sve nezavisniji gradovi, pod upravom
suparničkih prinčeva, su uzimali kontrolu.

Četvrti krstaški rat
i pad Konstantinopolja

su opustošili trgovinu, osnovni izvor
ruskog bogatstva i moći,

dok su tevtonski krstaši
pretili severnim teritorijama.

U svakom slučaju, konačan udarac
će doći sa istoka.

Obuzeti unutrašnjim kavgama,

ruski prinčevi nisu obraćali
mnogo pažnje na glasine

o tajanstvenoj nezaustavljivoj hordi

sve dok 1237. 35,000 strelaca
nije ujahalo, predvođeno Batu Kanom,

opustošili su ruske gradove,

opljačkavši Kijev pre nego što su
nastavili ka Mađarskoj i Poljskoj.

Došao je kraj dobu Kijevske Rusije,
čiji su ljudi sada bili podeljeni.

Na istoku, koji je ostao
pod mongolskom upravom,

udaljeno trgovačko mesto,
poznato kao Moskva,

će da naraste i
da dovede u pitanje Kanovu moć,

osvajajući delove njegovog
rasparčanog carstva

i na razne načine će ga prevazići.

Kako je pripajala druge
istočne ruske teritorije,

povratila je staro ime
u grčkoj verziji, Rusija.

U međuvremenu, zapadni delovi,
čiji su vladari izbegli uništenje,

zahvaljujući političkom manevrisanju
sve dok se horda nije povukla,

pali su pod uticaj Poljske i Litvanije.

U narednih nekoliko vekova,

nekadašnje zemlje Kijevske Rusije,

nastanjene Slovenima,

kojima su vladali Vikinzi,

obrazovali ih Grci

i podelili Mongoli

će razviti razlike u društvu,
kulturi i jeziku

koje će ostati sve do danas.