jak powstała Rosja? - Alex Gendler

Całą lekcję znajdziesz na: http://ed.ted.com/lessons/where-did-russia-come-from-alex-gendler

Rosja jest największym państwem na świecie obejmującym jedną ósmą powierzchni Ziemi. Ale gdzie to wszystko się zaczęło? Alex Gendler odkrywa epicką historię Rusi Kijowskiej, w której postacie od wikingów i wschodnich bojowników, aż po misjonarzy bizantyjskich i hordy mongołów odgrywały rolę w tworzeniu unikalnej cywilizacji stojącej na rozdrożu kultury i geografii

Lekcja: Alex Gendler, animacje: Draško Ivezić.

Jak powstała Rosja,

dlaczego jest taka wielka

i czym się różni od sąsiadów?

Odpowiedź znajduje się w opowieści
o morskich wojownikach,

koczowniczych najeźdźcach,
i rozwoju oraz upadku

państwa średniowiecznego
zwanego Rusią Kijowską.

W pierwszym tysiącleciu

liczne grupy plemion rozprzestrzeniły się
w gęstych lasach wschodniej Europy.

Ponieważ nie znali pisma,

wiele wiadomości o nich
pochodzi z trzech głównych źródeł:

dowodów archeologicznych,

relacji uczonych w piśmie z cesarstwa
rzymskiego i Bliskiego Wschodu,

i w końcu z epickich opowieści,
zwanych Powieściami minionych lat,

spisanych przez zakonnika
Nestora w XII wieku.

Opowiadają one o plemionach
ze wspólnym słowiańskim językiem

i politeistyczną religią,

które podzieliły się na odłamy zachodnie,
południowe i wschodnie przed VII wiekiem.

Wschodnie zasięgały od rzeki Dniestr

aż po rzekę Wołgę i morze Bałtyckie.

Według Nestora po latach
podbojów Wikingów z północy,

którzy wcale nie nosili hełmów
z rogami podczas walki,

lokalne plemiona zbuntowały się
i stawiły opór Normanom,

jednak pozostawione same sobie
zaczęły walczyć między sobą.

Przez powstały chaos, jak na ironię,

plemiona znów zwróciły się
do wypędzonych obcych,

żeby wrócili i zaprowadzili ład.

Wikingowie wysłali więc księcia Ruryka
i jego dwóch braci, by objęli władzę.

Syn Ruryka, Oleg
poszerzył królestwo na południe,

przenosząc stolicę do Kijowa,

byłej placówki imperium Chazarów,

tworząc tym samym Ruś Kijowską,

"Ruś" pochodzi od staro-nordyjskiego
słowa znaczącego "wioślarze".

Nowe księstwo miało
skomplikowane relacje z sąsiadami,

na zmianę z sojusznikami i przeciwnikami,
z imperiami Chazarów i Bizancjum,

a także sąsiednimi plemionami.

Religia odgrywała ważną rolę w polityce

i, jak mówi legenda, w 987 roku

książę Rusi Włodzimierz I zdecydował,
że czas porzuć słowiańskie pogaństwo.

Wysłał emisariuszy,
by zbadali wiarę sąsiadów.

Odstręczony zakazem
spożywania alkoholu w islamie

i wydaleniem judaizmu z ziemi świętej,

władca przyjął
ortodoksyjne chrześcijaństwo,

słysząc oderwane
opowieści o ich ceremoniach.

Przejście na nową religię
i poślubienie siostry cesarza Bizancjum

oraz handel wzdłuż rzeki Wołgi

pogłębiły się relacje
między dwoma cywilizacjami.

Bizantyjscy misjonarze stworzyli alfabet
dla języka słowiańskiego,

bazując na zmodyfikowanym
skrypcie języka greckiego,

podczas gdy wikingowie z Rusi służyli
jako straż bizantyjskiemu cesarzowi.

Przez kilka pokoleń

Ruś Kijowska kwitła dzięki
bogatym zasobom i handlowi.

Arystokraci i arystokratki
poślubiali wybitnych władców Europy,

podczas gdy mieszkańcy niektórych miast
czerpali z wspaniałej kultury,

piśmiennictwa, a nawet rzadkiej
wtedy wolności demokratycznej.

Jednak nic nie trwa wiecznie.

Bratobójcze kłótnie o dziedzictwo
podkopały władzę centralną,

przy wzroście niezależności miast
we władzy rywalizujących książąt.

Czwarta wyprawa krzyżowa
i utrata Konstantynopola

zniszczyły handel, podstawę
bogactwa i siły Rusi,

a rycerze krzyżowi
zagrozili terytoriom północnym.

Jednak ostateczny cios
miał nadejść ze wschodu.

Pochłonięci wewnętrzną kłótnią

książęta Rusi nie zwrócili uwagi na plotki

o tajemniczej i niemożliwej
do zatrzymania hordzie,

aż w 1237 roku 35 tysięcy konnych
łuczników pod wodzą Batu-chana

przetoczyło się przez miasta Rusi,

łupiąc Kijów w drodze na Węgry i Polskę.

Epoka Rusi Kijowskiej dobiegła końca,
a ludność się podzieliła.

Na wschodzie, który pozostał
pod panowaniem Mongołów,

odległy punkt handlowy, zwany Moskwą,

wzrośnie, by zakwestionować siłę Chanów,

podbić części ich rozbitego cesarstwa,

i pod wieloma względami
przejąć po nich władzę.

W miarę przejmowania
wschodnich terytoriów Rusi

przywróciła dawną nazwę
z języka greckiego, Rosja.

W międzyczasie zachodnie rejony,
których liderzy uniknęli zniszczenia

dzięki politycznym manewrom
aż do wycofania się hordy,

dostały się pod wpływy Polski i Litwy.

Przez kolejne kilka wieków

byłe ziemie Rusi Kijowskiej

zaludnione przez Słowian,

rządzone przez Wikingów,

nauczane przez Greków

i rozdzielone przez Mongołów

rozwiną różnice społeczne,
kulturalne i językowe,

które ostaną się po dziś.