Πώς να καταλάβουμε τη Νοόσφαιρα | Ίαν Μακένζι | TEDxVictoria

Αυτή η ομιλία έγινε σε μια εκδήλωση TEDx, η οποία χρησιμοποιεί τη μορφή των συνεδρίων TED αλλά διοργανώνεται ανεξάρτητα, από μια τοπική κοινότητα/ομάδα. Διαβάστε περισσότερα στο http://ted.com/tedx

Ένθερμος κινηματογραφιστής και ακτιβιστής των μίντια, ο Ίαν Μακένζι με αφοσίωση καταγράφει και μοιράζεται ματιές αναδυόμενων ανθρώπινων παραδειγμάτων. Η τελευταία ταινία του Μακένζι, Occupy Love (Καταλάβετε την Αγάπη), εξερευνεί την αυξανόμενη συνειδητοποίηση ότι τα κυρίαρχα συστήματα εξουσίας αδυνατούν να μας παρέχουν υγεία, ευτυχία ή νόημα. Ο Ίαν νιώθει πως η κρίση που ξεκίνησε με την κατάρρευση του χρηματιστηρίου το 2008 έχει γίνει ο καταλύτης μιας βαθιάς αφύπνισης.

Η πρώτη φορά που είδα αυτή τη μάσκα
ήταν στην ταινία V for Vendetta το 2006.

Πρωταγωνιστούσαν η Νάταλι Πόρτμαν
με ξυρισμένο κεφάλι

και ο Χιούγκο Γουίβινγκ
ο οποίος έπαιζε τον μασκοφόρο εκδικητή

σε ένα δυστοπικό Λονδίνο το έτος 2020.

Ο εκδικητής φορούσε αυτήν τη μάσκα
για να κρύψει την ταυτότητά του,

καθώς προσπαθούσε να επαναλάβει
τη Συνωμοσία της Πυρίτιδας του 1605,

όταν ο Γκάι Φωκς μαζί με άλλους συνωμότες

επιχείρησαν να ανατινάξουν τα κτίρια
του Κοινοβουλίου του Λονδίνου.

Η συνωμοσία απέτυχε καθώς
ένα ανώνυμο γράμμα έφτασε στις Αρχές,

προειδοποιώντας για την επίθεση.

Όταν έψαξαν
τις κατακόμβες του Κοινοβουλίου,

βρήκαν τον Γκάι Φωκς να φυλάει
36 βαρέλια με εκρηκτικά.

Ανακρίθηκε, βασανίστηκε
και καταδικάστηκε σε θάνατο.

Την ημέρα της εκτέλεσής του,
καθώς ανέβαινε τα σκαλιά προς την κρεμάλα,

ο Γκάι πήδηξε από τη σκάλα,
σπάζοντας τον λαιμό του.

Παρόλα αυτά, το πτώμα του
ανακτήθηκε και διαμελίστηκε.

Και για εκατοντάδες χρόνια
οι Άγγλοι περιγελούσαν την αποτυχία του,

φορώντας τη μάσκα με το πρόσωπό του
κάθε 5η Νοέμβρη.

Δύο χρόνια μετά την κυκλοφορία
της ταινίας, το 2008,

η μάσκα υιοθετήθηκε
από την ομάδα χάκερ Anonymous,

καθώς έκαναν κυβερνοεπιθέσεις ενάντια
σε διεφθαρμένες κυβερνήσεις και εταιρείες.

Το 2011, όταν το κίνημα Occupy
ξεχύθηκε στους δρόμους της Νέας Υόρκης

ο Γκάι Φωκς ήταν παντού,
εμφανιζόμενος σε μέρη όπως η Αίγυπτος,

(Γέλια)

το Λονδίνο,

η Βραζιλία,

και η Τουρκία.

Η γιαγιά μου βρίσκει αυτές τις μάσκες
«κάπως τρομακτικές»

(Γέλια)

και είναι αλήθεια.

Εμπεριέχουν μια αίσθηση χάους
και μια άρνηση συμμόρφωσης

με την αποδεκτή τάξη του σύγχρονου κόσμου.

Για άλλους όμως οι μάσκες
είναι σύμβολο της λαϊκής εξέγερσης,

μια προθυμία να εγερθούν
μαζί με τους λαούς του κόσμου

και να παλέψουν ενάντια στην αδικία.

Κι εγώ ο ίδιος είχα τη μεγάλη απορία:

«Πώς γίνεται το πρόσωπο
ενός επαναστάτη του 17ου αιώνα

να γίνει το πιο αναγνωρίσιμο σύμβολο
διαμαρτυρίας στον 21ο αιώνα;»

Ο Κάλλε Λασν είναι
ο ιδρυτής του περιοδικού Adbusters.

Πέρυσι βρέθηκα στο γραφείο του
και μιλούσαμε για το κίνημα Occupy.

Αντλώντας έμπνευση από την κατάληψη
της πλατείας Ταχρίρ στην Αίγυπτο,

η ομάδα του δημιούργησε
το hashtag #OccupyWallStreet

και την αφίσα με την μπαλαρίνα
επάνω στον ταύρο,

με τις γνωστές πια φράσεις, στο πάνω μέρος
«Ποιο είναι το μοναδικό μας αίτημα;»

και από κάτω,
«17 Σεπτέμβρη, φέρτε μια σκηνή».

(Γέλια)

Εκατοντάδες ανταποκρίθηκαν στο κάλεσμα
και απλά... κατέλαβαν!

Η συγκέντρωση έγινε
πρώτο θέμα στις ειδήσεις.

Ένα επικό δράμα, γεμάτο με δυνατές εικόνες
και αναδυόμενους ήρωες.

Όλοι έδειχναν να έχουν μια γνώμη,

αλλά κανένας δε φαινόταν
να ήξερε τι πραγματικά ήθελαν.

Τις 15 Οκτωβρίου,
το κίνημα Occupy εξαπλώθηκε.

[Καταλάβετε τη Γη]

Πάνω από 150 κατασκηνώσεις
έγιναν σε όλον τον κόσμο,

ακόμη κι εδώ στη Βικτόρια.

Ένα μήνα αργότερα,
τα ξημερώματα της 15ης Νοεμβρίου,

η αστυνομία της Νέας Υόρκης διέλυσε
με τη βία την κατασκήνωση της Γουωλ Στρητ.

Συντονισμένη καταστολή ακολούθησε σύντομα
σε πολλές πόλεις της Βόρειας Αμερικής.

Πίσω στο Adbusters με τον Κάλλε Λασν,

τον ρώτησα ποιο θα ήταν
το επόμενο βήμα για το κίνημα.

«Είναι μια βόμβα μυαλού,» μου είπε
«όχι ένα παραδοσιακό κίνημα».

Η βόμβα μυαλού είναι μια ισχυρή ιδέα
που γιγαντώνεται καθώς εξαπλώνεται

από άνθρωπο σε άνθρωπο
κι από πολιτισμό σε πολιτισμό.

Εξομολογήθηκε ότι το κίνημα Occupy
ήταν μια από πολλές τρελές ιδέες,

απλώς αυτή έτυχε να δουλέψει,
εκπλήσσοντας αυτόν πάνω απ' όλους.

Μπορεί να γνωρίζετε μια άλλη λέξη
για μια ιδέα που εξαπλώνεται σαν ιός.

Η λέξη είναι «μιμίδιο».

Δημιουργήθηκε από τον εξελικτικό βιολόγο
Ρίτσαρντ Ντώκινς τη δεκαετία του '70

και αναφέρεται σε μια μονάδα
πολιτισμικής μετάδοσης,

η οποία χρειάζεται αντιγραφείς
για να επιζήσει και να εξελιχθεί.

Τα μιμίδια διαδίδονται
καθώς μεταδίδονται από εμάς,

από ξενιστή σε ξενιστή, και κάθε φορά
αλλάζουν, προσαρμόζονται κι αναμιγνύονται.

Σύμφωνα με τον Κάλλε Λασν,

ένας πόλεμος μαίνεται γύρω μας
και τα όπλα είναι τα μιμίδια.

Το πεδίο της μάχης

είναι η νοόσφαιρα.

Το 1911, ο Ουκρανός επιστήμονας
Βλάντιμιρ Βερνάντσκι

εφηύρε τον όρο «νοόσφαιρα»

για να περιγράψει το τρίτο στάδιο
της εξελικτικής ανάπτυξης του πλανήτη.

Πρώτα, υπάρχει η γεώσφαιρα,
το στρώμα ορυκτών γύρω από τον πλανήτη.

Μετά η βιόσφαιρα,
το στρώμα της οργανικής ζωής,

και τώρα η νοόσφαιρα,

η σφαίρα της ανθρώπινης σκέψης
που διαμορφώνει τον κόσμο μας.

Αυτός είναι ένας νευρολογικός χάρτης
του ανθρώπινου εγκεφάλου.

Αυτός είναι ένας χάρτης του Διαδικτύου.

Είναι αξιοσημείωτο το πόσο
μοιάζουν αυτές οι δύο δομές.

Η πρώτη απεικονίζει
μια μοναδική ανθρώπινη συνειδητότητα,

η δεύτερη την παγκόσμια συνειδητότητα.

Αυτός

(Γέλια)

είναι ο ράπερ PSY,

δημιουργός της τεράστιας επιτυχίας
Gangnam style.

Τις 21 Δεκέμβρη 2012,

που κάποιοι θεωρούσαν
την ημέρα της Αποκάλυψης,

(Γέλια)

ή της Δευτέρας Παρουσίας,

το βίντεο του Gangnam style ξεπέρασε
το ένα δισεκατομμύριο θεάσεις στο Youtube

και έγινε το πιο δημοφιλές βίντεο
όλων των εποχών.

Εκατομμύρια άνθρωποι σε όλον
τον κόσμο μιμήθηκαν το χορό,

και, όχι, δε θα το κάνω εδώ.

(Γέλια)

Βέβαια...

(Γέλια)

Σας ζητάω να σκεφτείτε:
το Gangnam style είναι ένα ισχυρό μιμίδιο.

Το «Καταλάβατε τη Γουώλ Στρητ»
είναι ένα ισχυρό μιμίδιο,

αλλά ένας ορισμένος τύπος μιμιδίου,

μια βόμβα μυαλού.

Πυροδοτήθηκε από τις επαναστάσεις
στην Τυνησία, την Αίγυπτο και την Ισπανία,

αλλά μεταμορφώθηκε σε κάτι διαφορετικό.

Τα καθεστωτικά ΜΜΕ
δυσκολεύτηκαν να το καταλάβουν.

Στην πραγματικότητα,
το περιοδικό Rolling Stone

χρειάστηκε 40 μέρες
μέχρι τελικά να το καταλάβει.

Ο ανταποκριτής έγραψε:
«Αν είναι δυνατόν να γίνει,

είναι σαν να κάναμε απεργία
ενάντια στην ίδια μας την κουλτούρα».

Πήγα στη Γουώλ Στρητ τον Οκτώβρη του 2011
και αυτό που βρήκα με εξέπληξε.

Είδα έναν ανθρώπινο χώρο σε άνθηση,
γεμάτο με μουσική, τέχνη, διάλογο,

λαμπερά δάχτυλα και ομορφιά
σε όλες της τις μορφές.

Είδα τη θέληση των ανθρώπων να καθίσουν
κάτω και να κοιταχτούν στα μάτια.

Αυτό είναι ένα
από τα αγαπημένα μου συνθήματα:

«Αγαπάω την ανθρωπότητα! Ας βρούμε
μια άκρη σε αυτό το μπάχαλο ΜΑΖΙ!»

(Γέλια)

Ναι, είδα και μια σκιά.

Είδα αλύτρωτο πόνο και πληγές.

Είδα γενικές συνελεύσεις
να εκτροχιάζονται,

είδα θυμό και λύπη.

Αλλά μέσα σε όλα αυτά
αναγνώρισα τη βόμβα μυαλού.

Οι προκλήσεις που αντιμετωπίζει ο κόσμος
είναι τεράστιες και περίπλοκες.

Από την αλλαγή του κλίματος
μέχρι την οικονομική αστάθεια

και την περιβαλλοντική κατάρρευση.

Κανείς δεν ξέρει
πώς να βελτιώσει τα πράγματα,

ούτε οι πολιτικοί, ούτε οι επιστήμονες,
ούτε οι επιχειρηματικές ελίτ.

Η κυρίαρχη κουλτούρα
δεν έχει σύστημα προσγείωσης.

Η επικρατούσα άποψη για την ανθρώπινη φύση
λέει ότι είμαστε ανεξάρτητα όντα,

σε ένα αδιάφορο σύμπαν, με στόχο
να μεγιστοποιήσουμε το προσωπικό όφελος

και ότι, τελικά, είμαστε μόνοι μας.

Μην απορείτε που οι άνθρωποι νιώθουν
παραλυμένοι, καταβεβλημένοι και αδιάφοροι.

Στην τελική, αν το πρόβλημα
έγκειται στον πυρήνα του DNA μας,

αν οι άνθρωποι είναι ελαττωματικοί,

τότε τι νόημα έχει
να προσπαθήσεις να μας σώσεις;

Το «Καταλάβετε τη Γουώλ Στρητ»
είπε μια πολύ διαφορετική ιστορία.

Να το πω καθαρά.

«Δεν υπάρχει κάποιο πρόβλημα με σένα».
Οι άνθρωποι δεν έχουν κάποιο πρόβλημα.

Στην πραγματικότητα, το μήνυμα
του «Καταλάβετε τη Γουώλ Στρητ»

είναι ότι οι προκλήσεις μας
είναι πολιτισμικές και δομικές.

Είμαστε το 99% και μπορούμε
να επιλέξουμε ώστε να δημιουργήσουμε

έναν ομορφότερο κόσμο
που θα λειτουργεί για το 100%.

Αυτό είναι η Αγάπη, δεν είναι συναίσθημα -

η Αγάπη είναι δράση.

Είδα την Αγάπη να αναδύεται
στο «Καταλάβετε τη Γουώλ Στρητ»

και στα μετέπειτα κινήματα,

όπως τα Maple Spring και Idle No More,
το Occupy Gezi στην Τουρκία, και άλλα.

Δημιουργούμε την πρώτη έκδοση

ενός νέου, συλλογικού οργανισμού
που θέλει να γεννηθεί.

Αλλά δεν φτάσαμε ακόμα στο στόχο μας.

Τώρα, ας προσπαθήσουμε να πειραματιστούμε.

Αν είχαμε μία προσπάθεια,
ποια θα ήταν η απόλυτη βόμβα μυαλού,

που θα μπορούσαμε
να απελευθερώσουμε στη νοόσφαιρα;

Δε μιλάω για επανάσταση.

Μιλάω για μεταμόρφωση.

Όλοι εσείς οι καλοί άνθρωποι
που κάθεστε εδώ, ειδικά εσείς εκεί πάνω,

σας ευχαριστώ για την προσοχή σας.

Αλλά όλοι γνωρίζουμε

ότι η ομιλία θα έχει το μέγιστο αποτέλεσμα
αφού βγει στο Διαδίκτυο.

Γι' αυτό μιλάω και στους ανθρώπους

που την παρακολουθούν στον υπολογιστή,
την ταμπλέτα ή το κινητό τους.

Ο ισχυρότερος τρόπος μετάδοσης μιμιδίων
είναι μέσα από μια ιστορία.

Θα σας πω λοιπόν μια ιστορία.

Πριν δισεκατομμύρια χρόνια
υπήρχε μόνο σκοτάδι.

Κατόπιν, σε μια μοναδική στιγμή,

το σύμπαν εκρήγνυται σε φως,
άστρα, πλανήτες, γαλαξίες,

και μετά από ένα απίστευτα μεγάλο
χρονικό διάστημα, εμφανίζεται η ζωή:

βακτήρια, τρωγλοδύτες, δεινόσαυροι,
θηλαστικά, εγώ κι εσείς.

Για εκατομμύρια χρόνια
χτίζουμε τις κοινωνίες μας,

υφαίνουμε τους πολιτισμούς μας,
λέμε τις ιστορίες μας.

Υπάρχουν λαοί που παραμένουν
μέσα στα όρια της ζωής

και λαοί που τα υπερβαίνουν.

Φωτιά, σπαθιά, αλέτρια, ατμομηχανές,
αεροπλάνα, υπολογιστές, το Διαδίκτυο.

Και τελικά σήμερα,
η κλιματική αλλαγή συμβαίνει.

Η έκτη μεγάλη εξαφάνιση των ειδών
έχει δρομολογηθεί.

Όλη η Ζωή κρέμεται από μια κλωστή.

Αν μπορούσα να προσφέρω
μια μοναδική βόμβα μυαλού,

συντεθειμένη από τις πρώτες γραμμές
του αναδυόμενου παραδείγματος,

θα ήταν αυτή:

[Η Αγάπη είναι η βόμβα μυαλού]

Δεν είμαστε ένα λάθος.

Η Ζωή ήθελε τους ανθρώπους στον κόσμο.

Αλλά ενώ αυτή η στιγμή ήταν αναπόφευκτη,
η επιβίωσή μας δεν είναι.

Εσείς είστε εδώ για ένα λόγο.

Και μόνο το ότι υπάρχετε, το αποδεικνύει.

Έχετε ένα απαραίτητο και σημαντικό δώρο
να προσφέρετε στον κόσμο.

Τώρα είναι η ώρα να είστε γενναίοι,

τώρα είναι η ώρα να προσφέρετε
τα δώρα σας για το κοινό καλό.

Αν δεν ξέρετε ποια είναι τα δώρα σας,

συνεχίστε να εξερευνείτε,
ακολουθήστε την ευτυχία σας, ναι.

Αλλά ακολουθήστε και τον φόβο
και την αβεβαιότητά σας,

ακολουθήστε και τον σπαραγμό σας.

Από το αναδυόμενο παράδειγμα αναγνωρίζουμε
ότι είμαστε όλοι αλληλοεξαρτώμενοι.

Καθένας από εμάς αντικατοπτρίζει
την άπειρη πολυπλοκότητα του όλου.

Δε χρειάζεται να σώσετε
τον κόσμο μόνοι σας.

Αντιμετωπίστε την κάθε δράση ως σημαντική

και αντλήστε δύναμη από τη μη αιτιώδη
διαδικασία της αλλαγής.

Αυτό είναι το βασίλειο της συγχρονικότητας

όπου σύμφωνα με μια μυστηριώδη διάνοια
τα γεγονότα της ζωής σας ευθυγραμμίζονται.

Αυτή είναι η ανάδυση.

Η αγάπη είναι η βόμβα μυαλού.

Τώρα, πάμε να καταλάβουμε
τη νοόσφαιρα, μαζί.

Ευχαριστώ.

(Χειροκρότημα)