Return to Video

Jak zbudowałem informacyjny wehikuł czasu

  • 0:00 - 0:03
    Oto obraz Ziemi.
  • 0:03 - 0:08
    Przypomina znane zdjęcia z Apollo,
  • 0:08 - 0:10
    z tą różnicą,
  • 0:10 - 0:16
    że klikając nań, można
    przybliżyć dowolne miejsce na Ziemi.
  • 0:16 - 0:20
    Oto widok z lotu ptaka na kampus EPFL.
  • 0:20 - 0:26
    Często mamy też dostęp
    do widoku z pobliskiej ulicy.
  • 0:26 - 0:28
    To niesamowite.
  • 0:28 - 0:31
    Ale czegoś tu brakuje:
  • 0:31 - 0:33
    czasu.
  • 0:33 - 0:36
    Nie wiem, kiedy zrobiono to zdjęcie
  • 0:36 - 0:41
    i czy zdjęcie satelitarne
    zrobiono w tym samym czasie.
  • 0:44 - 0:46
    Tworzymy narzędzia
  • 0:46 - 0:50
    do podróży
    w przestrzeni i czasie.
  • 0:50 - 0:56
    Zastanawiamy się, czy można stworzyć
    Mapy Google przeszłości?
  • 0:56 - 0:59
    Czy mogę dodać do Map suwak
  • 0:59 - 1:01
    i zmienić rok,
  • 1:01 - 1:04
    zobaczyć, jak to było,
    100 czy 1000 lat temu?
  • 1:04 - 1:06
    Czy to możliwe?
  • 1:06 - 1:09
    Czy mogę zrekonstruować
    sieci społecznościowe,
  • 1:09 - 1:12
    stworzyć średniowiecznego Facebooka?
  • 1:12 - 1:16
    Czy mogę zbudować wehikuł czasu?
  • 1:16 - 1:18
    Można rzec: "To niemożliwe",
  • 1:18 - 1:22
    lub spojrzeć na to
    przez pryzmat informacji.
  • 1:22 - 1:25
    Nazywam to informacyjnym grzybem.
  • 1:25 - 1:27
    Pionowo mamy czas,
  • 1:27 - 1:29
    poziomo - dostępne informacje cyfrowe.
  • 1:29 - 1:33
    Mamy ich dużo dla ostatnich 10 lat.
  • 1:33 - 1:36
    Ilość informacji
    maleje stopniowo w przeszłości.
  • 1:36 - 1:40
    Chcąc stworzyć Mapy Google
    czy Facebooka przeszłości,
  • 1:40 - 1:44
    musimy zwiększyć ten obszar,
    by przypominał prostokąt.
  • 1:44 - 1:45
    Jak to zrobić?
  • 1:45 - 1:47
    Na przykład poprzez digitalizację.
  • 1:47 - 1:49
    Istnieje wiele źródeł -
  • 1:49 - 1:55
    gazety, tysiące drukowanych książek.
  • 1:55 - 2:00
    Mogę poddać je digitalizacji
    i wydobyć informacje.
  • 2:00 - 2:06
    Dalej w przeszłości
    jest oczywiście mniej informacji.
  • 2:06 - 2:10
    Mogę też na wzór historyków ekstrapolować.
  • 2:10 - 2:15
    W informatyce nazywamy to symulacją.
  • 2:15 - 2:19
    Mogę założyć, że dziennik pokładowy
    Weneckiego kapitana
  • 2:19 - 2:22
    jest czymś więcej niż dziennikiem,
  • 2:22 - 2:26
    reprezentuje wiele podróży
    z tamtego okresu.
  • 2:26 - 2:28
    Ekstrapoluję.
  • 2:28 - 2:30
    Obraz fasady
  • 2:30 - 2:33
    nie dotyczy jednego budynku.
  • 2:33 - 2:37
    Ma wiele wspólnego z budynkami,
  • 2:37 - 2:41
    o których informacje utraciliśmy.
  • 2:41 - 2:45
    Do stworzenia wehikułu czasu
    potrzebujemy 2 rzeczy.
  • 2:45 - 2:47
    Ogromnych archiwów
  • 2:47 - 2:50
    i świetnych specjalistów.
  • 2:50 - 2:54
    Wenecki Wehikuł Czasu,
    o którym opowiem,
  • 2:54 - 2:57
    to łączony projekt EPFL
  • 2:57 - 3:00
    i Uniwersytetu Ca'Foscari.
  • 3:00 - 3:06
    Wenecję cechuje wyjątkowo
    biurokratyczna administracja.
  • 3:07 - 3:11
    Wszystko notowali,
    prawie jak Google dzisiaj.
  • 3:11 - 3:15
    Archiwum Państwowe zawiera
    80 km dokumentacji
  • 3:15 - 3:19
    z przeszło 1000 lat życia Wenecji.
  • 3:19 - 3:22
    Każda wypływająca i przypływająca łódź.
  • 3:22 - 3:25
    Każda zmiana w mieście.
  • 3:25 - 3:29
    Wszystko tam jest.
  • 3:29 - 3:32
    Rozpoczynamy dziesięcioletni
    program digitalizacji,
  • 3:32 - 3:38
    mający na celu konwersję archiwum
    do cyfrowego systemu informacji.
  • 3:38 - 3:45
    Nasz cel łączy się z digitalizacją
    450 książek dziennie.
  • 3:45 - 3:47
    Digitalizacja to nie wszystko.
  • 3:47 - 3:52
    Większość dokumentów jest po łacinie,
    w dialekcie toskańskim czy weneckim,
  • 3:52 - 3:54
    więc wymagają transkrypcji,
  • 3:54 - 3:56
    czasem tłumaczenia,
  • 3:56 - 3:57
    indeksowania,
  • 3:57 - 3:59
    co nie jest proste.
  • 3:59 - 4:03
    Szczególnie, że tradycyjne metody
    optycznego rozpoznawania znaków
  • 4:03 - 4:04
    w tekstach drukowanych
  • 4:04 - 4:08
    kiepsko rozpoznają pismo ręczne.
  • 4:08 - 4:13
    Rozwiązaniem jest wzięcie przykładu
    z domeny rozpoznawania mowy.
  • 4:13 - 4:15
    Wydaje się to niemożliwe,
  • 4:15 - 4:18
    a jednak jest wykonalne,
  • 4:18 - 4:20
    gdy narzucimy dodatkowe kryteria.
  • 4:20 - 4:23
    Gdy mamy świetny model
    użytego języka i dokumentu,
  • 4:23 - 4:27
    gdy struktura jest klarowna.
  • 4:27 - 4:30
    A są to dokumenty administracyjne,
    często o jasnej strukturze.
  • 4:30 - 4:36
    Dzieląc archiwum na mniejsze,
    posiadające wspólne cechy sekcje,
  • 4:36 - 4:40
    możemy odnieść sukces.
  • 4:43 - 4:49
    Gdy to osiągniemy,
    możemy wydobyć z dokumentów wydarzenia.
  • 4:49 - 4:53
    Prawdopodobnie 10 miliardów wydarzeń.
  • 4:53 - 4:56
    Ten wielki system informacji
    można przeszukiwać na wiele sposobów.
  • 4:56 - 5:01
    Można zapytać:
    "Kto mieszkał w tym pałacu w roku 1323?"
  • 5:01 - 5:05
    "Ile kosztował leszcz
    na targu w Realto w 1434 roku?"
  • 5:05 - 5:09
    "Ile zarabiał szklarz w Murano
    w ciągu dekady"?
  • 5:09 - 5:14
    Dzięki semantycznemu kodowaniu
    możemy stawiać większe pytania.
  • 5:14 - 5:18
    Większość informacji można jakoś ulokować,
    dzięki ich przestrzennej naturze.
  • 5:18 - 5:22
    Następnie można odtworzyć
    niezwykłe losy miasta,
  • 5:22 - 5:27
    stabilnie rozwijającego się
    przez ponad 1 000 lat,
  • 5:27 - 5:32
    pozostającego w równowadze z otoczeniem.
  • 5:32 - 5:36
    Można zwizualizować tę rekonstrukcję
    na wiele sposobów.
  • 5:36 - 5:39
    Ale nie zrozumiemy Wenecji,
    patrząc tylko na nią.
  • 5:39 - 5:41
    Potrzebny jest szerszy kontekst Europy,
  • 5:41 - 5:46
    dokumentacja działań na skalę europejską.
  • 5:46 - 5:50
    Możemy też odtworzyć losy
    weneckiego imperium morskiego,
  • 5:50 - 5:54
    sposób, w jaki umacniało
    kontrolę nad Adriatykiem
  • 5:54 - 5:59
    i stało się najpotężniejszym
    imperium swych czasów,
  • 5:59 - 6:05
    kontrolując większość
    południowo-wschodnich szlaków.
  • 6:05 - 6:12
    Można pójść jeszcze dalej, dzięki
    powtarzalnej schematyczności szlaków.
  • 6:12 - 6:19
    Można stworzyć
    śródziemnomorski symulator
  • 6:19 - 6:24
    zdolny do odtworzenia
    utraconych informacji,
  • 6:24 - 6:30
    odpowiadający na pytania
    związane z planowaniem podróży.
  • 6:30 - 6:37
    "Gdzie znajdę łódź, chcąc dotrzeć z Korfu
    do Konstantynopola w lipcu 1323?"
  • 6:38 - 6:44
    Prawdopodobnie możemy odpowiedzieć
    z dokładnością do 1-3 dni.
  • 6:44 - 6:45
    "Ile to kosztuje?"
  • 6:45 - 6:49
    "Jakie są szanse na napotkanie piratów?"
  • 6:49 - 6:53
    Największym naukowym wyzwaniem
    w tego typu projekcie
  • 6:53 - 6:57
    jest określenie,
    oszacowanie i przedstawienie
  • 6:57 - 7:00
    niepewności i sprzeczności
    na każdym etapie procesu.
  • 7:00 - 7:06
    Błędy są wszędzie, w dokumentach,
    złe nazwisko kapitana,
  • 7:06 - 7:09
    niektóre łodzie
    nigdy nie wypłynęły w morze.
  • 7:09 - 7:14
    Są błędne tłumaczenia i interpretacje,
  • 7:14 - 7:17
    oraz wynikające
    z algorytmicznego przetwarzania
  • 7:17 - 7:22
    błędy w identyfikacji i ekstrakcji,
  • 7:22 - 7:25
    przez co dane często są niepewne.
  • 7:26 - 7:30
    Jak można wykryć
    i usunąć te niespójności?
  • 7:30 - 7:34
    Jak przedstawić niepewność?
  • 7:34 - 7:38
    To trudne. Można udokumentować
    każdy krok procesu,
  • 7:38 - 7:43
    kodując zarówno informacje historyczne,
    jak i meta-historyczne,
  • 7:43 - 7:46
    jak konstruujemy wiedzę historyczną,
  • 7:46 - 7:48
    dokumentując każdy krok.
  • 7:48 - 7:52
    Nie da to gwarancji uzyskania
    jednej historii Wenecji,
  • 7:52 - 7:55
    lecz możliwa jest rekonstrukcja
  • 7:55 - 7:57
    w pełni udokumentowanej
    potencjalnej historii.
  • 7:57 - 8:01
    Może nie będzie jednej mapy,
    lecz kilka.
  • 8:01 - 8:03
    System powinien na to pozwolić,
  • 8:03 - 8:09
    ponieważ mamy tu nową dla tego typu
    wielkich baz danych formę niepewności.
  • 8:11 - 8:17
    Jak dotrzeć z tym projektem
    do szerokiej publiczności?
  • 8:17 - 8:19
    Wenecja świetnie się do tego nadaje.
  • 8:19 - 8:22
    Z milionami turystów każdego roku,
  • 8:22 - 8:26
    to jedno z najlepszych miejsc
    na stworzenie muzeum przyszłości.
  • 8:26 - 8:31
    Poziomo mamy rekonstrukcję mapy
    z danego roku,
  • 8:31 - 8:35
    pionowo dokumenty,
    na których jest oparta,
  • 8:35 - 8:39
    na przykład obrazy.
  • 8:39 - 8:43
    Moglibyśmy odtworzyć Wenecję z danego roku
  • 8:43 - 8:47
    i zagłębić się w niej wraz z grupą.
  • 8:48 - 8:52
    Można też zacząć od dokumentu
    weneckiego rękopisu,
  • 8:52 - 8:57
    i pokazać możliwości rekonstrukcji,
    metody dekodowania
  • 8:57 - 8:59
    i odtwarzania kontekstu.
  • 8:59 - 9:06
    Oto zdjęcie obrazujące wykorzystanie
    tego systemu w Genewie.
  • 9:06 - 9:08
    Podsumowując,
  • 9:08 - 9:12
    nauki humanistyczne ewoluują
  • 9:12 - 9:15
    podobnie jak nauki przyrodnicze
    30 lat temu.
  • 9:17 - 9:22
    To tylko kwestia skali.
  • 9:22 - 9:28
    Widzimy projekty poza zasięgiem
    pojedynczego zespołu naukowego,
  • 9:29 - 9:35
    a to nowość dla humanistów,
    często pracujących w małych grupach
  • 9:35 - 9:39
    lub z garstką badaczy.
  • 9:39 - 9:44
    Będąc w Archiwum Państwowym widzimy,
    że to zbyt wiele dla jednego zespołu
  • 9:44 - 9:48
    i potrzebna jest współpraca.
  • 9:48 - 9:51
    Ta zmiana w postrzeganiu wymaga
  • 9:51 - 9:55
    stworzenia nowej generacji
    "cyfrowych humanistów",
  • 9:55 - 9:57
    gotowych na tę zmianę.
  • 9:57 - 9:59
    Dziękuję bardzo.
  • 9:59 - 10:03
    (Brawa)
Title:
Jak zbudowałem informacyjny wehikuł czasu
Speaker:
Frederic Kaplan
Description:

Wyobraź sobie przeglądanie Facebooka… z czasów średniowiecza. Ta perspektywa może być bliższa niż się wydaje. W zabawnym i interesującym przemówieniu, badacz i inżynier Frederic Kaplan pokazuje Wenecki Wehikuł Czasu, projekt digitalizacji 80 kilometrów książek w celu stworzenia historycznej i geograficznej symulacji Wenecji na przełomie 1000 lat. (Nakręcone na TEDxCaFoscariU.)
more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TEDTalks
Duration:
10:20

  • Krystian Aparta

    Bardzo dobre tłumaczenie! Jest przemyślane i niedosłowne. Dobre łączenie napisów (żeby ładniej wyglądały po polsku) i łamanie linijek! W kilku miejscach poprawiłem (żeby linijki nie przekraczały 42 znaków).

    W napisach nie należy za bardzo stosować skrótów, szczególnie, jeśli to wcale nie jest konieczne (np. dla zachowania długości linijki poniżej 42 znaków czy prędkości czytania nie większej niż 21 znaków/s). Czyli zamiast „np.” można napisać „na przykład”, a zamiast „10-cio letni” – „dziesięcioletni”. Skróty często mogą umknąć widzowi, a poza tym należą do rejestru pisanego, a napisy mają funkcjonować jako zapis mowy.

    Do daty rocznej należy dodać słowo „rok” (lub przynajmniej „r.”, chociaż skrótów należy unikać).

    Zapis liczb - separator stosujemy w liczbach dłuższych niż czterocyfrowe (czyli ma być „3000”, nie „3 000”). Więcej informacji - http://lukaszrokicki.pl/2011/01/17/separatory-w-zapisie-liczb/

    Kiedy łączysz napisy, pamiętaj o zasadzie, że napis nie powinien wyświetlać się ponad 7 sekund. Dłuższy czas może powodować, że widz czyta napis ponownie. Tutaj w prawkie każdym przypadku łatwo było to naprawić: najdłużej wyświetlające się napisy wyświetlały się na końcu na „ciszy”, więc wystarczyło skrócić czas wyświetlania.

    W polskich tłumaczeniach najczęstszym odpowiednikiem (Applause) jest (Brawa).

Polish subtitles

Revisions Compare revisions

Our website uses cookies for analysis purposes.