Kutsal bir yer nasıl inşa edilir?

Mimar Siamak Hariri, Güney Amerika'nın Bahá'í tapınağını tasarlamak için - tapınağın, gün içerisinde güneşin hareketini yakalayan biçiminden, onu inşa etmek için kullanılan pırıltılı, berrak taş ve cama kadar - her konuda aydınlığa odaklandı. Dünyevi bir dünyada kutsal bir deneyimi keşfederken yakaladığı bu yaratıcı süreç yolculuğunda Hariri'ye katılın.

30 yıl önce çalıştığım
mimarlık okulu, büyük bir mimar olan

Louis Kahn tarafından tasarlanan
muhteşem bir sanat galerisinin

karşı sokağındaydı.

Binayı seviyordum ve
sık sık ziyaret ediyordum.

Bir gün,

güvenlik görevlisinin, elini
beton duvarda gezdirdiğini gördüm.

Ve bunu yapma biçimi,

yüzündeki ifade --

bir şey beni etkiledi.

Binanın, güvenlik görevlisini
duygulandırdığını görebiliyordum

ve bu mimarinin insanı duygulandırma

kapasitesi vardı.

Görebiliyordum ve
şöyle düşündüğümü hatırlıyorum,

"Vay be. Mimari bunu nasıl yapabilir?"

Okulda tasarım öğreniyordum,

fakat burada --
kalpten gelen bir tepki oluşuyordu.

Özüme kadar duygulanmıştım.

Bilirsiniz; duygusallık için,

atmosfer için, duygusal
karşılık için güzelliği arzularız.

Anlatılamayan ve ölçülemez olanın

dünyası budur.

Ve şunun için yaşarsınız:

Bir deneme şansı.

2003 yılında, Güney
Amerika'daki Bahá'í Tapınağı

tasarımları için bir açık çağrı yapıldı.

Bu, Güney Amerika'nın ilk tapınağıydı.

Bir kıta tapınağı,

Bahá'í topluluğu için
oldukça önemli bir dönüm noktası,

çünkü bu, son kıta
tapınağı olabilir ve tüm dünyada

ulusal ve yerel
tapınakların inşa edilmesi için

kapıları açabilir.

Ve talimat din tarihine göre,

aldatıcı bir sadeliğe
ve sıra dışılığa sahip:

Dairesel bir oda, dokuz kenar,
dokuz giriş, dokuz yol,

tapınağa her
yönden gidebilmenizi sağlıyor,

dokuz sayısı bütünlüğü ve mükemmelliği

temsil ediyor.

Bahá'í inancında rahip olmadığı için

vaiz kürsüsü ve vaaz yok.

Duvarlar inşa eden bir dünyada,

tasarım, biçimsel olarak tam tersini

ifade etmelidir.

Açık olmalıdır, tüm inançlardan,

tüm arka planlardan
insanları veya inancı olmayan

insanları kabul etmelidir;

faydalanacak hiçbir biçimin veya

modelin olmadığı, yeni bir

kutsal alan biçimi.

Hristiyanlık için ilk kiliselerden
birisini veya İslam için ilk camilerden

birisini tasarlamak gibiydi.

Dünyevi bir dünyada yaşıyoruz.

Günümüzde kutsal alan nasıl tasarlanır?

Bugün kutsalı nasıl tanımlıyoruz?

Bahá'í yazıtlarından güzel
bir alıntıya denk geldim ve

duaya hitap ediyor.

Diyor ki, elinizi duaya uzatırsanız

ve eğer duanız cevaplanırsa --
bu zaten çok ilginçtir --

o zaman, kalbinizin
sütunları ışıldayacaktır.

Ben bu içsel ve dışsal fikrini çok sevdim,

tıpkı birisini gördüğünüzde
"Bu insan ışık saçıyor." demeniz gibi.

Ben de şöyle düşünüyordum;
"Aman tanrım, bir bina yaratıyorsun

ve ışıkla canlanıyor, böyle bir

şey üzerinden mimari

bir şeyi nasıl oluşturabiliyoruz?

Tıpkı su mermeri gibi,
eğer ışıkla öpersek, canlanıyor.

Ben de bu taslağı çizdim;

iki katmanlı, yarı saydam,

ortasında da ışık alan bir yapı.

Belki de salt bir form,
tamamen kubbe olduğunu

hayal edebileceğiniz, tek bir

çıkıntı biçimi ve yaptığımız her şey,

yumurtaya çok benziyordu.

(Gülüşmeler)

Bir su damlası.

Araştırıyorsunuz.

Hepiniz biliyorsunuz, bu çılgınca
araştırma, sürecin sizi içine çekmesi

ve sürprizler için yaşamanız.

Tesadüfen, ışıkta hareket eden

bir bitkinin kısa videosunu
gördüğümü hatırlıyorum ve

beni hareket, ulaşma hakkında

düşündürmüştü,

bu tapınak ulaşabilirdi,

tıpkı kutsallığa ulaşmak gibi.

Ayrıca bir daire içindeki

hareketin, hareket ve sabitlik
anlamına gelebileceğini düşünebilirsiniz,

tıpkı evren gibi,

çoğu yerde görebileceğiniz bir şey.

(Gülüşmeler)

Fakat dönüş yetersizdi,

çünkü bir biçime ihtiyacımız vardı.

Bahá'í yazıtlarında, tapınakların
mükemmel olduğu kadar,

olabildiğince de insancıl
olması gerektiği yazar ve

biz de düşünüp dururuz;
mükemmellik nedir?

Bu Japon sepeti fotoğrafına
rastladığımı hatırlıyorum ve

Batısal mükemmellik kavramlarımızın

gözden geçirilmesi
gerektiğini düşünüyorum,

çünkü bu sepetin
muhteşem gölgesi, bu dengesizlik ve

bir omuz veya elmacık
kemiği olarak hayal edebileceğiniz

bir çeşit çukur

ve bu organik biçim.

Bizler de modeller çizip oluşturduk,

bu çizgiler, yumuşak çizgiler
en tepede buluşuyor,

perde gibi

bir hâle geliyor ve yarı saydam

örtüler ve kıvrımlar

ve yalnızca kıvırmak
değil, ayrıca döndürme fikri --

bitkiyi ve ulaşma
biçimini hatırlıyorsunuz.

Bu ilginç bir biçim almaya başladı,

tabanı oymak, girişleri yapmak.

Bu şekilde sonuçlandı.

Bu, iki katmanlı, dokuz ışıldayan

peçeli, şekillendirilmiş ışıklı,

tıpkı parlayan örtü gibi

yumuşak dalgalı

hatları olan tapınak.

80 ülkeden 180 teklif alındı

ve bu seçildi.

Sonraki adıma,
bunu nasıl inşa edeceğimize geçtik.

Su mermeri sunmuştuk.

Fakat su mermeri çok yumuşaktı

ve biz birçok materyalle
birçok deney yapıyor ve

bu tür bir pırıltıyı
nasıl elde edeceğimizi düşünüyorduk,

sonunda borosilikata karar verdik.

Bildiğiniz gibi,
borosilikat cam çok güçlüdür ve

borosilikat çubukları
bir şekilde kırıp onları doğru

derecede erittiğimizde,

ortaya bu yeni materyal çıkar,

elde etmesi iki yılımızı
alan bu yeni cam dökümü.

Onda bizim sevdiğimiz bu nitelik vardı,

yani şekillendirilmiş ışık fikri,

fakat iç kısmında, tıpkı bir
ceketin iç çizgileri gibi, yumuşak

ışık içeren bir şeyler istiyorduk.

Dış kısmında koruma var,
fakat iç kısmında ona dokunuyorsunuz.

Biz de Portekiz'de devasa bir
taş ocağında bu minik oluğu bulduk,

bu güzel taşla birlikte

ve sahibi bunu, doğru projeyi
bekleyerek, yedi nesilden beri

bekletiyordu, eğer buna inanabilirseniz.

Şu materyale bakın, çok güzel.

Parlama biçiminde
yarı saydam bir niteliğe sahip.

Burada yapıyı görüyorsunuz.

Işığı içeriye alıyor.

Yukarıdan baktığınızda

dokuz kanat yapısal açıdan bağlılar,

sembolik olarak da güçlüler,

bu muhteşem bir birlik sembolü:

saf geometri, muhteşem bir daire,

alt bölümde ve planda 30 metre,

oldukça simetrik,

tıpkı kutsallık ve geometri fikri gibi.

Burada binanın uzanışını görüyorsunuz,

2.000 adet çelik düğüm,

9.000 parça çelik,

7.800 taş parçası,

10.000 cam dökümü
parçası, hepsi bireysel şekiller,

üst yapı tamamen tanımlandı,

tasarlandı, uzay teknolojisiyle
üretildi, makineden makineye

mekanik olarak

imal edildi,

hayal edebiliyorsunuz, devasa, yüzlerce

kişiden oluşan bir takım eforu ve

2006'da belirlenmiş
30 milyon dolarlık bütçemizin

yüzde üçü.

(Alkışlar)

Dokuz kanat birbirine bağlı,

dokuz köşeli bir yıldız oluşturuyor ve

yıldız şekli alanda hareket ederek

güneşi takip ediyor.

İşte burada.

Seyirci: Vay be!

(Alkışlar)

Neyse ki, şu güzel alıntıya;
"cevap verilmiş bir dua"ya

yaraşır bir cevap,

her yöne açık,

şafağın mavi rengini,

günün çadıra benzeyen beyaz rengini,

akşamın altın sarısı rengini yakalıyor

ve elbette, geceleri, tam tersi:

Duyumsal,

ışığı tüm gizemli biçimlerde yakalıyor.

Konum ise: İlginç;
14 yıl önce başvuruyu yaptığımızda

tapınağı Andes'e karşı konumlandırmıştık.

Konumumuzda Andes yoktu,

fakat dokuz yıl sonra
kendimizi tam olarak orada bulduk,

tapınağın çizgileri
yalnızca saf doğaya karşı duruyordu

ve döndüğünüzde ise
altınızda şehri görüyordunuz;

içeride ise tüm yönlerden bir görüş,

tüm çardaklarda

ışıldayan bahçeler,

ışıldayan yollar.

Geçen Ekim'de, açılış törenleri --

güzel, kutsal bir etkinlik,

80 ülkeden 5.000 kişi,

ziyaretçi akını, Güney Amerika'nın

tamamından gelen yerli insanlar,
kimisi köylerini daha önce

hiç terk etmemiş olanlar.

Elbette bu tapınak
insanlara ait, birçok kültürün,

yaşam biçiminin,
birçok inancın kolektif bir hâli

ve benim için

en önemlisi, içeride
insana hissettirdiği şey,

samimi, kutsal

hissettiriyor

ve herkese açık.

Eğer ki, oraya gelen birkaç insan

o güvenlik görevlisiyle
aynı tepkiyi verebilirse,

o zaman bu, gerçekten
onların tapınağı olur.

Ve ben bunu çok isterim.

Teşekkürler.

(Alkış)