Return to Video

Tsunamî çawa çê dibe - Alex Gendler

  • 0:07 - 0:10
    B.Z. 479'da leşkerê Pers
  • 0:10 - 0:12
    bajarê Potidaea dorpêç kiribûn.
  • 0:12 - 0:15
    Ava deryayê vekêşiya bû,
  • 0:15 - 0:17
    Ew der jî bibû rêya êrişê.
  • 0:17 - 0:20
    Lê bexte wan reş bû,
  • 0:20 - 0:21
    di nîvê rê de,
  • 0:21 - 0:25
    pêlên avê bi ser wan de hatin,
  • 0:25 - 0:26
    hemû xeniqîn.
  • 0:26 - 0:29
    Gelê Potidaea bawer kirin ku
  • 0:29 - 0:31
    Poseidon ew rizgar kirine.
  • 0:31 - 0:32
    Lê tişta ku ew rizgar kirî,
  • 0:32 - 0:36
    ew tişta ku gelekê din jî kuştiya:
  • 0:36 - 0:37
    Tsunamî.
  • 0:37 - 0:40
    Dibejin tsunamî jî Kêş û vekêş e.
  • 0:40 - 0:42
    Lê têkiliya tsunamî û kêş û vekêş tune.
  • 0:42 - 0:46
    Kêş û vekêş bi tevgera roj û heyvê
    çê dibe.
  • 0:46 - 0:49
    Tsunamî ji pêlên ji rêzê pir mezintir e.
  • 0:49 - 0:51
    Lûtkê û kortên wê hene,
  • 0:51 - 0:53
    ji avê çê nabe,
  • 0:53 - 0:56
    lê tsunamî avê dide ber xwe û dibe.
  • 0:56 - 0:59
    Çavkaniya enerjiya wê cuda ye.
  • 0:59 - 1:02
    Enerjiya pêlê avê, ji bayê tê.
  • 1:02 - 1:06
    Ji bo ku tenê li ser rûyê avê ne,
    biçûk in.
  • 1:06 - 1:09
    Lê enerjiya tsunamî ji bin avê,
  • 1:09 - 1:11
    ji teqîna agirpija,
  • 1:11 - 1:12
    ji hezaza,
  • 1:12 - 1:15
    û pir cara ji erdhejên bin deryayê tê.
  • 1:15 - 1:19
    Dema bin avê de erdhej diqewime,
  • 1:19 - 1:22
    enerjiyakê pir mezin derdikeve.
  • 1:22 - 1:26
    Ev enerjî avê dide ber xwe
  • 1:26 - 1:28
    û bilind dike,
  • 1:28 - 1:30
    piştre av tê kişindin,
  • 1:30 - 1:32
    pêlên biqasî çiya çê dibin.
  • 1:32 - 1:35
    Wisa tsunamî pêk tê,
  • 1:35 - 1:37
    saetêkê de 800 km rê diçe.
  • 1:37 - 1:41
    Ji bona ku di bin avê re tê,
  • 1:41 - 1:44
    ji dûr naye fem kirin.
  • 1:44 - 1:48
    Lê dema nêzîk dibe tê guhartin.
  • 1:48 - 1:50
    Hindik av li peşî dimîne,
  • 1:50 - 1:53
    enerjiya wê hemû kom dibe.
  • 1:53 - 1:55
    Leza tsunamî kêm dibe,
  • 1:55 - 1:58
    lê bilindahiya wê digihe 300 metrî.
  • 1:58 - 2:02
    Tsunamî di Japonî de tê wateya
    ''pêlên nêzîk''
  • 2:02 - 2:05
    ev jî diyar dike ku ji nêzîk xuya dibe.
  • 2:05 - 2:08
    Pêşî kortên tsunamî tên,
  • 2:08 - 2:10
    avê ji keviyê dikişînin.
  • 2:10 - 2:11
    Lewra berî tsunamî,
  • 2:11 - 2:13
    heya însana jê tune.
  • 2:13 - 2:16
    Tsunamî ne tenê mirovên li keviyê dikuje,
  • 2:16 - 2:20
    heta 2 km avahî û dara jî xera dike.
  • 2:20 - 2:22
    Bi taybetî jî herêmên nizm.
  • 2:22 - 2:25
    Wextê av vedikişe jî,
  • 2:25 - 2:27
    dîsa hemû kes û hemû tiştê,
  • 2:27 - 2:30
    li ser rêya xwe
  • 2:30 - 2:31
    wêran dike.
  • 2:31 - 2:34
    Di 2004 li Okyanûsa hindî,
  • 2:34 - 2:37
    felaketekî pir mezina dîrokî qewimî,
  • 2:37 - 2:40
    200,000 mirov mirin
    li başûrê Asiayê.
  • 2:40 - 2:44
    Em ê çawa xwe ji feleketê siruştî parezin?
  • 2:45 - 2:46
    Li cih na hewl dan
  • 2:46 - 2:49
    bi dîwarên bilind, deriyê mezin,
  • 2:49 - 2:51
    û bi cokên avê rawestînin.
  • 2:51 - 2:53
    Yek jî bi kêr nehat.
  • 2:53 - 2:56
    2011 de, li Japonya tsunamî
  • 2:56 - 2:59
    dîwarê parastina Fukushima derbas kir,
  • 2:59 - 3:01
    Di encama felaketê nûkleer de
  • 3:01 - 3:04
    18,000 însan mirin.
  • 3:04 - 3:08
    Zanyar dixebitin berî ku biqewime,
  • 3:09 - 3:12
    tsunamî fem bikin,
  • 3:12 - 3:14
    û bi tora ragihandinê,
  • 3:14 - 3:16
    hemû kesî şiyar bikin.
  • 3:16 - 3:19
    Dema felaketa siruştî pir bi hêz be,
  • 3:19 - 3:22
    ya herî baş: birevin!
Title:
Tsunamî çawa çê dibe - Alex Gendler
Speaker:
Alex Gendler
Description:

Hemû ders: http://ed.ted.com/lessons/how-tsunamis-work-alex-gendler

Tsunamî 300 metrî bilindtir e û di saetekê de ji 800 km bi leztir e.Tsunamî çawa çê dibe û gelo em dikarin xwe jê biparezin?

Ders: Alex Gendler, anîmasyon: Augenblick Studios.
more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TED-Ed
Duration:
03:37
Ahmed Yousify approved Kurdish subtitles for How tsunamis work
Ahmed Yousify edited Kurdish subtitles for How tsunamis work
Ahmed Yousify edited Kurdish subtitles for How tsunamis work
Ahmed Yousify edited Kurdish subtitles for How tsunamis work
ronya bewran accepted Kurdish subtitles for How tsunamis work
Mehmet Sıddık Dilek edited Kurdish subtitles for How tsunamis work
Mehmet Sıddık Dilek edited Kurdish subtitles for How tsunamis work
Mehmet Sıddık Dilek edited Kurdish subtitles for How tsunamis work
Show all

Kurdish subtitles

Revisions

Our website uses cookies for analysis purposes.