Return to Video

Tất cả năng lượng trong vũ trụ là ... - George Zaidan và Charles Morton

  • 0:08 - 0:10
    Không dễ để định nghĩa năng lượng.
  • 0:10 - 0:12
    Mọi thứ đều có năng lượng,
  • 0:12 - 0:13
    nhưng bạn không thể
  • 0:13 - 0:15
    cầm nắm nó trong tay
  • 0:15 - 0:16
    Bạn có thể thấy
    những việc nó làm,
  • 0:16 - 0:19
    nhưng lại không thể trực tiếp
    nhìn thấy nó.
  • 0:19 - 0:21
    Có nhiều dạng năng lượng khác nhau,
  • 0:21 - 0:22
    nhưng khác biệt giữa chúng
  • 0:22 - 0:26
    chỉ được nhìn thấy
    qua cách chúng làm cho sự vật hoạt động
  • 0:26 - 0:27
    Chúng ta biết rằng
  • 0:27 - 0:29
    tổng giá trị của tất cả các loại năng lượng
    trong vũ trụ
  • 0:29 - 0:31
    luôn luôn là như nhau.
  • 0:31 - 0:34
    Và đối với nhà hóa học,
    hai loại năng lượng quan trọng
  • 0:34 - 0:35
    là thế năng hoá học
  • 0:35 - 0:37
    và động năng.
  • 0:37 - 0:40
    Thế năng là năng lượng chờ .
  • 0:40 - 0:42
    Hãy nghĩ đến
    một sợi dây thun bị kéo giãn.
  • 0:42 - 0:43
    Nếu bạn cắt nó,
  • 0:43 - 0:44
    Toàn bộ thế năng
  • 0:44 - 0:47
    sẽ được chuyển thành động năng,
  • 0:47 - 0:50
    tác động lên bạn
    bằng cách gây ra đau đớn.
  • 0:50 - 0:51
    Giống như một sợi dây thun
    bị kéo giãn,
  • 0:51 - 0:53
    liên kết hóa học
    cũng lưu trữ năng lượng,
  • 0:53 - 0:54
    và khi những liên kết này bị hỏng,
  • 0:54 - 0:56
    thế năng đó được chuyển đổi
  • 0:56 - 0:57
    thành các loại năng lượng khác,
  • 0:57 - 0:58
    giống như nhiệt hoặc ánh sáng,
  • 0:58 - 1:01
    hoặc được sử dụng
    để tạo ra những liên kết khác.
  • 1:01 - 1:03
    Động năng là năng lượng
    của chuyển động,
  • 1:03 - 1:06
    và các phân tử là luôn luôn di chuyển.
  • 1:06 - 1:08
    Chúng không nhất thiết
    phải đi đến một nơi nào đó,
  • 1:08 - 1:09
    mặc dù chúng có thể,
  • 1:09 - 1:10
    nhưng chúng đang rung,
  • 1:10 - 1:11
    kéo giãn,
  • 1:11 - 1:11
    uốn cong,
  • 1:11 - 1:12
    và/hoặc quay tròn.
  • 1:12 - 1:13
    Lấy phân tủ mêtan làm ví dụ,
  • 1:13 - 1:14
    đó là bốn hydro
  • 1:14 - 1:16
    gắn liền
  • 1:16 - 1:17
    với một carbon trung tâm.
  • 1:17 - 1:18
    Vẽ ra trên giấy,
  • 1:18 - 1:20
    nó là chỉ là một hình tứ diện.
  • 1:20 - 1:22
    Nhưng trong cuộc sống thực,
    nó là một mớ hỗn độn.
  • 1:22 - 1:24
    động năng của phân tử
  • 1:24 - 1:26
    chính xác là cùng một loại năng lượng
  • 1:26 - 1:27
    lmà bạn có được
  • 1:27 - 1:28
    Khi di chuyển xung quanh,
  • 1:28 - 1:30
    Ngoại trừ rằng
    bạn có thể tiếp tục có thêm năng lượng
  • 1:30 - 1:32
    còn phân tử thì không.
  • 1:32 - 1:33
    Nếu bạn rút động năng
  • 1:33 - 1:35
    ra khỏi một nhóm các phân tử,
  • 1:35 - 1:36
    chúng sẽ ít di chuyển hơn,
  • 1:36 - 1:37
    nhưng sẽ không bao giờ
    hoàn toàn ngừng.
  • 1:37 - 1:39
    Bây giờ, trong bất kỳ
    nhóm các phân tử nào,
  • 1:39 - 1:42
    một số sẽ có nhiều động năng
    hơn những nhóm khác.
  • 1:42 - 1:43
    Và nếu chúng ta tính toán
  • 1:43 - 1:45
    động năng trung bình của nhóm này,
  • 1:45 - 1:47
    chúng ta sẽ có một con số toán học
    liên quan đến
  • 1:47 - 1:49
    nhiệt độ.
  • 1:49 - 1:50
    Vì vậy, nhóm các phân tử
  • 1:50 - 1:51
    càng có nhiều động năng
  • 1:51 - 1:53
    thì nhiệt độ của nó càng cao.
  • 1:53 - 1:55
    Và điều đó có nghĩa là
    vào một ngày nóng bức,
  • 1:55 - 1:56
    Các phân tử
    trong không khí xung quanh bạn
  • 1:56 - 1:58
    quay tròn, kéo dài, bẻ cong,
  • 1:58 - 2:00
    và nói chung bắn ra xung quanh
    nhanh hơn nhiều
  • 2:00 - 2:02
    so với một ngày lạnh.
  • 2:02 - 2:04
    Bây giờ, nóng và lạnh,
  • 2:04 - 2:06
    là những thuật ngữ tương đối.
  • 2:06 - 2:07
    Chúng luôn được sử dụng
    để so sánh
  • 2:07 - 2:09
    một thứ gì đó với một cái khác.
  • 2:09 - 2:10
    Vì vậy, vào ngày hè nóng bức đó,
  • 2:10 - 2:12
    Các phân tử không khí
    có nhiều động năng hơn
  • 2:12 - 2:15
    so với các phân tử trong da.
  • 2:15 - 2:17
    Vì vậy, khi những phân tử không khí này
    va vào cơ thể bạn,
  • 2:17 - 2:19
    chúng chuyển một số năng lượng
    của chúng
  • 2:19 - 2:20
    sang cho các phân tử trong da của bạn,
  • 2:20 - 2:23
    và bạn cảm thấy nóng
  • 2:23 - 2:24
    Vào một ngày lạnh,
  • 2:24 - 2:26
    Các phân tử không khí
    có ít động năng hơn
  • 2:26 - 2:27
    so với các phân tử trong da,
  • 2:27 - 2:29
    Vì vậy, khi bạn chạm vào
    những phân tử không khí này
  • 2:29 - 2:31
    bạn thực sự đã chuyển cho chúng
  • 2:31 - 2:33
    một số động năng ,
  • 2:33 - 2:36
    và bạn cảm thấy lạnh.
  • 2:36 - 2:39
    Bạn có thể theo dõi đường đi
    của năng lượng xung quanh mình.
  • 2:39 - 2:40
    Hãy thử nó vào lần nấu ăn
    ngoài trời kế tiếp của mình
  • 2:40 - 2:41
    Bạn đốt cháy than
  • 2:41 - 2:43
    và giải phóng thế năng hóa học
  • 2:43 - 2:46
    thể hiện dưới hình thức
    nhiệt và ánh sáng.
  • 2:46 - 2:47
    Nhiệt sau đó làm cho các phân tử
  • 2:47 - 2:50
    trong bánh mì kẹp thịt, xúc xích
    hoặc rau quả của bạn rung động
  • 2:50 - 2:52
    cho đến khi các liên kết của chúng
    bị phá vỡ
  • 2:52 - 2:55
    và cấu trúc hóa học mới
    được hình thành.
  • 2:55 - 2:57
    Quá nhiều nhiệt
    và bạn có một hỗn độn;
  • 2:57 - 2:58
    cháy xém vừa đủ
    và một bữa ăn tối ngon lành.
  • 2:58 - 2:59
    Một khi cơ thể bạn,
  • 2:59 - 3:01
    Các phân tử thức ăn
    trong bữa tối ngon lành,
  • 3:01 - 3:02
    hay cháy xém kia,
  • 3:02 - 3:04
    bị phá vỡ,
  • 3:04 - 3:05
    và năng lượng được giải phóng
  • 3:05 - 3:07
    được sử dụng
    để giữ bạn sống sót cho đến bây giờ
  • 3:07 - 3:10
    hoặc được lưu trữ cho sau này
    trong các phân tử khác nhau.
  • 3:10 - 3:12
    Khi màn đêm buông xuống,
  • 3:12 - 3:13
    không khí nóng mùa hè nguội đi
  • 3:13 - 3:16
    và dòng chảy năng lượng trong bạn
    chậm lại.
  • 3:16 - 3:19
    Sau đó, khi không khí
    đạt đến nhiệt độ của da,
  • 3:19 - 3:20
    trong những khoảnh khắc ngắn ngủi,
  • 3:20 - 3:21
    dòng chảy ngừng lại.
  • 3:21 - 3:22
    Và sau đó nó bắt đầu một lần nữa
  • 3:22 - 3:24
    theo hướng ngược lại
  • 3:24 - 3:26
    Khi năng lượng rời khỏi
    bề mặt ấm hơn của làn da
  • 3:26 - 3:29
    để trở về vũ trụ xung quanh,
  • 3:29 - 3:32
    năng lượng, không được tạo ra
    cũng không bị phá hủy,
  • 3:32 - 3:34
    nhưng lại thay hình đổi dạng,
  • 3:34 - 3:36
    Chúng chính là tắc kè hoa của thế giới vật lý.
Title:
Tất cả năng lượng trong vũ trụ là ... - George Zaidan và Charles Morton
Description:

Xem bài học đầy đủ tại : http://ed.ted.com/lessons/all-of-the-energy-in-the-universe-is-george-zaidan-and-charles-morton

Năng lượng trong vũ trụ không bao giờ tăng hay giảm - nhưng nó di chuyển liên tục xung quanh ta. Năng lượng có thể là thế năng (như một sợi dây thun bị kéo giãn chực chờ búng ngược trở lại) hay động năng (như các phân tử dao động trong bất kỳ vật chất nào). Và mặc dù chúng ta không thể nhìn thấy nó một cách chính xác, mỗi lần nấu bữa tối hay rùng mình trong đêm lạnh, chúng ta lại biết rằng nó có ở đó.

Bài học của George Zaidan và Charles Morton, hoạt hình bởi Pew36 Animation Studios.
more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TED-Ed
Duration:
03:52

Vietnamese subtitles

Revisions Compare revisions

Our website uses cookies for analysis purposes.