Carl Schoonover: Cách nhìn vào phía trong bộ não
-
0:00 - 0:04Đây là hình vẽ của bộ não 1000 năm tuổi
-
0:04 - 0:06Đây là sơ đồ của hệ thống thị giác.
-
0:06 - 0:09Và có những điều trông rất quen thuộc so với ngày nay.
-
0:09 - 0:13Hai mắt ở phía dưới, thần kinh giác mạc tủa ra từ phía sau.
-
0:13 - 0:16Có một cái mũi rất lớn
-
0:16 - 0:19có vẻ như không được liên hệ với bộ phận nào cụ thể.
-
0:19 - 0:21Và nếu chúng ta so sánh bức hình này
-
0:21 - 0:23với những hình ảnh mới gần đây diễn tả hệ thống thị giác,
-
0:23 - 0:26bạn sẽ thấy rằng mọi thứ đã trở nên phức tạp hơn rất nhiều
-
0:26 - 0:27so với những gì được vẽ hàng ngàn năm trước.
-
0:27 - 0:30Và đó là vì ngày nay chúng ta có thể thấy có gì trong bộ não,
-
0:30 - 0:33hơn là chỉ nhìn vào dáng vẻ tổng quan của nó.
-
0:33 - 0:37Tưởng tượng rằng bạn muốn hiểu làm thế nào một cái máy tính hoạt động được
-
0:37 - 0:40và tất cả mọi thứ bạn có thể nhìn thấy là bàn phím, con chuột, màn hình.
-
0:40 - 0:42Bạn thực sự đã không gặp may mắn.
-
0:42 - 0:44Bạn muốn có khả năng mở nó ra, tháo tung ra,
-
0:44 - 0:46để nhìn vào đống dây bên trong.
-
0:46 - 0:48Và cho đến hơn một thế kỉ trước một chút,
-
0:48 - 0:50không ai có thể có thể làm điều đó với bộ não.
-
0:50 - 0:52Không ai được từng nhìn thoáng qua sợi dây thần kinh của bộ não
-
0:52 - 0:55Và lý do là vì nếu bạn bỏ bộ não ra khỏi sọ
-
0:55 - 0:56và bạn cắt một lát mỏng của nó,
-
0:56 - 0:59ngay cả bỏ nó vào một kính hiển vi cực ký hiện đại,
-
0:59 - 1:00bạn cũng không thể thấy gì hết.
-
1:00 - 1:02Nó màu xám và không có hình dạng.
-
1:02 - 1:04Cũng không có cấu trúc. Nó chẳng giúp bạn hiểu thêm được điều gì.
-
1:04 - 1:07Và tất cả điều này thay đổi vào cuối thế kỉ 19.
-
1:07 - 1:11Bất ngờ, những hóa chất nhuộm mới cho mô não đã được phát triển
-
1:11 - 1:14và chúng cho chúng ta những cái nhìn thoáng qua về dây thần kinh.
-
1:14 - 1:16Máy tính đã được mở bung ra.
-
1:16 - 1:19Như vậy thứ thực sự khởi động ngành khoa học thần kinh hiện đại
-
1:19 - 1:21là một thuốc nhuộm gọi là thuốc nhuộm Golgi.
-
1:21 - 1:23Và nó cũng hoạt động theo một cách riêng biệt.
-
1:23 - 1:26Thay vì nhuộm tất cả các tế bào trong mô,
-
1:26 - 1:29theo cách nào đó nó chỉ đánh dấu một phần trăm tế bào.
-
1:29 - 1:32Nó dọn đám rừng, tiết lộ các cây bên trong
-
1:32 - 1:35Nếu mọi thứ đều đã được dán nhãn, kết quả ta sẽ không thấy được gì.
-
1:35 - 1:37Vì vậy bằng cách nào đó, nó chỉ ra rằng cái gì trong đó (bộ não)
-
1:37 - 1:39Nhà não đồ học người Tây Ban Nha Santiago Ramon y Cajal,
-
1:39 - 1:42người được coi là cha đẻ của ngành khoa học thần kinh hiện đại,
-
1:42 - 1:46đã ứng dụng (phương pháp) nhuộm Golgi này, đã cho ra những dữ liệu như thế này,
-
1:46 - 1:50và thực sự đã giúp chúng ta khái niệm hiện đại về tế bào thần kinh, hay còn gọi là nơ-ron.
-
1:50 - 1:53Và nếu bạn đang nghĩ bộ não như là một chiếc máy vi tính,
-
1:53 - 1:55thì đây là bộ bán dẫn (tran-si-tơ).
-
1:55 - 1:57Và rất nhanh chóng Cajal nhận ra
-
1:57 - 1:59rằng các nơ-ron không hoạt động một mình,
-
1:59 - 2:01nhưng chúng sẽ bắt kết nối với những nơ-ron khác,
-
2:01 - 2:03từ đó tạo thành mạch điện giống như máy vi tính.
-
2:03 - 2:07Ngày nay, một thế kỉ sau, khi các nhà khoa học muốn nhìn thấy nơ-tron,
-
2:07 - 2:09họ làm chúng sáng lên từ bên trong hơn là làm chúng tối đi
-
2:09 - 2:11Và có rất nhiều cách làm điều này.
-
2:11 - 2:12Nhưng một trong những cách thông dụng nhất
-
2:12 - 2:14liên quan đến các protein huỳnh quang lục.
-
2:14 - 2:16Bây giờ nói về protein huỳnh quang lục,
-
2:16 - 2:19kỳ lạ là nó có nguồn gốc từ con sứa phát quang sinh học.
-
2:19 - 2:20và nó rất hữu dụng.
-
2:20 - 2:23Bởi vì nếu bạn lấy gen tổng hợp protein huỳnh quang lục
-
2:23 - 2:25và cấy nó vào một tế bào,
-
2:25 - 2:27thì tế bào đó sẽ phát sáng màu xanh lục --
-
2:27 - 2:30hoặc (với) rất nhiều các biến thể khác của protein huỳnh quang lục
-
2:30 - 2:32bạn có thể làm một tế bào phát sáng với nhiều màu khác nhau.
-
2:32 - 2:33Và như vậy quay trở về với bộ não,
-
2:33 - 2:37đây là từ con chuột được cấy gien gọi là "não cầu vồng"
-
2:37 - 2:39Và nó được gọi tên như thế, tất nhiên,
-
2:39 - 2:42vì tất cả các nơ-ron này đều phát sáng với những màu sắc khác nhau.
-
2:42 - 2:46Đôi khi các nhà khoa học thần kinh cần phải xác định xem
-
2:46 - 2:49từng thành phần phân tử riêng biệt của nơ-ron, phân tử,
-
2:49 - 2:51hơn là toàn bộ tế bào não.
-
2:51 - 2:52Và có rất nhiều cách để làm điều này,
-
2:52 - 2:54nhưng một trong những cách phổ biến nhất
-
2:54 - 2:56bao gồm sử dụng kháng thể.
-
2:56 - 2:57Và nếu như bạn quen với, tất nhiên,
-
2:57 - 3:00rằng kháng thể là tay sai của hệ thống miễn dịch.
-
3:00 - 3:03Nhưng nó hóa ra rằng chúng cũng có ích cho hệ thống miễn dịch
-
3:03 - 3:05vì chúng có thể nhận diện từng phân tử đặc trưng,
-
3:05 - 3:07giống như là, ví dụ, protein mã hóa
-
3:07 - 3:10của một vi-rút đang xâm chiếm cơ thể.
-
3:10 - 3:12Và các nhà khoa học đã đang sử dụng cơ sở này
-
3:12 - 3:16để nhận diện ra các phân tử đặc trưng trong bộ não,
-
3:16 - 3:19nhận diện tiểu cấu trúc đặc trưng của tế bào
-
3:19 - 3:21và nhận diện chúng một cách riêng biệt.
-
3:21 - 3:24Và rất nhiều hình ảnh tôi đã cho các bạn xem ở đây rất đẹp,
-
3:24 - 3:26nhưng chúng cũng có ý nghĩa cực kỳ to lớn.
-
3:26 - 3:28Chúng có sức mạnh giảng giải lớn lao.
-
3:28 - 3:30Đây, ví dụ, là một kháng thể nhuộm
-
3:30 - 3:33chống lại vận chuyển serotonin trong một lát cắt não chuột.
-
3:33 - 3:35Và bạn đã nghe đến serotonin, tất nhiên,
-
3:35 - 3:38trong các loại bệnh như căng thẳng và lo âu.
-
3:38 - 3:39Bạn đã nghe đến SSRIs,
-
3:39 - 3:42chúng là thuốc dùng để chữa các loại bệnh này.
-
3:42 - 3:45Và để hiểu serotonin hoạt động như thế nào,
-
3:45 - 3:48điều quan trọng là hiểu bộ máy serontonin ở đâu.
-
3:48 - 3:50Và những kháng thể nhuộm giống như cái này
-
3:50 - 3:53có thể dùng để trả lời dạng câu hỏi như vậy.
-
3:53 - 3:56Tôi muốn chia tay các bạn với suy nghĩ sau đây:
-
3:56 - 3:58Protein huỳnh quanh xanh và kháng thể
-
3:58 - 4:01Cả hai đều là sản phẩm tự nhiên ở lúc ban đầu.
-
4:01 - 4:04Chúng đều được phát triển bởi tự nhiên
-
4:04 - 4:07để làm cho một con sứa phát sáng xanh vì bất kì lý do gì,
-
4:07 - 4:11hoặc để phát hiện protein mã hóa của một virus xâm nhập, ví dụ vây.
-
4:11 - 4:14Và chỉ sau một khoảng thời gian rất dài các nhà khoa học mới dẫn đến được bối cảnh này
-
4:14 - 4:16và nói "Này, đây là các công cụ,
-
4:16 - 4:18đây là các công năng mà chúng ta có thể dùng
-
4:18 - 4:20trong bảng công cụ nghiên cứu của riêng chúng ta".
-
4:20 - 4:24Và thay vì ứng dụng các trí não yếu ớt của con người
-
4:24 - 4:26để thiết kế các công cụ này từ con số không,
-
4:26 - 4:29ngay trong tự nhiên đã có sẵn giải pháp cho chúng ta,
-
4:29 - 4:32đã được phát triển và sàng lọc ổn định qua hàng triệu năm
-
4:32 - 4:34bởi người kĩ sư vĩ đại nhất của nhân loại.
-
4:34 - 4:35Cảm ơn.
-
4:35 - 4:37(Vỗ tay)
- Title:
- Carl Schoonover: Cách nhìn vào phía trong bộ não
- Speaker:
- Carl Schoonover
- Description:
-
Hiện nay đã có sự tiến bộ rõ rệt trong việc tìm hiểu về bộ não, nhưng làm sao để bạn thật sự tìm hiểu được các nơ-ron ở bên trong não? Bằng cách sử dụng các hình ảnh tuyệt, nhà não học và thành viên của TED, tên Carl Schoonover trình diễn các công cụ cho phép chúng ta nhìn bên trong bộ não của mình.
- Video Language:
- English
- Team:
- closed TED
- Project:
- TEDTalks
- Duration:
- 19:17
Dimitra Papageorgiou approved Vietnamese subtitles for How to look inside the brain | ||
Duc Nguyen accepted Vietnamese subtitles for How to look inside the brain | ||
Duc Nguyen edited Vietnamese subtitles for How to look inside the brain | ||
Duc Nguyen edited Vietnamese subtitles for How to look inside the brain | ||
Duc Nguyen edited Vietnamese subtitles for How to look inside the brain | ||
Trang Tran-Do edited Vietnamese subtitles for How to look inside the brain | ||
Trang Tran-Do edited Vietnamese subtitles for How to look inside the brain | ||
Trang Tran-Do added a translation |