Tại sao ta nấc cụt? - John Cameron

Xem toàn bộ bài học tại: http://ed.ted.com/lessons/why-do-we-hiccup-john-cameron

Kỉ lục nấc cụt dài nhất kéo dài 68 năm... vì một con lợn thiến rơi. Dù những trường hợp nghiêm trọng như vậy thì hiếm hoi, nhưng nấc cụt lại là một hiện tượng mà tất cả chúng ta đều đã quá quen thuộc. Vậy trước hết, những tiếng "hic" này từ đâu mà có? Hãy cùng John Cameron đến cơ hoành để tìm hiểu.

Bài giảng của John Cameron, minh họa bởi Black Powder Design.

Charles Osborne bắt đầu bị nấc cụt
từ năm 1922

sau khi bị một con lợn thiến
rơi trúng đầu.

Mãi đến 68 năm sau, ông mới khỏi

và được ghi vào sách kỷ lục Guinness

người có cơn nấc cụt dài nhất thế giới.

Một bé gái ở Florida tên Jennifer Mee

giữ kỷ lục là người nấc cụt liên tục nhất,

50 lần mỗi phút
trong hơn 4 tuần vào năm 2007.

Vậy nấc cụt từ đâu mà có?

Các bác sĩ chỉ ra rằng nấc cụt
xảy ra sau khi có kích thích

làm căng dạ dày,

như là nuốt không khí,

hoặc ăn uống quá nhanh.

Một số khác cho rằng
nấc cụt là do những các xúc mãnh liệt

hay phản ứng với những cảm xúc đó như:

cười lớn, nức nở,

lo lắng và phấn khích.

Cùng xem điều gì xảy ra khi ta nấc cụt.

Bắt đầu là một cơn co thắt không tự chủ
hoặc sự co lại đột ngột của cơ hoành,

một cơ lớn hình vòm dưới phổi
mà ta dùng để hít khí.

Ngay sau đó là sự đóng kín đột ngột
của hai dây thanh âm

và khoảng mở giữa chúng,
được gọi là thanh môn.

Sự chuyển động của cơ hoành
làm luồng khí bị hít vào đột ngột

nhưng hai dây thanh âm vẫn đóng
không cho khí vào khí quản, tới phổi.

Điều này tạo ra âm thanh đặc trưng: "hic."

Đến giờ, vẫn chưa ai
biết được vai trò của nấc cụt.

Có vẻ như chúng không có lợi ích gì
về mặt y tế hay tâm lí học.

Sao lại hít vào chỉ để
bất ngờ ngăn khí không tràn vào phổi?

Những cấu trúc giải phẫu

hay cơ chế sinh lí
không có vai trò rõ ràng

luôn khiêu khích
các nhà sinh vật học tiến hóa.

Liệu chúng có đóng vai trò gì
mà ta chưa phát hiện ra?

Hay đó là vết tích của sự tiến hóa,
từng giữ vai trò quan trọng

giờ bị thoái hoá,
chỉ còn sót lại phần nào?

Có ý kiến cho rằng
nấc cụt có từ

cách đây hàng triệu năm
trước cả khi con người xuất hiện.

Phổi được cho là đã tiến hóa
thành cấu trúc giúp cá nguyên thủy,

nhiều loài sống ở
vùng nước ấm, tù đọng ít oxy

có thể tận dụng nguồn oxy dồi dào
trên mặt nước.

Khi tổ tiên của những loài này
lên cạn,

chúng chuyển từ hô hấp bằng mang
sang thở bằng phổi.

Điều này tương tự với sự biến đổi của
ếch ngày nay nhưng nhanh hơn nhiều

khi chúng biến đổi từ nòng nọc có mang
thành ếch trưởng thành có phổi.

Liệu giả thuyết này có cho thấy nấc cụt
là di tích của quá trình biến đổi cổ

từ nước lên cạn?

Sự hít vào
mang nước chảy qua mang

sau đó, thanh môn đóng lại đột ngột,
ngăn nước tràn vào phổi.

Có chứng cứ cụ thể

cho thấy khuôn thần kinh
tham gia hình thành nấc cụt

giống với khuôn tham gia
quá trình hô hấp ở loài lưỡng cư.

Một nhóm các nhà khoa học khác tin rằng
phản xạ còn tồn tại đến ngày nay

bởi vì nó thực sự rất có lợi.

Họ chỉ ra rằng
nấc cụt chỉ có ở động vật có vú,

mà không tồn tại ở loài chim,
thằn lằn, rùa

hay bất cứ loài động vật
thở bằng phổi nào khác.

Hơn nữa, những đứa trẻ trước khi sinh ra
đã nấc cụt

và trẻ con thì nấc cụt
nhiều hơn người lớn.

Điều này có thể được giải thích

bằng hoạt động nuôi dưỡng
chỉ có ở động vật có vú.

Động vật có vú hình thành
phản ứng nấc cụt cổ

để loại không khí ra khỏi dạ dày
như một kiểu ợ với mức to hơn.

Sự nới rộng đột ngột của cơ hoành
làm tăng lượng khí từ dạ dày,

trong khi thanh môn đóng lại
ngăn không cho sữa tràn vào phổi.

Đôi khi, một cơn nấc sẽ kéo dài

và ta thường trị nó bằng các mẹo như:

uống liên tục từng ngụm nước lạnh,

nín thở,

ăn một thìa mật ong hoặc bơ lạc,

thổi vào một túi giấy

hoặc bất ngờ bị dọa.

Không may là các nhà khoa học
vẫn chưa tìm ra cách chữa nấc

đảm bảo và hiệu quả vượt trội.

Nhưng cách
chắc chắn không hiệu quả

thì tất cả chúng ta đều biết.